Το 1844 δήμαρχος εκλέγεται ο Περικλής Καλαμογδάρτης[3] ο πρώτος εκλεγμένος από τον λαό, έως τότε ήταν διορισμένοι. Με το ΒΔ 5/12/1845 έγινε δήμος της Επαρχίας Πατρών του Νομού Αχαΐας-Ήλιδος[7]. Το 1930 νέα μεταβολή στους νομούς αποτελεί δήμο του Νομού Αχαΐας. Με τον ΚΕ 5/12/1845 η Καμενίτσα αποσπάται στον Δήμο Πατρέων[8]. Ο δήμος γίνεται δήμος της Επαρχίας Πατρών του Νομού Αχαΐας-Ήλιδος. Στις εκλογές του 1855 δήμαρχος εκλέγεται ο Μπενιζέλος Ρούφος ο μοναδικός δήμαρχος που έπειτα διετέλεσε και πρωθυπουργός της Ελλάδος.
Με τον ΒΧΔ 6/7/1899 γίνεται δήμος της Επαρχίας Πατρών του Νομού Αχαΐας[1][7]. Το 1910 ο δήμος είχε 37.401 κατοίκους[9]. Με το ΦΕΚ 256Α - 28/08/1912 καταργούνται οι δήμοι και ο Δήμος Πατρέων παραμένει δήμος αλλά συρρικνώνεται[5]. Αποτελείται από τους οικισμούς: Πάτραι, Μπάλα, Μονή Γηροκομείου, Βούντενη, Μπεγουλάκι, Λιμήν Πατρών και Κάτω Συχενά[1].
1912-1997
Το 1922 με τον νόμο 2789/8 14 Ιουλίου 1922, η Κυβέρνηση Δ. Γούναρη παραχωρεί στον δήμο το προνόμιο διανομής και παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος. Με τον ίδιο νόμο παραχωρήθηκε η εκμετάλλευση των υδάτων του Γλαύκου στο Παναχαϊκό. Ο νόμος επίσης προέβλεπε την αποκλειστική διανομή ρεύματος μέχρι 10 χιλιόμετρα με κέντρο την σημερινή Πλατεία Τριών Συμμάχων, τα προνόμια του δήμου θα ήταν για 99 έτη έως το 2026, αργότερα παρατάθηκε μέχρι το 2039[10]. Την ίδια χρονιά ο δήμος σύστησε την εταιρεία «Ελληνική Ανώνυμος Υδροηλεκτρική Εταιρεία Γλαύκος». Η εταιρεία παρείχε ρεύμα και στα γειτονικά χωριά και προάστια όπως το Ρίο και τα Βραχναίικα[10]. Η Εταιρεία κατασκεύασε φράγμα και μονάδα παραγωγής ρεύματος την Υ.Η.Σ. Γλαύκου. Ο «Γλαύκος» το 1967 πουλήθηκε στην ΔΕΗ και λειτουργεί ακόμα σήμερα[10].
Το 1925 προσαρτάται στον δήμο οι καταργημένες κοινότητες Μποζαΐτικα και Καστρίτσι[1]. Με νέα διοικητική μεταβολή στους νομούς το 1930 (ΦΕΚ 115Α - 16/04/1930) γίνεται δήμος του νομού Αχαΐας[1].
Το 1951 νέοι οικισμοί γύρω από την πόλη προστίθενται και αυτοί στον δήμο, οι οικισμοί αυτοί είναι: Άνω Συχαινά, Κοτρώνι, Κάτω Συχαινά και οι κοινότητες Άνω Καστρίτσι και Κάτω Καστρίτσι[1]. Το 1954 αποσπώνται το Άνω Καστρίτσι και το Κάτω Καστρίτσι και γίνονται ανεξάρτητες κοινότητες[1].
Επόμενη διοικητική μεταβολή είναι το 1997 με τον νόμο 2539/1997 περί «Συγκρότησης της πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης»[1].
Πρόγραμμα Καποδίστριας (1997-2010)
Το 1997 ο δήμος συστάθηκε με τον Νόμο 2539/1997 περί «Συγκρότησης της πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης»[11], γνωστό ως Σχέδιο «Καποδίστριας». Ο δήμος είχε πληθυσμό 163.466 κατοίκων, σύμφωνα με την Απογραφή του 2001[12], καθιστώντας τον τέταρτο μεγαλύτερο δήμο της Ελλάδας.
