Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος ο Φιραρής

Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος ο Φιραρής
Ψευδώνυμο	Φιραρής
Γέννηση	1  Ιουλίου 1754 Κωνσταντινούπολη
Θάνατος	8  Φεβρουαρίου 1819 Μόσχα
Χώρα πολιτογράφησης	Μολδαβία
Ιδιότητα	δραγουμάνος
Γονείς	Ιωάννης Νικολάου Μαυροκορδάτος
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Αλέξανδρος Ιωάννη Μαυροκορδάτος ο Φιραρής (Κωνσταντινούπολη 1754-Μόσχα 1819) ήταν μεγάλος διερμηνέας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (1783-84) και ηγεμόνας της Μολδαβίας (ως Αλέξανδρος Ι΄, 1785-86). Εξαιρετικής μόρφωσης, γνώστης πολλών γλωσσών και επιδέξιος διπλωμάτης, στάλθηκε, νέος ακόμη, σε επίσημη διπλωματική αποστολή στην τότε Ρωσική πρωτεύουσα, την Πετρούπολη για να διαπραγματευθεί εμπιστευτικά ζητήματα του τουρκικού κράτους.^[1] Απέκτησε το προσωνύμιο «φιραρής», που σημαίνει φυγάς, όταν το 1786 μετά την έκπτωσή του από το αξίωμα του Ηγεμόνα της Μολδαβίας, αντί να επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη κατέφυγε στη Ρωσία, ^α[›] όπου και παρέμεινε^β[›] μέχρι τον θάνατό του.^[2]

Γιος του Ιωάννη Β΄ Μαυροκορδάτου (γιου του Νικολάου) και της Σουλτάνας Μάνου βρέθηκε σε ηλικία 14 ετών, το 1768 στην αυλή του νεοδιορισμένου ηγεμόνα της Βλαχίας Γρηγορίου Αλεξάνδρου Γκίκα.^γ[›][3] Στο σύντομο χρονικό διάστημα που υπηρέτησε ως μεγάλος διερμηνέας της Υψηλής Πύλης επέδειξε πολιτική ικανότητα, ενώ τον Φεβρουάριο του 1785 διορίστηκε στη θέση του Ηγεμόνα της Μολδαβίας, διάδοχος του εξαδέλφου του Αλεξάνδρου Α' Μαυροκορδάτου του «δελήβεη».

Τον Δεκέμβριο του 1786, παύθηκε από το αξίωμα του λόγω αντιπαράθεσης ανάμεσα στον ίδιο και τον Οικουμενικό Πατριάρχη Προκόπιο. Τότε αντί να επιστρέψει στην πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατέφυγε στη Ρωσία όπου έγινε ευνοϊκά δεκτός από την αυτοκράτειρα Αικατερίνη Β΄ της Ρωσίας.^[4] Οι Τούρκοι του έδωσαν τότε την προσεπωνυμία του «Φιραρή» (δηλ. δραπέτη, φυγά) και μάταια τον επόμενο χρόνο (Ιούλ. 1787) απαίτησαν την έκδοσή του από τους Ρώσους. Την ίδια χρονιά ιδρύει στη Μόσχα την Εταιρία ο «Φοίνικας».^[5] Μυείται τον Οκτώβριο 1816 στη Φιλική Εταιρεία από τον Νικόλαο Γαλάτη δίνοντας συνδρομή χιλίων ρουβλίων.^[6][7] Πέθανε πριν ξεσπάσει η επανάσταση, το 1819.

