หมาจิ้งจอก

หมาจิ้งจอก
หมาจิ้งจอกแดง (Vulpes vulpes) เป็นชนิดที่พบได้ในเอเชียตะวันออกและเอเชียกลาง
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	สัตว์
ไฟลัม:	สัตว์มีแกนสันหลัง
ชั้น:	สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม
อันดับ:	สัตว์กินเนื้อ
วงศ์:	Canidae
เผ่า:	Vulpini
สกุล
Vulpes Cerdocyon Chrysocyon †Dusicyon (สูญพันธุ์แล้ว) Otocyon Urocyon

หมาจิ้งจอก หรือ สุนัขจิ้งจอก หรือเรียกสั้น ๆ ว่า จิ้งจอก (อังกฤษ: fox, jackal; อีสาน: หมาจอก) จัดอยู่ในไฟลัมสัตว์มีกระดูกสันหลัง ชั้นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม วงศ์ Canidae ในเผ่า Vulpini ลักษณะทั่วไปของหมาจิ้งจอกจะมีขนาดลำตัวที่เล็กกว่าสุนัขบ้านทั่วไป และคล้ายกับสุนัขไทยพื้นเมือง จมูกแหลมยาว หูใหญ่ชี้ตั้ง ฟันกรามแข็งแรงและแหลมคม หางยาวเป็นพวง ขนสีน้ำตาลแกมเหลือง หมาจิ้งจอกมีทั้งหมด 27 ชนิด ใน 5 สกุล พบได้ทั่วโลก แม้กระทั่งขั้วโลกเหนือ สามารถปรับตัวให้เข้ากับทุกสภาพแวดล้อมได้ สำหรับในประเทศไทย หมาจิ้งจอกจัดอยู่ในสัตว์ป่าคุ้มครอง ตามพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พุทธศักราช.2535^[1]

ชอบออกหากินในเวลากลางคืน ส่วนเวลากลางวันมักจะนอนในโพรงดิน หากมีหลายตัวอาจจะไล่จับกินสัตว์ที่มีขนาดใหญ่ เช่น กวาง หรือสัตว์ขนาดเล็กเช่น กิ้งก่า จิ้งเหลน แย้ หรือซากสัตว์และผลไม้ โดยมากหากินตัวเดียวหรือเป็นคู่ คือประมาณ 2-4 ตัว ไม่ค่อยอยู่เป็นฝูง จะดุเมื่อจวนตัว^[1]

ส่วนการผสมพันธุ์ หมาจิ้งจอกเริ่มผสมพันธุ์ได้เมื่อมีอายุ 2 ปี ระยะตั้งท้องนาน 2 เดือน ออกลูกครั้งละ 4-5 ตัว หมาจิ้งจอกมีอายุประมาณ 12 ปี สำหรับในประเทศไทยจะพบหมาจิ้งจอกได้เพียงชนิดเดียว คือ หมาจิ้งจอกทอง หรือ หมาจิ้งจอกเอเชีย^[2]ซึ่งเชื่อว่า เป็นบรรพบุรุษต้นสายพันธุ์ของ สุนัขพันธุ์ไทยบางแก้ว ด้วย^[3]

• หมาจิ้งจอกแดง
• หมาจิ้งจอกทอง (ในทางอนุกรมวิธานไม่จัดว่าเป็นหมาจิ้งจอกแท้ ๆ เพราะมิได้อยู่ในเผ่า Vulpini แต่ถูกเรียกว่า หมาจิ้งจอก เพราะชื่อสามัญเป็นเช่นนั้น ซึ่งหมาจิ้งจอกทอง จะเป็นหมาจำพวกที่เรียกว่า "แจ็กคัล")^[4]
• หมาจิ้งจอกหูค้างคาว
• หมาจิ้งจอกอาร์กติก

หมาจิ้งจอก มักถูกใช้เป็นสัญลักษณ์ของความเจ้าเล่ห์ ในความเชื่อของชาวเอเชียตะวันออก เชื่อกันว่าจิ้งจอกที่มีอายุมาก ๆ จะเป็นปีศาจสามารถแปลงร่างเป็นมนุษย์ได้ แต่อย่างไรก็ตาม ธรรมชาติของหมาจิ้งจอกนั้นไม่ทำร้ายคนอย่างที่คนส่วนใหญ่เข้าใจ และในนิทานหลายเรื่อง เช่น นิทานอีสปก็จะมีอ้างอิงถึงหมาจิ้งจอกอยู่มากด้วยเช่นกัน เช่น องุ่นเปรี้ยว, หมาหางด้วน หรือ สิงโตกับหมาจิ้งจอก เป็นต้น^[5] ขณะที่ชาวญี่ปุ่นเชื่อว่าหมาจิ้งจอกเป็นตัวแทนของอินาริ (ญี่ปุ่น: 稲荷) ซึ่งเป็นเทพเจ้าแห่งความอุดมสมบูรณ์ ความเจริญรุ่งเรือง และพืชพรรณธัญญาหาร^[6]

ในอดีตมีการค้นพบว่าหมาจิ้งจอกแดงสามารถนำมาเลี้ยงให้เชื่องได้ แต่ไม่สามารถเลี้ยงไว้ได้นาน ปัจจุบันมีหมาจิ้งจอกเงินในประเทศรัสเซีย^[7]ที่มนุษย์สามารถนำไปเลี้ยงเป็นแบบหมาบ้านได้ เพราะหมาจิ้งจอกเงินดังกล่าวได้ผ่านการผสมพันธุ์เพื่อที่จะให้เป็นสัตว์เชื่องโดยเฉพาะมาเป็นเวลา 50 ปี พฤติกรรมของหมาจิ้งจอกเงินเหล่านี้คล้ายกับหมาบ้านมาก มนุษย์สามารถลูบหัวหรืออุ้มกอดได้ มักร้องเรียกคนและเลียคนโดยไม่มีความหวาดกลัว^[8] ที่ญี่ปุ่น มีหมู่บ้านแห่งหนึ่งในจังหวัดมิยะงิ เป็นสถานที่เลี้ยงหมาจิ้งจอกเอาไว้มากกว่า 6 สายพันธุ์ จนกลายเป็นสถานที่ท่องเที่ยว^[6]

วิกิสปีชีส์มีข้อมูลภาษาอังกฤษเกี่ยวกับ Vulpini

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ หมาจิ้งจอก