Ο Δήμος Πατρέων συστάθηκε με το Πρόγραμμα »Καλλικράτης», την 1η Ιανουαρίου 2011, με τη συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Πατρέων, Βραχναίικων, Μεσσάτιδος, Παραλίας και Ρίου[1]. Η έκταση του νέου Δήμου είναι 333,14 τ.χλμ. και ο μόνιμος πληθυσμός του 213.984 κάτοικοι[13], σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Αποτελεί τον τρίτο μεγαλύτερο δήμο της Ελλάδας.[14] Έδρα του δήμου είναι η Πάτρα.
Ο προερχόμενος και στηριζόμενος από το κόμμα της ελάσσονος αντιπολίτευσης, ΚΚΕ, Κώστας Πελετίδης, επανεξελέγη για τρίτη θητεία στις δημοτικές εκλογές του 2023, επικρατώντας τόσο στον πρώτο όσο και στον δεύτερο γύρο, έναντι του προερχόμενου από το κυβερνών κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, αλλά χωρίς επίσημη κομματική στήριξη της υποψηφιότητάς του, ανθυποψηφίου του, Κώστα Σβόλη, ο ο οποίος κατέλαβε τη δεύτερη θέση. Στον πρώτο γύρο των δημοτικών εκλογών του 2023, στις 8 Οκτωβρίου, από τους 165.698 εγγεγραμμένους ψηφοφόρους ψήφισαν 89.715 (συμμετοχή 54,14%), ενώ στον δεύτερο γύρο, στις 15 Οκτωβρίου, από τους 165.701 εγγεγραμμένους ψηφοφόρους ψήφισαν 73.601 (συμμετοχή 44,42%).[17][18]
Στις δημοτικές εκλογές του 2019, δήμαρχος του δήμου Πατρέων επανεξελέγη ο Κώστας Πελετίδης που επικράτησε στο δεύτερο γύρο συγκεντρώνοντας ποσοστό 70,91%[19].
Στις δημοτικές εκλογές του 2014, δήμαρχος του διευρυμένου δήμου Πατρέων αναδείχθηκε ο Κώστας Πελετίδης που επικράτησε στο δεύτερο γύρο συγκεντρώνοντας ποσοστό 63,53%[20].
Δημοτικές εκλογές δήμου Πατρέων, 18 και 25 Μαΐου 2014
Στις δημοτικές εκλογές του 2010, δήμαρχος του νέου Δήμου Πατρέων αναδείχθηκε ο Ιωάννης Δημαράς που επικράτησε στο δεύτερο γύρο συγκεντρώνοντας ποσοστό 53,63%[21].
Δημοτικές εκλογές δήμου Πατρέων, 7 και 14 Νοεμβρίου 2010
↑Σε αγκύλες αναφέρονται τα δημογραφικά στοιχεία του μόνιμου πληθυσμού βάσει της Απογραφής του 2001.
↑Τα δημοτικά διαμερίσματα του πρώην καποδιστριακού Δήμου Πατρέων (1997-2010) αποτελούν πλέον τις Τοπικές Κοινότητες της νυν Δημοτικής Ενότητας Πατρέων του καλλικρατικού Δήμου Πατρέων.
↑Διατηρείται η ονομασία σύμφωνα με τις επίσημες καταστάσεις της Ε.Σ.Υ.Ε.
↑Αναφέρονται τα δημογραφικά στοιχεία του μόνιμου πληθυσμού τους βάσει της απογραφής του 2011.
↑Επί της διοικητικής διαίρεσης του Σχεδίου Καποδίστριας συμπεριλαμβανόταν ο οικισμός Ανεμόμυλος ο οποίος καταργήθηκε.
Δ. Καρατζά, Χ. Χαραλάμπους, Δ. Γκότση, Γ. Λύρα, Πάτρα, ονομάτων επίσκεψις, Έκδοση των εφημερίδων «Εθνικός Κήρυξ των Πατρών» και «Ημερήσιος Κήρυξ των Πατρών», Πάτρα 1995.