Ήταν προστάτης των ελληνικών γραμμάτων και χάρη στη γενναιοδωρία του πραγματοποιήθηκαν εκδόσεις ελληνικών βιβλίων από τα οποία σημαντικότερα είναι:

• Τρίτομον Λεξικόν τρίγλωσσον της γαλλικής, ιταλικής και ρωμαϊκής διαλέκτου που τύπωσε στη Βιέννη το 1790 ο Γεώργιος Βεντότης.
• Έρωτος αποτέλεσματα
• Το 1810 εκδἰδει ανώνυμα στη Μόσχα «Βόσπορος εν Βορυσθένει», μια ποιητική συλλογή της οποίας το κυριώτερο στιχούργημά του «Όνειρον», συνδυάζει τον πατριωτισμόν με την αρχαιογνωσία και με τη δαπόντεια ηθική.^δ[›] : «ως το πολύ της θλίψεως γεννά παραφροσύνην/ωσαύτως τρόπος ο καλός φέρει ευγνωμοσύνη^[8]»

^ α: Από μαρτυρία του Γρηγορίου Κωνσταντά προκύπτει, ότι υπήρχε επίδραση του Φιραρή στον Ρήγα Φεραίο ή τουλάχιστον κάποια συνεννόηση μεταξύ τους.

^ β: Κατά τον Αμβρόσιο Φραντζή ο Μαυροκορδάτος ανακοίνωσε τα σχέδιά του στον Κωνσταντίνο Υψηλάντη 1806 και αργότερα στον Ιωάννη Καποδίστρια 1812.

^ γ: Οι διοικητικές και φορολογικές μεταρρυθμίσεις στη Μολδαβία του Γρηγορίου Γκίκα καθώς και η αντίδρασή του να παραχωρηθεί από τους Τούρκους στους Αυστριακούς τμήμα της ηγεμονίας του, η Βουκοβίνα, εξόργισαν την Υψηλή Πύλη, η οποία και οργάνωσε τη δολοφονία του 1777 για να αντικατασταθεί από τον Νικόλαο Καρατζά που μετέχοντας στις διαπραγματεύσεις στη Μόσχα γνώρισε τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο μέλλοντα γαμβρό του.

^ δ: Σημειωτέον, ότι ο Καισάριος Δαπόντες αφιερώνει το έμμετρο λόγο του «Κήπος Χαρίτων» 1768 (τυπώθηκε το 1880) στον Αλέξανδρο Β' Μαυροκορδάτο τον μετέπειτα Φιραρή, αρκετά χρόνια πριν την ανάδειξή του.

Δείτε επίσης

• Οικογένεια Μαυροκορδάτου

Προκάτοχος: Αλέξανδρος Θ΄ Μαυροκορδάτος

Πρίγκιπας της Μολδαβίας 1785-1786

Διάδοχος: Αλέξανδρος ΙΑ΄ Υψηλάντης

Παραπομπές

1. ↑ Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, σ.96, Εκδοτική Αθηνών
2. ↑ Δημήτρης Φωτιάδης, Η Επανάσταση του 21, τόμ. Ι σ. 205, 239
3. ↑ «Φαναριώτες». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2019. 
4. ↑ The Books' Journal, τευχ. 30, Απρίλιος 2013, σελ. 34 - 37.
5. ↑ Δημήτριος Φωτιάδης Η Επανάσταση του 21, τόμ. Ι σ. 238
6. ↑ Ιωάννης Φιλήμων, Δοκίμιον ιστορικόν περί της Φιλικής Εταιρείας, σ.183
7. ↑ Ιωάννης Μελετόπουλος, Η φιλική εταιρία- Αρχείον Π.Σέκερη (Κατάλογος 520 φιλικών με τα σημεία αφιέρωσης και καθιέρωσής τους) 1967
8. ↑ ΙΕΕ, τόμ. ΙΑ σ.302

Πηγές

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος ο Φιραρής

• Καισάριος Δαπόντες, Ο Κήπος Χαρίτων 1768
• Ιωάννης Φιλήμων, Δοκίμιον ιστορικόν περί της Φιλικής Εταιρίας.
• Δημήτρης Φωτιάδης, Η Επανάστση του 21, τόμ. Ι
• ΙΕΕ, τόμ. ΙΑ