Plasmodium falciparum

Plasmodium falciparum
	มาโครกามีโตไซต์ (ซ้าย) กับ ไมโครกามีโตไซต์ (ขวา) ของ P. falciparum
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
เคลด:	Diaphoretickes; Diaphoretickes
เคลด:	TSAR;
เคลด:	SAR; SAR
Infraregnum:	Alveolata;
ไฟลัม:	เอพิคอมเพล็กซา; Apicomplexa
ชั้น:	Aconoidasida; Aconoidasida
อันดับ:	Haemospororida;
วงศ์:	Plasmodiidae;
สกุล:	พลาสโมเดียม; ; Welch, 1897
สปีชีส์:	Plasmodium falciparum
ชื่อทวินาม
	Plasmodium falciparum; Welch, 1897
ชื่อพ้อง
	Oscillaria malariae Laveran, 1881; Plasmodium malariae Marchiafava and Celli, 1885; Laverania malariae Feletti and Grassi, 1890; Ematozoo falciforme Antolisei and Angelini, 1890; Haemamoeba immaculata Grassi, 1891; Haemamoeba laverani Labbe, 1894; Haematozoon falciforme Thayer and Hewetson, 1895; Haematozoon falciparum Welch, 1897; Haemosporidium sedecimanae Lewkowicz, 1897; Haemosporidium undecimanae Lewkowicz, 1897; Haemosporidium vigesimotertianae Lewkowicz, 1897;

Plasmodium falciparum เป็นโปรโตซัว เซลล์เดียว และเป็นปรสิตในมุนษย์สปีชีส์หนึ่งในสกุล Plasmodium ที่ก่อโรคมาลาเรียในมนุษย์ที่รุนแรงที่สุด^[2] ปรสิตนี้สามารถติดต่อผ่านทางยุง Anopheles เพศเมีย และก่อโรคมาลาเรียรูปที่รุนแรงที่สุด คือมาลาเรียฟาลซิปารัม (falciparum malaria) ซึ่งพบได้ 50% ของผู้ป่วยมาลาเรียทั้งหมด^[3]^[4] P. falciparum มักถูกเรียกขานว่าเป็นปรสิตที่รุนแรงที่สุดในมนุษย์ ด้วยยอดผู้เสียชีวิตจากเชื้อนี้ที่ 405,000 รายในปี 2018 นอกจากนี้ยังมีส่วนเกี่ยวกับการเกิดโรคมะเร็งเม็ดเลือด (บูร์กิทท์ส์ลิมฟอมา) และจัดอยู่ในสารก่อมะเร็งกลุ่ม 2A

สปีชีส์นี้มีวิวัฒนาการมาจากปรสิต Laverania ซึ่งพบในกอริลลาราว 10,000 ปีก่อน^[5] ออลๆอนส์ ละเวรานเป็นบุคคลแรกที่สามารถระบุเชื้อในปี 1880 และตั้งชื่อว่า Oscillaria malariae ต่อมาในปี 1896 โรนอลด์ รอสส์ ค้นพบว่าเชื้อสามารถติดต่อผ่านทางยุง ในปี 1898 จีโอฟานนี บัตติสตา กรัสซีได้พิสูจน์การติดต่อเชื้ออย่างสมบูรณ์จากยุงอะโนเฟเลสมาสู่มนุษย์ และในปี 1897 วิลเลียม เอช. เวลช์ ได้รังสรรค์ชื่อ Plasmodium falciparum ที่ซึ่ง ICZN ได้นำมาใช้อย่างเป็นทางการในปี 1954

P. falciparum มีหลายรูปตลอดวงชีวิต ระยะที่ติดต่อในมนุษย์ซึ่งค่อสปอรอซอยต์จะพบในต่อมน้ำลายของยุง สปอโรซอยต์จะโตและเพิ่มจำนวนภายในตับและกลายเป็นเมโรซอยต์ (merozoites) ซึ่งจะโจมตีเซลล์เม็ดเลือดแดง (RBCs) เพื่อสร้างทรอฟอซอยต์ (trophozoites), ไชซอนต์ (schizonts) และกามีโตไซต์ (gametocytes) ที่ซึ่งอาการของโรคมาลาเรียจะเริ่มแสดง สำหรับในยุง กามีโตไซต์จะเกิดการสืบพันธุ์อาศัยเพศกับไซโกต ซึ่งจะกลายเป็นโอโอคีเนต (ookinete) ซึ่งต่อมาจะก่อร่างเป็นโอโอไซต์ ซึ่งจะสร้างสปอรอซอยต์ (sporozoites) ไปติดเชื้อต่อไป

