Komisariat Straży Granicznej „Kalety”

Komisariat Straży Granicznej „Kalety” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.

Objęcie granicy na Śląsku przez Straż Celną nastąpiło 16 czerwca 1922 roku. W Kaletach utworzony został komisariat straży celnej^[2]. W drugiej połowie 1927 przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej^[3]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Z dniem 8 marca 1928 placówka Piaseczna przekazana została do komisariatu „Tarnowskie Góry”, a 31 marca zlikwidowano placówkę „Krywałd“. Na bazie obsady tej ostatniej, z dniem 1 kwietnia utworzono placówkę II linii „Koszęcin”. Już 25 czerwca komisariat przekazał do komisariatu Lubliniec placówkę „Brusiek”^[2]. W tym samym dniu zlikwidowano też placówkę „Koszęcin”, a następnym dniu przekazano placówki „Mikołeska”, „Boruszowice”, „Kalety” i oddział konny do komisariatu „Tarnowskie Góry”. Z tym też dniem zlikwidowano też komisariat „Kalety”^[4]

 Osobny artykuł: komisariat Straży Celnej „Kalety”.

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną^[5]. Rozkazem nr 4 z 30 kwietnia 1928 roku w sprawie organizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Lubecko” do Inspektoratu Granicznego nr 14 „Lubliniec” i określił jego strukturę organizacyjną^[6]. Komisariat został zlikwidowany z dniem 30 września 1929. Swoje placówki I linii „Glinica” i „Pawonków” przekazał do komisariatu „Lubliniec”, a placówkę „Pawełki” do komisariatu „Herby”. W rozkazie nr 10 z 5 listopada 1929 roku w sprawie reorganizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski komisariatowi Straży Granicznej „Kalety”, określił numer i strukturę komisariatu^[7][1]. Polecenie odtworzenia komisariatu Straży Granicznej „Kalety” otrzymał dotychczasowy komendant komisariatu „Lubecko” aspirant Romuald Jakimowicz^[4]. Z dniem 30 listopada 1929 został utworzony ponownie komisariat „Kalety”.

Rozkazem nr 12 z 14 lipca 1939 roku w sprawie reorganizacji placówek II linii i posterunków wywiadowczych oraz obsady personalnej, komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma zniósł posterunek SG „Kamienica Ślaska” i „Woźniki”^[8].

Sąsiednie komisariaty:

• komisariat Straży Granicznej „Herby” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Lubliniec” − 1928
• komisariat Straży Granicznej „Lubliniec” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Tarnowskie Góry” − listopad 1929

Organizacja komisariatu w kwietniu 1928^[6]:

• komenda − Lubecko
• placówka Straży Granicznej I linii „Pawełki”
• placówka Straży Granicznej I linii „Glinica”
• placówka Straży Granicznej I linii „Pawonków”
• placówka Straży Granicznej II linii „Lubecko”

Organizacja komisariatu w listopadzie 1929^[7]:

• 4/14 komenda − Kalety
• placówka Straży Granicznej I linii „Brusiek”
• placówka Straży Granicznej I linii „Mikołeska”
• placówka Straży Granicznej I linii „Boruszowice”
• placówka Straży Granicznej II linii „Kalety”

• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1934. [dostęp 2016-06-11].
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
• ZbigniewZ. Gulczyński ZbigniewZ., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Śląski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011 .

• Rozkazy Komendy Głównej Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.187/30 do 187/41.)
• Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2018-01-05].
• Szkic historyczny z działalności Inspektoratu Straży Granicznej „Częstochowa“ z lat 1928-1935 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Szkic historyczny z działalności komisariatu Straży Granicznej „Kalety” z lat 1928—1935. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.191/404.)
• Wykazy imienne oficerów, szeregowych i pracowników cywilnych Śląskiego Inspektoratu Okręgowego 1928–1938. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.191/159.)