31 października 1918 roku kapitan Wilhelm Bauer przekazał dowództwo kompanii zapasowej c. i k. batalionu saperów nr I porucznikowi Józefowi Szkolnikowskiemu, jako najstarszemu oficerowi – Polakowi. Adiutantem został porucznik Edmund Zieleniewski. Objęcie kompanii przez polskie wojsko trwało do godziny 16.00 i odbyło się bez żadnego oporu ze strony austriackiej i w największym porządku. Żołnierze innych narodowości, znajdujący się w batalionie, zaczęli go opuszczać.
5 listopada 1918 roku kapitan Franciszek Wolf objął dowództwo batalionu uzupełniającego saperów. Adiutantem batalionu został porucznik Zdzisław Groele. Stan ludzi, początkowo bardzo niski, podniósł się do liczby 200 poprzez napływ powracających z wojny saperów. Wkrótce dowództwo batalionu objął major Kornicki. Stan podniósł się do liczby około 600 ludzi. Utworzono trzy kompanie w sile po 150 ludzi każda, oraz kompanię sztabową. 18 marca 1919 roku batalion, już jako „V batalion saperów” w składzie 3 kompanii i dowództwa odszedł na Front Ukraiński, do obrony Lwowa.
Czwarta kompania pozostała w Krakowie, jako "kadra batalionu".
Do połowy września 1919 pełniła służbę wartowniczą w garnizonie. Następnie od września do drugiej połowy lutego 1920 roku prowadziła roboty leśne w Tatrach. Budowała baraki w Zaskalu, Jaszczurówce i Zakopanem. Po ukończeniu prac w Tatrach, zaopatrzeniu się i wyekwipowaniu w Krakowie, odeszła w połowie marca 1920 na Front Wołyński, do grupy pułkownika Józefa Rybaka[1].
15 lutego 1920 roku V batalion saperów został przemianowany na VI batalion saperów[2]. W skład nowo utworzonego batalionu weszły: dawna 2/V batalionu saperów pod dowództwem porucznika Oswalda Ungera, jako 1 kompania oraz dawna 3/V batalionu saperów pod dowództwem porucznika Jana Gicali jako 2 kompania. Dowódcą batalionu został mianowany kapitan Gustaw Stankiewicz. 3 kompania VI batalionu saperów została utworzona 1 lutego 1920 roku przy batalionie zapasowym saperów nr V w Krakowie i zakwaterowana w koszarach barakowych w Przegorzałach pod Krakowem. Dowódcą kompanii był porucznik Steckiewicz. Z batalionem 3 kompania połączyła się dopiero w grudniu 1920 i pozostaje z nim już do końca swego istnienia[3].
Kolumna saperska nr VI
We wrześniu 1920 roku, zgodnie z organizacją saperów, w składzie VI batalionu saperów została sformowana etatowa kolumna saperska nr VI pod dowództwem kapitana Eugeniusza Wrotniaka. Kolumna liczyła 2 oficerów, 100 szeregowych oraz 102 konie i 45 wozów. Dzięki pomocy Dowództwa 6 Dywizji Piechoty kolumna została wyposażona w potrzebny materiał i narzędzia ze składu saperskiego 6 Armii i ze zdobyczy wojennej. W czasie swego krótkiego istnienia kolumna oddała nieocenione usługi macierzystemu batalionowi, ułatwiając mu na każdym kroku pracę. Z chwilą odjazdu batalionu do Grupy Fortyfikacyjnej Nr 3, kolumna saperska została 12 stycznia 1921 roku odesłana do kompanii zapasowej saperów Nr V w Krakowie celem rozformowania.
Dowódca batalionu, major Ignacy Landau, przed jej odejściem zamieścił w rozkazie Nr 1 z dnia 11 stycznia 1921 roku następujące pożegnanie: „Kolumna saperska nr VI opuszcza z dniem jutrzejszym skład baonu i odchodzi do kompanii zapasowej saperów nr V w Krakowie. Przy tej sposobności dziękuję dowódcy jej, kapitanowi Wrotniakowi, wszystkim podoficerom i żołnierzom za ich niestrudzoną pracę. Dziękuję im w imieniu służby za ich trudy i prace, życzę im wszystkim szczęścia i powodzenia na dalszej drodze”.
