Pocztowy (wojsko)

Pocztowy – członek pocztu, był żołnierzem służącym w wojsku autoramentu narodowego, zwykle pochodzenia chłopskiego. Służył u szlachcica-towarzysza, który był właścicielem pocztu^[1]. Liczba pocztowych w chorągwiach "poważnego znaku", takich jak husaria lub pancerni, była znacznie większa od liczby towarzyszy^[2].

Pocztowi posiadali dodatkowy obowiązek ochrony towarzysza. W chorągwiach lekkiej jazdy pocztowi i towarzysze zazwyczaj walczyli samodzielnie. Pocztowi zwani byli również pacholikami, czeladnikami, szeregowymi lub osiadaczami^[3]. W chorągwiach husarskich, w odróżnieniu od towarzyszy, często ubierali się w tańsze skóry wilcze lub niedźwiedzie spinane na lewym ramieniu, będąc również wyposażeni w łuk lub długą broń strzelecką (np. bandolet, rusznica lub muszkiet)^[4].

Liczba pocztowych zależała od zamożności towarzysza i była jej wyrazem. Uposażenie towarzysza zależało od liczby pocztowych^[5].

Podział na towarzyszy i pocztowych, powstały jako spadkobierca tradycji pocztu rycerskiego, został unormowany w formacjach obrony potocznej^[6]. Poprzez czasy służby wojsk kwarcianych i wojsk suplementowych oraz późniejszych wojsk komputowych, utrzymał się w polskim wojsku praktycznie do końca Rzeczypospolitej i obowiązywał jeszcze w oddziałach Kawalerii Narodowej.

• Jerzy Cichowski, Andrzej Szulczyński: Husaria, Warszawa: Wyd. MON, Warszawa 1981 ISBN 83-11-06568-3
• Radosław Sikora: Wojskowość polska w dobie wojny polsko-szwedzkiej 1626-1629. Kryzys mocarstwa, wyd. "Sorus", Poznań 2005 ISBN 83-89949-09-1
• Polskie tradycje wojskowe T.1, red. J. Sikorski, wyd. MON, Warszawa 1990 ISBN 83-11-07675-8
• Marek Plewczyński: Żołnierz jazdy obrony potocznej za panowania Zygmunta Augusta, wyd. PWN, Warszawa 1985 ISBN 83-01-05997-4
• Paweł Skworoda: Wojny Rzeczypospolitej Obojga Narodów ze Szwecją, wyd."Trio", Warszawa 2007 ISBN 978-83-7436-131-6