|
Puszcza Solska (Biłgoraj)
Puszcza Solska – dawna wieś, a obecnie jedno z 12 osiedli (jednostek pomocniczych gminy)[1] oraz część miasta Biłgoraja[2]. Dane ogólneOrganem uchwałodawczym osiedla jako jednostki pomocniczej gminy miejskiej Biłgoraj jest Rada Osiedla. Organ wykonawczy to Zarząd Osiedla[3]. Położenie, zagospodarowanie, komunikacjaObszar administracyjny Puszczy Solskiej obejmuje południową i południowo-zachodnią część Biłgoraja. Osiedle to sąsiaduje ze Śródmieściem i Różnówką (od północy) oraz z Piaskami (od wschodu). Po stronie południowej i zachodniej Puszcza Solska sięga granicy miasta. Przez Puszczę Solską przebiegają dwie drogi wojewódzkie: nr 835 (w ciągu ulicy Tarnogrodzkiej oraz alei Jana Pawła II) i nr 858 (w ciągu ulicy Krzeszowskiej). Pierwsza kieruje się stąd na południe, w stronę Przemyśla, zaś druga na zachód, w stronę Stalowej Woli[4]. Teren osiedla jest zagospodarowany w zróżnicowany sposób. Znajdują się tutaj[5]:
Niektóre obszary Puszczy Solskiej są niezagospodarowane i obejmują nieużytki; do tych zaliczają się głównie doliny rzeczne Białej i Czarnej Łady[5]. Ważniejsze obiektyW granicach Puszczy Solskiej znajdują się obiekty sakralne: zespół katolickiego Sanktuarium św. Marii Magdaleny (kościół, klasztor, dzwonnica, kaplica i inne)[10] oraz prawosławna cerkiew św. Jerzego[11]. Wszystkie położone są w bezpośrednim sąsiedztwie, wokół ronda im. ks. Jana Mroza. Przy alei Jana Pawła II zlokalizowany jest zabytkowy cmentarz[12], administrowany przez wymienioną wyżej parafię katolicką[13]. Na terenie osiedla mają swoje siedziby instytucje samorządowe (Starostwo Powiatowe[14], Powiatowy Urząd Pracy[15], Wojewódzki Ośrodek Ruchu Drogowego[16]) i oświatowe (m.in. Szkoła Podstawowa Nr 3[17], Regionalne Centrum Edukacji Zawodowej[18], Państwowa Szkoła Muzyczna[19], Medyczne Studium Zawodowe[20]). Przy ulicy dra Pojaska znajduje się zespół obiektów szpitala powiatowego, dzierżawionego przez prywatne przedsiębiorstwo Arion Szpitale sp. z o.o[21]. Funkcjonują tu także przedsiębiorstwa, działające w zakresie gospodarki komunalnej miasta: mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków[22] oraz główna miejska ciepłownia, której operatorem jest Biłgorajskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej sp. z o.o[23]. Wokół niektórych z obiektów szkolnych znajdują się place sportowe – m.in. boiska i korty tenisowe – służące ogółowi mieszkańców najbliższej okolicy[5]. Przy ulicy Motorowej zlokalizowany jest autodrom z torami kartingowymi i instalacjami do organizacji imprez związanych ze sportami motorowymi[24]. Na terenie osiedla znajdują się miejsca pamięci. Wśród nich wymienić można pomnik żołnierzy Armii Kraków, którzy w 1939 ofiarnie bronili Biłgoraja przed naporem hitlerowców, a także kontrowersyjny pomnik komunistycznego działacza Józefa Dechnika (usunięty w 2019)[25].
HistoriaW momencie założenia Biłgoraja w drugiej połowie XVI w. obszar dzisiejszego osiedla stanowił zalesiony teren, położony po południowej stronie miasta, przez który przepływała Czarna Łada. Według tradycji katolickiej niedługo później, bo w latach 1603, 1615 i 1651-1654 miały tu miejsce cudowne wydarzenia, związane z osobą św. Marii Magdaleny[26][27]. W związku z tym w 1621 osiedlił się tu pierwszy zakonnik, franciszkanin, o. Seweryn Chamiec[28]. W 1644 na miejscowym wzniesieniu oficjalnie został założony klasztor franciszkański; w 1721 Tomasz Józef Zamoyski ufundował parafię, wokół której po 1740 powstała wieś o nazwie Puszcza Solska[28].  Wokół Puszczy Solskiej do XVIII w. koncentrowało się życie religijne katolików z Biłgoraja, gdyż miasto – w przeciwieństwie do Puszczy Solskiej, należącej do Zamoyskich – stanowiło własność protestanckiego rodu Gorayskich, którzy organizowali w nim zbór kalwiński. Po wygaśnięciu tego rodu Biłgoraj nigdy nie stał się własnością katolickich Zamoyskich, niemniej zanikła jego rola jako ośrodka reformacji. Franciszkanie z Puszczy Solskiej stanowili istotny punkt odniesienia dla mieszczan i dla powstającej dopiero wtedy w mieście parafii katolickiej[29]. Obiekty Puszczy Solskiej kilkakrotnie padały ofiarą zniszczeń wojennych (podczas powstania Chmielnickiego 1648, a także w 1657). W 1778 Konstancja Zamoyska ufundowała budynek klasztorny, który istnieje do dziś[30]. Do 1866 wieś stanowiła osadę, której mieszkańcy zobowiązani byli do wypełniania powinności i współpracy z zakonnikami[28]. W pierwszej połowie XIX w. zorganizowano obecny cmentarz parafialny[13]. Od połowy XIX w. Puszcza Solska stanowiła siedzibę gminy, która otaczała miasto Biłgoraj. Wieś Puszcza Solska odegrała rolę podczas powstania styczniowego. W dniach 22-23 stycznia 1863 miała tu miejsce koncentracja wojsk powstańczych; w 1864 władze rosyjskie, w ramach represji, dokonały likwidacji klasztoru[31]. U schyłku XIX w. w miejscowości mieszkały 442 osoby; w roku 1929 znacznie mniej, bo już tylko 233 ludzi. W 1928 ukończono budowę obecnego kościoła parafialnego[32]. Podczas wojny obronnej Polski w 1939 Puszcza Solska była miejscem ciężkich walk między oddziałami polskimi i niemieckimi. W trakcie bitwy o Biłgoraj w dniach 16-17 września miejscowość przechodziła z rąk do rąk i padła ofiarą pożaru. Zabudowania klasztorne były wykorzystywane jako stanowiska ogniowe[33]. Po przegranej kampanii Puszcza Solska chwilowo znajdowała się pod okupacją sowiecką, a następnie została włączona do obszaru okupacji niemieckiej, tzw. Generalnej Guberni. Dekadę po zakończeniu wojny, 5 października 1954, wieś Puszcza Solska została urzędowo włączona w granice miasta Biłgoraj[34] i od tego czasu stanowi jego południowe osiedle. Od lat 60. XX w. powstawała obecna sieć ulic, zabudowa mieszkalna i przemysłowa. W latach 70. wybudowano osiedle bloków mieszkalnych pomiędzy ulicami Kościuszki, Krzeszowską i Armii Kraków. Osiedle Puszcza Solska jako jednostkę obecnego podziału administracyjnego w sensie formalnym powołano do życia Uchwałą Rady Miasta w Biłgoraju z dnia 25 sierpnia 2004; wówczas też wytyczono aktualnie obowiązujące granice osiedla[35]. Przypisy
|
||||||||||||||||||||||||||||
