|
Czermna (Kudowa-Zdrój)
  .JPG) Czermna (niem.Tscherbeney, 1937–1945: Grenzeck[2]; cz. Velká Čermná) – dzielnica Kudowy-Zdroju położona w północnej części miasta. GeografiaDzielnica położona jest w odległości ok. 1 km od centrum Kudowy w dolinie górskiego potoku Czermnicy biorącego swe początki z torfowiska „Długie Mokradło” na stoliwie Skalniak w okolicy Błędnych Skał, a będącej dopływem rzeki Metui[3]. Typowo wiejska zabudowa ciągnie się przez ok. 2,5 km wzdłuż rzeki równolegle do granicy z Czechami[3]. Drogi przez miejscowość i szlak turystyczny wiodą do dzielnic Pstrążna, Bukowina Kłodzka i rezerwatu przyrody Błędne Skały. W miarę oddalania się od Kudowy wysokość terenu stopniowo wzrasta. Wyżej położoną część Czermnej oddzielają blisko położone dwa małe grzbiety górskie: Świni Grzbiet (od strony wschodniej) i Bluszczowa (od zachodniej). W dolnej części Czermnej znajduje się parafia św. Bartłomieja; do chwili przystąpienia Polski do układu z Schengen istniało tu przejście graniczne do czeskiej wsi Malá Čermná. NazwaW dokumentach występowała pod różnymi nazwami: 1354 r.: Czermna, 1359 r.: Czirmna, 1402 r.: Czremna, 1477 r.: Czermna etc. W końcu otrzymała końcówkę -ey i w zgermanizowanej postaci Tscherbeney (od klęski Czech w bitwie na Białej Górze) dotrwała do 1937 r., w którym w akcji usuwania słowiańskich nazw w tzw. czeskim kątku (i na całym Dolnym Śląsku) zmieniono jej nazwę na Grenzeck[3]. Po przyłączeniu ziem śląskich do Polski w 1945 r. na krótko nazwano ją Czerwone, a następnie przywrócono czeską nazwę Czermna[3]. Nazwa ta prawdopodobnie wzięta jest od przymiotnika červený (czerwony) – tego typu nazwy nadawano miejscowościom od charakterystycznego koloru gleby[3]. HistoriaWieś Czermna wspomniana jest w dokumencie kościelnym diecezji praskiej z 1354 r. (Liber Primus Confirmationum), w którym opisywany jest fakt wprowadzenia proboszcza do parafii w Machovie przez proboszcza parafii Czermna[4]. Fakt ten świadczyć może o znaczeniu regionalnym Czermnej, a także o prawdopodobnym czasie utworzenia parafii w drugiej połowie XIII wieku. Na obrzeżach Czermnej zaczęła wyrastać (prawdopodobnie uboga) miejscowość Chudoba (dziś Kudowa-Zdrój), która z czasem rozrosła się, zdominowała i wchłonęła Czermną. Administracyjnie Czermna przez długi czas podlegała Nachodowi[4]. W 1477 r. książę ziębicki Henryk I Starszy z Podiebradów, syn czeskiego króla Jerzego z Podiebradów przyłączył ją do ziemi kłodzkiej[4]. Podczas wojen husyckich parafia zostaje zrujnowana[4]. W XVI w. Czermna podlega administracyjnie pod Nowe Miasto nad Metują, a kościół i miejscowa ludność musi przyjąć wiarę protestanckich władców z rodu von Stubenberg. Po bitwie na Białej Górze w 1620 r. ziemia kłodzka doświadcza skutków rekatolicyzacji, a Czermna staje się filią parafii kościoła katolickiego w Nowym Mieście nad Metują[4]. Najstarsza zachowana w Czermnej księga urodzeń i zgonów pochodzi z 1664 r. Kolejnymi władcami Czermnej byli: naczelny dowódca wojsk cesarskich z okresu wojny trzydziestoletniej Albrecht von Wallenstein, po nim jego szwagier hrabia A. E. Terzky (Trczka) z Nachodu, a po jego śmierci hrabiowie von Leslie, którzy w 1785 r. sprzedali Czermną Michaelowi Stillfriedowi z Nowej Rudy. Niedługo przedtem (w 1763 r.) Czermna wraz z ziemią kłodzką przyznana została Prusom w wyniku pokoju w Hubertusburgu kończącego wojnę siedmioletnią. Biskup Hradec Králové Johann Joseph Wratislaw von Mitrowitz w 1738 r. ponownie utworzył niezależną parafię Czermna, do której należały także Kudowa, Pstrążna z Bukowiną, Jakubowice oraz czeskie wsie Žďárky i Malá Čermná. Z powodu włączenia Czermnej do Prus parafia przyłączona została do dekanatu kłodzkiego. W 1780 r. do parafii dołączono także wsie Słone i Brzozowie, natomiast wsie Žďárky i Malá Čermná podporządkowano parafii w Hronovie. Podczas wojen napoleońskich król pruski Fryderyk Wilhelm III Hohenzollern rezydował na plebanii w Czermnej w dniach 9–29 czerwca 1813 r. W XIX w. właściciele Czermnej zmieniali się bardzo często. Ostatecznie baron von Otterstedt podzielił majątek na dwie części i sprzedał Czermną zatrzymując Kudowę. W czasach hitlerowskiego reżimu wikariuszem parafialnym w Czermnej był błogosławiony ks. Gerhard Hirschfelder, wychowujący młodzież w duchu chrześcijańskim i z powodu swoich antynazistowskich poglądów, obrony zasad wiary był prześladowany przez miejscowych nazistów, inwigilowany i wielokrotnie przesłuchiwany przez gestapo. Ostatecznie został aresztowany i osadzony w obozie koncentracyjnym w Dachau, gdzie zmarł 1 sierpnia 1942 r. Urna z jego prochami spoczywa na cmentarzu w Czermnej. W 1999 r. w pobliżu sanatorium „Marzanka” (obecnie „Dworek Rycerski”) wybudowano Pomnik Trzech Kultur upamiętniający wspólną historię czeskich, niemieckich i polskich mieszkańców tych ziem. Zabytki i atrakcje turystyczne
Znane postaci
Szlaki turystyczne
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
