Белчишта

Белчишта
Седиште на општината на сретсело во Белчишта
Белчишта Местоположба на Белчишта во Македонија Белчишта на карта
Координати 41°18′10″N 20°49′49″E / 41.30278°N 20.83028°E / 41.30278; 20.83028
Регион	Југозападен
Општина	Дебрца
Област	Дебрца
Население	297 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	6344
Повик. бр.	046
Шифра на КО	19003
Надм. вис.	780 м
Белчишта на општинската карта Атарот на Белчишта во рамките на општината
Белчишта на Ризницата

Белчишта — село и административно седиште на Општина Дебрца, во областа Дебрца, во околината на градот Охрид. Населено е со Македонци христијани.

До 2004 година, селото претставувало административно седиште на поранешната истоимена општина, а служи како главно село за останатите села во областа Дебрца. Се наоѓа на десната страна од патот Охрид-Кичево.

Белчишта е сместено во котлината Дебрца и претставува административно седиште на Општина Дебрца. Околни села се Ботун и Ново Село на запад и југозапад, Злести на југ, Горно и Долно Средоречје на исток, и Издеглавје и Песочани на север и северозапад.

Во XIX век, Белчишта се наоѓало во Охридската каза, нахија Дебрца, во Отоманското Царство.

Атарот зафаќа површина од 9,2 км². На него обработливото земјиште зазема површина од 585,4 ха, на шумите отпаѓаат 122,3 ха, а на пасиштата 93,8 ха. Селото има полјоделска функција.^[2]

Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во селото Белчишта имало 650 жители, сите Македонци христијани.^[3] По податоците на секретарот на Бугарската егзархија, Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Белчишта имало 752 жители.^[4]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Белчица е претставено како чисто македонско село во Охридската каза на Битолскиот санџак со 90 куќи.^[5]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 1.050 Македонци.^[6]

Селото броело 1.203 жители во 1961 година, додека во 1994 година бројот се намалил на 489 жители.

Според последниот попис од 2002 година, селото Белчишта брои 150 домаќинства, со 437 жители, од кои 436 Македонци и 1 Србин. Од жителите 223 се мажи и 214 се жени.^[7]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 297 жители, од кои 268 Македонци, 1 Бошњак и 28 лица без податоци.^[8]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[9]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[10]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[11]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[12]

Белчишта е македонско село

Според истражувањата на Бранислав Русиќ во 1948 година, родови во селото Белчишта се:^[13]

• Староседелци: Таневци (23 к.), се делат на Недевци, Целевци, Настовци и Дуловци; Дојчиновци (5 к.), еден дел од родот се вика Филиповци; Блажевци или Новевци (7 к.); Блажевци (1 к.); Аировци (4 к.); Стевчевци и Боцевци (3 к.); Зељаровци (6 к.), се делат на Боклевци и Дичовци; Каљушовци (4 к.); Гредовци (8 к.); Мицковци (1 к.); Буљуковци (13 к.); Мушевци (1 к.); Нејковци (5 к.); Опеловци (2 к.); Кулевци или Циљковци (6 к.), некои од овој род се викаат Сиљановци, а други Сејсановци; Суклевци (4 к.); Гуцевци (1 к.); Чечовци (3 к.); Крчевци (3 к.); Тошевци (2 к.); Кочовци (3 к.) и Шаќировци (3 к.).
• Доселенички родови: Косарковци (4 к.), доселени се од селото Брежани; Рајчиновци (11 к.), доселени се од Дебарско, веројатно од селото Рајчица; Лукачовци (30 к.), се делат на Лукачевци, Василевци, Молковци и Стојковци, доселени се од селото Луково, Дебарски Дримкол; Малинковци (2 к.), доселени се од селото Брежани; Веровци (1 к.) и Гушевци (1 к.), доселени се од Охрид.
• Доселеници со непознато потекло: Букалевци (1 к.) и Китевци (4 к.).
• Роми: Максутовци (1 к.), доселени се од Кичево.

Според истражувањата пак на Јован Трифуноски во 1978 година, родови во селото се:^[14]

• Староседелски родови се: Каљушовци (10 куќи), Гредовци (10 куќи), Прлевци (8 куќи), Буљуковци (6 куќи), Белковци (4 куќи) , Шеќировци (8 куќи), Лупановци (9 куќи), Тошевци (4 куќи), Боцевци (20 куќи), Поповци (12 куќи) и Бутевци (8 куќи).
• Доселенички родови се: Таневци (40 куќи) доселени од селото Требеништа; Крчевци (8 куќи) доселени се од селото Слатино; Соколовци (целосно иселени од селото) доселени се од Мешеишта; Чифлижановци (10 куќи) и Василевци (15 куќи) не го знаат местото на старина.

Административни

• Општина
• Месна заедница
• Пошта
• Полиција^[15]

Здравствени

• Амбуланта

Културни

• Уметничка галерија

Образовни

• ОУ „Дебрца“ - Белчишта^[16]

Селото влегува во рамките на проширената Општина Дебрца, која настанала со спојување на поранешните општини Белчишта и Мешеишта по новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото претставувало седиште на некогашната Општина Белчишта.

Во периодот од 1965 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Охрид. Во периодот од 1955 до 1965 година, селото било седиште на некогашната Општина Белчишта.

Во периодот 1952-1955, селото било седиште на тогашната Општина Белчишта, во која покрај селото Белчишта, се наоѓале и селата Ботун, Брежани, Велмеј, Горно Средоречие, Грко Поле, Долно Средоречие, Злести, Лешани, Ново Село, Песочани и Црвена Вода. Во периодот 1950-1952 година, селото Белчишта се наоѓало во некогашната Општина Белчишта, во која влегувале селата Белчишта, Горно Средоречие, Долно Средоречие и Злести.

Во селото постои избирачкото место бр. 1314 според Државната изборна комисија, сместени во просториите на општинска зграда.^[17]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 314 гласачи.^[18]

Цркви^[19][20][21]

• Црква „Св. Никола“ — средишна црква, обновена 1977 година и има зачуван иконостас од XIX век
• Црква „Атанасиј“ — новоизградена црква на излезот од селото

Параклиси

• Црква „Јован Крстител“ — параклис
• Црква „Св. Василиј“ — параклис

Блата

• Сини Вирој — мочуриште

Помеѓу двете светски војни иселеници имало во САД (20 семејства).^[13]

После Втората светска војна населението почнува помасовно да се иселува. Едно семејство се иселило во селото Јабука во Војводина. Додека поголемиот број од населението е иселено по градовите во Македонија, воглавно во градот Охрид.^[14]

• Христо Трајчев — македонски револуционер
• Бимбил Нејков Наумоски — македонски револуционер од ВМОРО.^[22]
• Голоб Илов Стефаноски — македонски револуционер од ВМОРО.^[23]
• Ѓоргија Илоски — македонски револуционер од ВМОРО.^[24]
• Андон Ристов Јанковски — македонски револуционер од ВМОРО.^[24]
• Јонче Ристов Сиљаноски — македонски револуционер од ВМОРО.^[25]
• Богоја Сиљаноски — македонски револуционер од ВМОРО.^[25]
• Ристо Димов — македонски револуционер од ВМОРО.^[26]
• Лазар Гиновски — македонски партизан.
• Кире Митрески — македонски партизан.
• Стојан Најдески — македонски партизан.
• Стојан Суклоски — македонски партизан.
• Трајче Дојчиноски — македонски партизан.
• Ристана Ангелоска — учесник во НОВ на Македонија.

• Ѓоко Танески — македонски музичар, претставник на Македонија на Евровизија.

• ФК Дебрца

• 
  Фабрика „Милкуз“ во Белчишта
• 
  Амбуланта во Белчишта
• 
  Дел од Белчишта
• 
  Поглед на Белчишта
• 
  Уметничката галерија во селото
• 
  Маало на Белчишта
• 
  На сретсело
• 
  Поштата во селото
• 
  Туристичко-информативна табла за наоѓалиштето „Сини Вирој“
• 
  Обновениот споменик на паднатите борци во НОБ

• Дебрца
• Општина Дебрца
• Охрид

„Белчишта“ на Ризницата ?

• Сателитска снимка на Белчишта на Карти на Гугл
• Општина Дебрца Архивирано на 1 октомври 2013 г.

п р у Населени места во Општина Дебрца Арбиново Белчишта Ботун Брежани Велмеј Волино Врбјани Годивје Горенци Горно Средоречие Грко Поле Долно Средоречие Злести Издеглавје Климештани Лактиње Лешани Мешеишта Мраморец Ново Село Оздолени Оровник Песочани Слатино Слатински Чифлик Сливово Сошани Требеништа Турје Црвена Вода Историски Алистрати Смолени