ภาษาโคแมนชี

ภาษาโคแมนชี
	Nʉmʉ Tekwapʉ̲
ออกเสียง	[ˈnɨmɨ ˈtekʷapɨ̥]
ประเทศที่มีการพูด	สหรัฐ
ภูมิภาค	รัฐโอคลาโฮมา (อดีตอยู่ในรัฐเท็กซัส, รัฐนิวเม็กซิโก, รัฐแคนซัส, รัฐโคโลราโด, รัฐโอคลาโฮมา)
ชาติพันธุ์	ชาวโคแมนชี
จำนวนผู้พูด	<9 คน (2022)
ตระกูลภาษา	ยูต-แอซเท็ก นูมิก นูมิกกลาง ภาษาโคแมนชี; ; ;
รหัสภาษา
ISO 639-3	com
Linguasphere	65-AAB-bh
	บริเวณที่เคยมีผู้พูดภาษาโคแมนชี
	แผนที่ชุดภาษาใกล้สูญของโลกของยูเนสโกจัดให้ภาษาโคแมนชีเป็ยภาษาใกล้สูญขั้นรุนแรง
	บทความนี้มีสัญลักษณ์สัทอักษรสากล หากระบบของคุณไม่รองรับการแสดงผลที่ถูกต้อง คุณอาจเห็นปรัศนี กล่อง หรือสัญลักษณ์อย่างอื่นแทนที่อักขระยูนิโคด

โคแมนชี (อังกฤษ: Comanche; ชื่อเรียกตนเอง Nʉmʉ Tekwapʉ̲) เป็นภาษายูต-แอซเท็กที่พูดโดยชาวโคแมนชีซึ่งแยกจากชาวโชโชนีหลังฝ่ายโคแมนชีได้รับม้าเมื่อประมาณ ค.ศ. 1705 ดังนั้นภาษาโคแมนชีกับภาษาโชโชนีจึงค่อนข้างคล้ายกัน แต่การเปลี่ยนแปลงเสียงพยัญชนะบางส่วนในภาษาโคแมนชีทำให้เกิดอุปสรรคในการเข้าใจซึ่งกันและกัน^[2]^[3]

ชื่อ โคแมนชี มาจากศัพท์ภาษาย่อยยูตว่า kɨmantsi ซึ่งแปลว่า 'ศัตรู, คนแปลกหน้า'^[4] ชื่อภาษาในภาษาของพวกเขาคือ nʉmʉ tekwapʉ ซึ่งแปลว่า 'ภาษาของประชาชน'^[5]

การใช้งานและความพยายามในการฟื้นฟู

แม้ว่าขณะนี้กำลังพยายามทำให้ภาษานี้อยู่รอด แต่ผู้พูดภาษาส่วนใหญ่มีอายุมากแล้ว ในช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19 เด็กชาวโคแมนชีถูกนำไปยังโรงเรียนประจำ โดยไม่ได้รับการส่งเสริมให้พูดในภาษาแม่ และบางกรณีถึงขั้นถูกลงโทษอย่างรุนแรง เด็กรุ่นที่สองจึงเติบโตด้วยการพูดภาษาอังกฤษเนื่องจากความเชื่อที่ว่าพวกเขาจะมีชีวิตที่ดีกว่าโดยที่ไม่รู้ภาษาโคแมนชี

ภาษาโคแมนชีมีชื่อเสียงในช่วงหนึ่งในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง กองทัพสหรัฐฝึกฝนชาย 17 คนซึ่งได้รับการเรียกขานเป็นผู้สื่อสารรหัสลับโคแมนชี พวกเขามีหน้าที่ส่งข้อความที่มีข้อมูลละเอียดอ่อนเป็นภาษาโคแมนชีเพื่อไม่ให้ศัตรูถอดรหัสได้

ณ เดือนกรกฎาคม ค.ศ. 2013 เดอะบอสตันโกลบรายงานว่ามีผู้พูดภาษาแม่เกือบ 25-30 คน^[6] คณะกรรมการอนุรักษ์ภาษาและวัฒนธรรมโคแมนชีเสนอพจนานุกรมและสื่อการเรียนรู้ภาษานี้^[7] หลักสูตรภาษาโคแมนชีมีอยู่ที่วิทยาลัยชาติโคแมนชีที่ปัจจุบันปิดตัวลงแล้ว^[8]^[9] ก่อนหน้านี้ วิทยาลัยได้ดำเนินโครงการบันทึกภาษา เนื่องจากภาษานี้ "ส่วนใหญ่เป็นภาษาพูด" และเน้นการสอนสำหรับสมาชิกชนเผ่า^[10]

ณ ค.ศ. 2022 มีผู้พูดภาษาโคแมนชีเป็นภาษาแม่อย่างชำนาญน้อยกว่า 9 คน ผู้พูดวัยชราหลายคนประสบกับความชรา ปัญหาสุขภาพ หรือการระบาดทั่วของโควิด-19^[1]

