ตติยจุลจอมเกล้า

เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นตติยจุลจอมเกล้า
ดวงตราเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นตติยจุลจอมเกล้า ฝ่ายหน้า
มอบโดย พระมหากษัตริย์ไทย
อักษรย่อ	ต.จ.
ประเภท	เหรียญตรา
วันสถาปนา	ฝ่ายหน้า : พ.ศ. 2416 ฝ่ายใน : พ.ศ. 2436
ประเทศ	ราชอาณาจักรไทย
ภาษิต	เราจะบำรุงตระกูลวงศ์ให้เจริญ
จำนวนสำรับ	ฝ่ายหน้า : 100 ดวง ฝ่ายใน : 250 ดวง
แพรแถบ
ผู้สมควรได้รับ	พระบรมวงศานุวงศ์และข้าราชการทั้งปวง และบรรดาผู้สืบสกุลของบุคคลเหล่านั้น (พระราชทานตามพระราชอัธยาศัย)
มอบเพื่อ	เป็นเครื่องหมายแสดงอิสริยยศ, ระลึกถึงความดีความชอบของบุคคลซึ่งได้รักษาแผ่นดินมาแต่ก่อน และผู้ที่ได้ทำนุบำรุงแผ่นดินในปัจจุบัน
สถานะ	ยังพระราชทานอยู่
ผู้สถาปนา	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ประธาน	พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว
สถิติการมอบ
รายล่าสุด	ลาภิต สนิทวงศ์ ณ อยุธยา 6 สิงหาคม พ.ศ. 2567
ลำดับเกียรติ
สูงกว่า	รามกีรติ
รองมา	จัตุรถาภรณ์ช้างเผือก
หมายเหตุ	ฝ่ายหน้า : มีศักดิ์เสมอพระยาโต๊ะทอง บุตรชายจะได้รับพระราชทานสืบตระกูลที่ชั้นนี้ ฝ่ายใน : มีคำนำหน้านาม "คุณหญิง"

ตติยจุลจอมเกล้า มีอักษรย่อว่า ต.จ. เป็นเครื่องราชอิสริยาภรณ์ในตระกูลเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 3 ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะพระราชทานทั้งฝ่ายหน้า (บุรุษ) จำนวน 250 ดวง และฝ่ายใน (สตรี) จำนวน 250 ดวง โดยตติยจุลจอมเกล้าจัดเป็นเครื่องราชอิสริยาภรณ์ที่มีลำดับเกียรติอันดับที่ 27 ของเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย^[1]

เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นตติยจุลจอมเกล้า สำหรับฝ่ายหน้า ประกอบด้วย ดวงตราซึ่งมีลักษณะเหมือนตติยจุลจอมเกล้าวิเศษ แต่ไม่มีดอกไม้จีบ โดยมีลักษณะดังนี้^[2]

• ดวงตรา
  • ด้านหน้า มีลักษณะเป็นรัศมี 8 แฉก ลงยาสีชมพู มีรัศมีทองแทรกตามระหว่างแฉก มีใบชัยพฤกษ์สองข้าง ลงยาสีเขียว กลางดวงตรามีพระบรมฉายาสาทิสลักษณ์ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ขอบลงยาสีขาบ มีอักษรทองว่า "เราจะบำรุงตระกูลวงศ์ให้เจริญ" เบื้องบนมี พระจุลมงกุฎเปล่งรัศมีลงยาสีเขียว, สีแดง, สีขาบ และสีขาว
  • ด้านหลัง มีลักษณะเหมือนด้านหน้า แต่ที่กลางดวงตราเป็นรูปช้างไอราพต ลงยาสีขาว บนหลังช้างเป็นรูปตรีศูล ลงยาสีขาว ที่ขอบมีอักษรทองว่า "ปีระกา เบญจศก ศักราช ๑๒๓๕" รอบขอบเป็นรูปจักร ลงยาสีขาวพื้นแดง

ดวงตราของตติยจุลจอมเกล้า ใช้สำหรับประดับห้อยกับแพรแถบสีชมพู กว้าง 4 เซนติเมตร ประดับที่อกเบื้องซ้าย

เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นตติยจุลจอมเกล้า สำหรับฝ่ายใน ประกอบด้วย ดวงตรา ซึ่งมีลักษณะเหมือนดวงตราของทุติยจุลจอมเกล้า แต่ขนาดย่อมกว่า ห้อยกับแพรแถบสีชมพู กว้าง 4 เซนติเมตร ผูกเป็นรูปแมลงปอ ประดับเสื้อที่หน้าบ่าซ้าย

ด้านหลัง มีลักษณะเหมือนด้านหน้า แต่ที่กลางดวงตราเป็นรูปช้างไอราพต ลงยาสีขาว บนหลังช้างเป็นรูปตรีศูล ลงยาสีขาว ที่ขอบมีอักษรทองว่า "รัตนโกสนิทร์สก ๑๑๒" รอบขอบเป็นรูปจักร ลงยาสีขาวพื้นแดง

สตรีผู้ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ชั้นตติยจุลจอมเกล้า สามารถใช้คำนำหน้านามว่า “คุณหญิง” ^[3]

• ตติยจุลจอมเกล้า ฝ่ายหน้า เก็บถาวร 2007-12-20 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน จาก สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี
• ตติยจุลจอมเกล้า ฝ่ายใน เก็บถาวร 2007-12-20 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน จาก สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี