กรมพระเทพามาตย์ (กัน)

กรมพระเทพามาตย์ หรือ สมเด็จพระอัยกีเจ้า กรมพระเทพามาศ^[2] พระนามเดิม กัน เป็นพระอัครมเหสีในสมเด็จพระเพทราชา

กรมพระเทพามาตย์ มีพระนามเดิมว่ากัน เป็นบาทบริจาริกาข้าหลวงเดิมในสมเด็จพระเพทราชาตั้งแต่ก่อนครองราชย์ มีพระธิดาคนหนึ่งชื่อนิ่ม เมื่อพระเพทราชารับนางกุสาวดีมาเป็นภรรยาและให้กำเนิดบุตรชาย นางกันได้เลี้ยงดูพระราชกุมารนั้น (ภายหลังพระกุมารได้ครองราชย์เป็นสมเด็จพระเจ้าสุริเยนทราธิบดี) เมื่อพระเพทราชาครองราชย์ในเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2231 จึงทรงตั้งเป็นพระอัครมเหสีฝ่ายขวา^[1]

หลังสมเด็จพระเพทราชาเสด็จสวรรคต พระองค์ออกไปตั้งตำหนักใกล้พระอารามวัดดุสิต ซึ่งเดิมเป็นของเจ้าแม่วัดดุสิตมาก่อน^[3] หลังจากนั้นพระเจ้าสุริเยนทราธิบดีทรงตั้งพระราชมารดาเลี้ยงขึ้นเป็นกรมพระเทพามาตย์^[4] ต่อมาในปี พ.ศ. 2245 เจ้าฟ้าเพชรและเจ้าฟ้าพรริษยาตรัสน้อย จึงร่วมกันลวงตรัสน้อยมาเข้าเฝ้าแล้วจับไปสำเร็จโทษด้วยท่อนจันทน์ แล้วรีบไปเข้าเฝ้ากรมพระเทพามาตย์ ณ วัดดุสิต เพื่อขอพึ่งพระบารมี^[5]

ในรัชสมัยสมเด็จพระที่นั่งท้ายสระ กรมพระเทพามาตย์มีพระอิสริยยศเป็นสมเด็จพระอัยกีเจ้า และสวรรคตในปีเถาะ (ราว พ.ศ. 2251)^[6] จึงมีพระราชโองการให้สร้างพระเมรุมาศ พระสงฆ์สดับปกรณ์ 10,000 รูป ตามราชประเพณี^[7]

มีนักแสดงผู้รับบท กรมพระเทพามาตย์ (กัน) ได้แก่

• ขวัญฤดี กลมกล่อม จากละครเรื่อง พรหมลิขิต (2566)

เชิงอรรถ

บรรณานุกรม