Kolumna saperska nr VI wkrótce po przybyciu do Krakowa i rozlokowaniu się w barakach w Przegorzałach została zlikwidowana[4].
Ważniejsze wykonane roboty techniczne
1/VI kompania saperów
25 IX 1919 – fortyfikacja Sądowej Wiszni w grupie generała Aleksandrowicza.
Kwiecień 1919 – roboty fortyfikacyjne i minierskie w grupie generała Konarzewskiego w Wołczuhach.
Maj 1919 – budowa mostu na Bystrzycy w Oziminie.
Czerwiec 1919 – Niszczenie mostu na Złotej Lipie i w Zawałowie.
Lipiec 1919 – Fortyfikacja Pogranicza czeskiego na Śląsku Cieszyńskim.
Październik 1919 – Fortyfikiacja Wilna i okolic.
Marzec 1920 – Budowa mostu na Świerczy długości 117 metrów, wysokości 9 metrów.
Maj 1920 – Budowa mostu na Berezynie 834 metry. Budowa dwóch mostów w Wiskowie.
Lipiec 1920 – Naprawa mostu traktowego na Słuczy.
26.VII.1920 – Budowa mostu i roboty fortyfikacyjne w Łucku.
3.VIII.1920 – Budowa mostu na Lipie.
Sierpień 1920 – Budowa mostu na Pełtwi pod Bogdanówką.
2/VI kompania saperów
Maj 1919 – Podniesienie mostu na Szczarze pod Domanową (kolej z Brześcia do Baranowicz).
Maj 1919 – Naprawa drogi między Nalajowicami a Jasienką dla ciężkiej artylerii.
Maj 1919 – Budowa mostu etapowego na Tyśmienicy w Drohobyczu długości 46 metrów, wys. 7 m.
Czerwiec 1920 – Budowa mostu na Strypie koło Stryja :długości 250 m.. wysokości 8 ni. oraz budowla linii obronnej na wschód od Stryja. Fortyfikacja prawego brzegu Zbrucza. Budowa mostu na Zbruczu, dla artylerii lekkiej długości 80 metr., wysokości 4 metr., .szer. 4 metry.
4 sierpnia 1919 – Fortyfikacja przedmościa Husiatyn – Safanów
Listopad 1919 – Fortyfikacja linii obronnej Wilejki i budowa kolejki podjazdowej.
Kwiecień 1920 – Budowa punktu oporu w Nahowie.
Maj 1920 – Budowa przedmościa Rzeczyca na Dnieprze.
Czerwiec 1920 – Minowanie i wysadzenie mostu pod Rzeczycą.
por. Chlebowski Tadeusz Leon - oficer 1 kompanii saperów
por. Mondzelewski Jan - dowódca 2 kompanii saperów
por. Koźmiński Stanisław - oficer 2 kompanii saperów
por. Szatrowski Ludwik - oficer 2 kompanii saperów
chor. Pietruszczak Józef - oficer 2 kompanii saperów
por. Hupa Jan - dowódca 3 kompanii saperów
por. Ziętkiewicz Stanisław - oficer 3 kompanii saperów[7]
Uwagi
↑Kapitan Otton Patzak został przyjęty do Wojska Polskiego 17 stycznia 1919 roku jako obcokrajowiec i przydzielony do Batalionu Uzupełniającego Saperów z dniem 1 listopada 1918 roku. Z Wojska Polskiego został zwolniony 7 stycznia 1920 roku. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 8 z 25 stycznia 1919 roku, poz. 303. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 9 z 28 stycznia 1919 roku, poz. 349. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 2 z 24 stycznia 1920 roku, poz. 15.
Przypisy
↑„Zarys historii wojennej pułków polskich 1920 – 1922” 5 Pułk Saperów str. 4 – 13
↑Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych Nr 6415/Org. z dnia 29 stycznia 1920 roku.
↑Mieczysław Wolski, 5 Pułk Saperów (...), s. 13-22.
