Komisariat Straży Granicznej „Śniatyn”

Komisariat Straży Granicznej „Śniatyn” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-rumuńskiej w latach 1928–1939.

Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920, powołano do życia Straż Celną^[1]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922^[2]. Komisariat Straży Celnej „Śniatyn”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Śniatyn”^[3].

W drugiej połowie 1927 przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej^[4]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Śniatyn”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej^[5].

 Osobny artykuł: komisariat Straży Celnej „Śniatyn”.

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 Straż Graniczną^[6]. Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Śniatyn” do Inspektoratu Granicznego nr 21 „Kołomyja” i określił jego strukturę organizacyjną^[5]. Już 8 września 1828 dowódca Straży Granicznej rozkazem nr 6 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisanym w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego zmieniał organizację komisariatu i ustalał zasięg placówek^[7]. Rozkazem nr 7 z 25 września 1929 w sprawie reorganizacji i zmian dyslokacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił numer i nową strukturę komisariatu^[8]. Rozkazem nr 4/31 zastępcy komendanta Straży Granicznej płk. Emila Czaplińskiego z 20 października 1931 zmieniono nazwę placówki I linii „Potoczek” na „Augustowo”^[9]. Rozkazem nr 1 z 29 stycznia 1934 w sprawach [...] zmian przydziałów, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski utworzył placówkę I linii „Popielniki” i „Przerwa”^[10].

Sąsiednie komisariaty:

• komisariat Straży Granicznej „Kosów” ⇔ KOP (batalion KOP „Borszczów” − maj 1928
• komisariat Straży Granicznej „Kosów” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Jasieniów Polny” − wrzesień 1928
• komisariat Straży Granicznej „Kosów” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Horodenka” − 1935

Organizacja komisariatu w maju 1928^[5]:

• komenda − Śniatyn
• placówka Straży Granicznej I linii „Załusze”
• placówka Straży Granicznej I linii „Zawale”
• placówka Straży Granicznej I linii „Kułaczyn”
• placówka Straży Granicznej I linii „Stecowa”
• placówka Straży Granicznej I linii „Jasieniów Polny”
• placówka Straży Granicznej I linii „Probabin”
• placówka Straży Granicznej II linii „Śniatyn”
• placówka Straży Granicznej II linii „Horodenka”

Organizacja komisariatu we wrześniu 1928^[15]:

• placówka Straży Granicznej I linii „Tuczapy”
• placówka Straży Granicznej I linii „Załusze”
• placówka Straży Granicznej I linii „Zawale”
• placówka Straży Granicznej I linii „Kułaczyn”
• placówka Straży Granicznej I linii „Kohuntkowa”
• placówka Straży Granicznej II linii „Śniatyn”

Organizacja komisariatu we wrześniu 1929^[16]:

• 3/22 komenda − Śniatyn
• placówka Straży Granicznej I linii „Tuczapy”
• placówka Straży Granicznej I linii „Załusze”
• placówka Straży Granicznej I linii „Zawale”
• placówka Straży Granicznej I linii „Kułaczyn”
• placówka Straży Granicznej I linii „Potoczek”
• placówka Straży Granicznej II linii „Śniatyn”
• placówka Straży Granicznej II linii „Kołomyja”

Organizacja komisariatu w 1931:

• komenda −Śniatyn (42 km)
• placówka Straży Granicznej I linii „Tuczapy”
• placówka Straży Granicznej I linii „Załucze”
• placówka Straży Granicznej I linii „Zawale”
• placówka Straży Granicznej I linii „Kułaczyn”
• placówka Straży Granicznej I linii „Potoczek” → W 1931 zmieniono nazwę na Augustowo
• placówka Straży Granicznej II linii „Śniatyn”
• placówka Straży Granicznej II linii „Kołomyja”

Organizacja komisariatu w 1935^[17]:

• komenda − Śniatyn
• placówka Straży Granicznej I linii „Tuczapy”
• placówka Straży Granicznej I linii „Załusze”
• placówka Straży Granicznej I linii „Zawale”
• placówka Straży Granicznej I linii „Kułaczyn”
• placówka Straży Granicznej I linii „Augustowo”
• placówka Straży Granicznej I linii „Popielniki”
• placówka Straży Granicznej I linii „Przerwa”
• placówka Straży Granicznej II linii „Śniatyn”
• placówka Straży Granicznej II linii „Kołomyja”
• placówka Straży Granicznej II linii „Zabłotów”

• Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743.
• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
• Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757. 
• Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
• KatarzynaK. Promińska KatarzynaK., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Wschodniomałopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011 .
• Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.