|
IDD Yatay Hattı IDD Yatay Hattı Haritası Irak Devlet Demiryolları (IDD) Yatay Hattı veya Hadise – Beyci – Kerkük demiryolu (Güzergâh 4), Hadise'yi Beyci üzerinden Kerkük'e bağlayan Irak Devlet Demiryolları'na ait ana demiryolu hattıdır. Hattın üzerindeki Hadise'de IDD Batı Hattı olarak adlandırılan Bağdat – Hadise – Ka'im – Huseybe demiryolu'na, Beyci'de ise Bağdat Demiryolu'nun ardılı olan ve IDD Kuzey Hattı olarak adlandırılan Bağdat – Beyci – Musul – Rabia demiryolu'na bağlantı sağlanmaktadır. IDD'nin diğer hatlarından farklı olarak Bağdat başlangıç/bitişli olmayan güzergâh tek hatlı ve elektriksizdir. Yaklaşık 252 kilometre (157 mi) uzunluğunda olan hat üzerinde azami 100 kilometre/saat (62 mph) hızla işletmecilik yapılabilmektedir. Dicle Nehri üzerindeki makaslı köprünün hasar görmesi sebebiyle demiryolu hattında sadece Hadise – Beyci kısmında yük taşımacılığı yapılabilmektedir. Güzergâhın durumu, Irak'ın demiryolu altyapısının yaygın olarak bakımsızlığını yansıtacak şekilde kötüdür.[1] Coğrafi konumGüzergâh, ülkenin doğu-batı aksında geniş uzanımına sahip olduğu için Irak'ın kuzeyini güneybatıdan kuzeydoğuya doğru kesmekte ve IDD Batı Hattı ile IDD Kuzey Hattı'nı Hadise ve Beyci üzerinden hem birbine hem de doğuda Kerkük'e bağlamaktadır. Teknik özelliklerDemiryolu hattı, 1987'de tam otomatik elektrikli merkezi trafik kontrolü sistemi ile donatıldı. Bu sistem istasyonlarla lokomotifler veya diğer istasyonlar arasındaki iletişimi sağlayan bir ses kabloları ağı içeriyordu. Ekim 2018 itibarıyla sinyalizasyon ve iletişim sistemleri hizmet dışıdır.[1] IDD Batı Hattı ve IDD Kuzey Hattı ile bağlantılı olması sebebiyle hattın bu hatlarda yer alan Bağdat, Felluce, Ramadi, Haklaniye ve Akaşat'taki hafif bakım atölyeleri ile Ka'im ve Bağdat'taki ağır bakım atölyelerine erişimi bulunmaktadır.[1] Hat standart hat açıklığında olup raylar, yüksek hızlı ve ağır yük taşımacılığına uygun olarak tasarlanmış kaynaklı birleşimli UIC 60 profiline sahiptir. Azami dingil yükü 25 tondur. Traversler, yaklaşık 4.000 yapıştırılmış yalıtımlı bağlantıya sahip, önceden dökülmüş betondan yapılmıştır.[1] TarihçeÖncül demiryolu19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Kerkük'e demiryolu inşa edilmesi gündeme gelmiş ancak I. Dünya Savaşı nedeniyle inşaat ertelenmiştir. Nihayetinde Ağustos 1925'te Kerkük'e seferler başlamış ve Kerkük – Bağdat – Hayfa demiryolu'nun temelleri de 1930'da atılmıştır. 1949'da Erbil'e yaklaşık 105 kilometre (65 mi) uzunluğundaki bir uzantının inşasına başlanmış ve ilk tren 1950'de Erbil'e ulaşmıştır. Söz konusu bu hat ile mevcut Yatay Hat asgari düzeyde benzer bir güzergâhı paylaşmaktadır.[2][3]  Mevcut demiryoluBaas Rejimi, Salih Zeki Tevfik'in 1968 Darbesi'den önce uygulanana benzer bir demiryolu altyapısını geliştirme stratejisini benimsedi. IDD Kuzey Hattı ve -yakın zamanda yenilenen- IDD Güney Hattı ile birlikte işletilebilirliğin sağlanması amacıyla IDD Doğu Hattı'nın standart hat açıklığı ile yeniden inşa edilmesinin faydalı olacağı düşünülüyordu. Hattın Süleymaniye'ye kadar uzatılması fikri de gündeme geldi. Ancak Irak-Kürt çatışmaları gibi daha ileri ekonomik ve politik değerlendirmeler sonucunda, Beyci'de Bağdat Demiryolu'nun ardılı olan IDD Kuzey Hattı'na bağlantı sağlayacak şekilde Hadise'den Kerkük'e yeni bir standart hat açıklıklı demiryolu inşa edilmesine karar verildi. Yeni demiryolu eski demiryolu bağlantısını ekonomik olarak işe yaramaz hale getirdi ve böylece kapanmasını zorunlu hâle getirdi. Öte yandan yeni demiryolunun inşa edilmesinin politik nedeni Kerkük'ü Irak'ın batısındaki diğer Sünni Arap bölgelerine daha iyi bağlayarak Araplaştırmayı kolaylaştırmak ve ayrıca 1970'te Irak Kürdistanı'nın özerkliğini kazanmasının ardından Kürt bölgelerine demiryolu erişimini kesmekti. Güzergâhın değiştirilmesinin bir diğer nedeni de Irak'ın batısındaki Hadise Petrol Rafinerisi'ne ikinci bir bağlantı sağlamaktı. Bu bağlantı ayrıca Suriye Çölü'ndeki madencilik faaliyetlerinden Irak'ın kuzeyindeki nüfus merkezlerine daha hızlı bağlantı da sağladı.[4] Demiryolu hattının inşasına 26 Ağustos 1982'de başlandı. Projeye DE-Consult gibi yabancı şirketler de dahil oldu.[5] Ancak Irak-İran Savaşı nedeniyle açılış ertelendi.[3] Yeni hat 1988'de hizmete girdi. Temel atma töreni 7 Kasım 1987'de Ulaştırma Bakanı Muhammed Hamza El Zübeydi tarafından gerçekleştirildi. Yeni hattın inşa maliyeti 960 milyon ABD dolarıydı.[6] ABD Hava Kuvvetleri'nin düzenlediği bombalama saldırısında, hattın Beyci ile Kerkük arasındaki doğu kısmı imha edildi.[5] Daha sonra IŞİD'nin yaygın vandallığı Hadise ile Beyci arasındaki batı kısmının da hizmet dışı kalmasına neden oldu.[5] Yeniden inşa ve işletme8 Kasım 2022'de hattın Hadise ile Beyci arasındaki batı kısmı Irak Merkezî Hükûmeti tarafından rehabilite edildi.[7] Bu çalışma sayesinde yük trenleri Bağdat – Ka'im arasında yeniden sefer yapabilmektedir.[4][8] Şu anda, Kerkük'ün de parçası olduğu Kuzey Irak'ın tartışmalı bölgeleri konusunda Bağdat ile Erbil arasında devam eden çatışma nedeniyle Beyci – Kerkük kısmının rehabilite edilmesi konusunda herhangi bir ilerleme sağlanamadı.[9] Kaynakça
Dış bağlantılar Wikimedia Commons'ta IDD Yatay Hattı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