อ้างอิง

↑ Coatney GR, Collins WE, Warren M, Contacos PG (1971). "22 Plasmodium falciparum (Welch, 1897)". The primate malarias. Division of Parasitic Disease, CDC. p. 263.
↑ Rich, S. M.; Leendertz, F. H.; Xu, G.; Lebreton, M.; Djoko, C. F.; Aminake, M. N.; Takang, E. E.; Diffo, J. L. D.; Pike, B. L.; Rosenthal, B. M.; Formenty, P.; Boesch, C.; Ayala, F. J.; Wolfe, N. D. (2009). "The origin of malignant malaria". Proceedings of the National Academy of Sciences. 106 (35): 14902–14907. Bibcode:2009PNAS..10614902R. doi:10.1073/pnas.0907740106. PMC 2720412. PMID 19666593.
↑ Perkins, D. J.; Were, T.; Davenport, G. C.; Kempaiah, P.; Hittner, J. B.; Ong'Echa, J. M. (2011). "Severe malarial anemia: Innate immunity and pathogenesis". International Journal of Biological Sciences. 7 (9): 1427–1442. doi:10.7150/ijbs.7.1427. PMC 3221949. PMID 22110393.
↑ Perlmann, P; Troye-Blomberg, M (2000). "Malaria blood-stage infection and its control by the immune system". Folia Biologica. 46 (6): 210–8. PMID 11140853.
↑ Loy, Dorothy E.; Liu, Weimin; Li, Yingying; Learn, Gerald H.; Plenderleith, Lindsey J.; Sundararaman, Sesh A.; Sharp, Paul M.; Hahn, Beatrice H. (2017). "Out of Africa: origins and evolution of the human malaria parasites Plasmodium falciparum and Plasmodium vivax". International Journal for Parasitology. 47 (2–3): 87–97. doi:10.1016/j.ijpara.2016.05.008. PMC 5205579. PMID 27381764.

อ่านเพิ่ม

Colombian scientists develop computational tool to detect Plasmodium falciparum (in Spanish)
Allison, A.C. (February 1954). "Protection Afforded by Sickle-cell Trait Against Subtertian Malarial Infection". Br Med J. 1 (4857): 290–4. doi:10.1136/bmj.1.4857.290. PMC 2093356. PMID 13115700.
Allison, AC (1964). "Polymorphism and Natural Selection in Human Populations". Cold Spring Harb. Symp. Quant. Biol. 29: 137–49. doi:10.1101/sqb.1964.029.01.018. PMID 14278460.
Cholera, R; Brittain NJ; Gillrie MR; และคณะ (January 2008). "Impaired cytoadherence of Plasmodium falciparum-infected erythrocytes containing sickle hemoglobin". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 105 (3): 991–6. Bibcode:2008PNAS..105..991C. doi:10.1073/pnas.0711401105. PMC 2242681. PMID 18192399.
Mockenhaupt, FP; Ehrhardt, S; Otchwemah, R; และคณะ (May 2004). "Limited influence of haemoglobin variants on Plasmodium falciparum msp1 and msp2 alleles in symptomatic malaria". Trans. R. Soc. Trop. Med. Hyg. 98 (5): 302–10. doi:10.1016/j.trstmh.2003.10.001. PMID 15109555.
Roberts, Larry S.; Janovy, John (2005). Foundations of Parasitology (7th ed.). McGraw-Hill Education (ISE Editions). ISBN 978-0-07-111271-0.

แหล่งข้อมูลอื่น

Scholia มีโปรไฟล์ topic สำหรับ Plasmodium falciparum.

[1] Coatney GR, Collins WE, Warren M, Contacos PG (1971). "22 Plasmodium falciparum (Welch, 1897)". The primate malarias. Division of Parasitic Disease, CDC. p. 263.

[2] Rich, S. M.; Leendertz, F. H.; Xu, G.; Lebreton, M.; Djoko, C. F.; Aminake, M. N.; Takang, E. E.; Diffo, J. L. D.; Pike, B. L.; Rosenthal, B. M.; Formenty, P.; Boesch, C.; Ayala, F. J.; Wolfe, N. D. (2009). "The origin of malignant malaria". Proceedings of the National Academy of Sciences. 106 (35): 14902–14907. Bibcode:2009PNAS..10614902R. doi:10.1073/pnas.0907740106. PMC 2720412. PMID 19666593.

[3] Perkins, D. J.; Were, T.; Davenport, G. C.; Kempaiah, P.; Hittner, J. B.; Ong'Echa, J. M. (2011). "Severe malarial anemia: Innate immunity and pathogenesis". International Journal of Biological Sciences. 7 (9): 1427–1442. doi:10.7150/ijbs.7.1427. PMC 3221949. PMID 22110393.

[4] Perlmann, P; Troye-Blomberg, M (2000). "Malaria blood-stage infection and its control by the immune system". Folia Biologica. 46 (6): 210–8. PMID 11140853.

[loy-5] Loy, Dorothy E.; Liu, Weimin; Li, Yingying; Learn, Gerald H.; Plenderleith, Lindsey J.; Sundararaman, Sesh A.; Sharp, Paul M.; Hahn, Beatrice H. (2017). "Out of Africa: origins and evolution of the human malaria parasites Plasmodium falciparum and Plasmodium vivax". International Journal for Parasitology. 47 (2–3): 87–97. doi:10.1016/j.ijpara.2016.05.008. PMC 5205579. PMID 27381764.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]