อ้างอิง

↑ ^1.0 ^1.1 Reddin, Gary (2022-08-18). "Comanche language 'critically endangered'". The Duncan Banner. สืบค้นเมื่อ 2023-05-11.
↑ McLaughlin, John (1992). "A Counter-Intuitive Solution in Central Numic Phonology". International Journal of American Linguistics. 58 (2): 158–181. doi:10.1086/ijal.58.2.3519754. JSTOR 3519754. S2CID 148250257.
↑ McLaughlin, John E. (2000). "Language Boundaries and Phonological Borrowing in the Central Numic Languages". ใน Casad, Gene; Willett, Thomas (บ.ก.). Uto-Aztecan: Structural, Temporal, and Geographical Perspectives. Salt Lake City: University of Utah Press. pp. 293–304. ISBN 970-689-030-0.
↑ Edward Sapir. 1931. Southern Paiute Dictionary. Reprinted in 1992 in: The Collected Works of Edward Sapir, X, Southern Paiute and Ute Linguistics and Ethnography. Ed. William Bright. Berlin: Mouton deGruyter.
↑ Lila Wistrand Robinson & James Armagost. 1990. Comanche Dictionary and Grammar. Summer Institute of Linguistics and The University of Texas at Arlington Publications in Linguistics Publication 92. Dallas, Texas: The Summer Institute of Linguistics and The University of Texas at Arlington.
↑ Peterson, Britt (2013-07-06). "In The Lone Ranger, is Tonto really speaking Comanche?". The Boston Globe. สืบค้นเมื่อ 2013-07-11.
↑ "Comanche Language & Cultural Preservation Committee". สืบค้นเมื่อ 2013-07-11.
↑ "Academic services - Native Languages". Comanche Nation College. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-10-27. สืบค้นเมื่อ 2013-07-11.
↑ "Comanche Nation College". Comanche Nation College (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). สืบค้นเมื่อ 2022-04-29.
↑ Mangan, Katherine (June 9, 2013). "Comanche Nation College Tries to Rescue a Lost Tribal Language - Diversity in Academe". The Chronicle of Higher Education. สืบค้นเมื่อ 2013-07-11.

บรรณานุกรม

Ager, Simon. Comanche (nʉmʉ tekwapʉ). Omniglot, 1998-2013.
Anderton, Alice. (1997). Kaawosa plays a trick on a soldier: A Comanche coyote story. In Jane Hill, P.J. Mistry, & Lyle Campbell (Eds.), The life of language: Papers in linguistics in honor of William Bright (pp. 243–255). Trends in linguistics: Studies and monographs (No. 108). Berlin: Mouton de Gruyter.
Armagost, James (1982). "Comanche deictic roots in narrative texts". Kansas Working Papers in Linguistics. 7: 5–14.
Armagost, James (1982). "The temporal relationship between telling and happening in Comanche narrative". Anthropological Linguistics. 24: 193–200.
Armagost, James (1983). "Comanche narrative: Some general remarks and a selected text". Kansas Working Papers in Linguistics. 8 (2): 1–30.
Armagost, James (1985). "On predicting voiceless vowels in Comanche". Kansas Working Papers in Linguistics. 10 (2): 1–15.
Armagost, James (1985). "Comanche ma-: Undistinguished deictic, narrative obviative". International Journal of American Linguistics. 51 (3): 302–310. doi:10.1086/465874. JSTOR 1265433. S2CID 144736982.
Armagost, James (1986). "Three exceptions to vowel devoicing in Comanche". Anthropological Linguistics. 28: 3.
Armagost, James (1990). "Interpreting St. Clair's Comanche texts: Objective case marking and the 'same subject' dependent clauses". Kansas Working Papers in Linguistics. 15 (2): 1–17.
Canonge, Elliott D. (1957). "Voiceless vowels in Comanche". International Journal of American Linguistics. 23 (2): 63–67. doi:10.1086/464394. JSTOR 1264055. S2CID 144747035.
Canonge, Elliott D. (1958). Comanche texts. Summer Institute of Linguistics publications in linguistics and related fields (No. 1). Norman, OK: Summer Institute of Linguistics of the University of Oklahoma.
Casagrande, Joseph (1948). "Comanche baby language". International Journal of American Linguistics. 14 (1): 11–14. doi:10.1086/463971. JSTOR 1263088. S2CID 143553242.
Casagrande, Joseph B. (1954). "Comanche linguistic acculturation: I". International Journal of American Linguistics. 20 (2): 140–151. doi:10.1086/464267. JSTOR 1263388. S2CID 224809321.
Casagrande, Joseph B. (1954). "Comanche linguistic acculturation: II". International Journal of American Linguistics. 20 (3): 217–237. doi:10.1086/464281. JSTOR 1263347. S2CID 224806964.
Casagrande, Joseph B. (1955). "Comanche linguistic acculturation: III". International Journal of American Linguistics. 21 (1): 8–25. doi:10.1086/464304. JSTOR 1263210. S2CID 143518736.
Charney, Jean Ormsbee, 1993. A Grammar of Comanche. London/Lincoln: University of Nebraska Press.
The Comanche Language and Cultural Preservation Committee, October 22, 2005.
Hamp, Eric. (1958). "Prosodic notes: On Comanche voiceless vowels". International Journal of American Linguistics. 24 (4): 321–322. doi:10.1086/464481. JSTOR 1263980. S2CID 224807598.
Osborn, Henry; Smalley, William (1949). "Formulae for Comanche stem and word formation". International Journal of American Linguistics. 15 (2): 93–99. doi:10.1086/464027. S2CID 144145575.
Rejón, Manuel García. (1864; reprint 1995). Comanche vocabulary (trilingual ed.). Gelo, Daniel J. (Ed.). Texas archaeology and ethnohistory series. Austin: University of Texas Press.
Robinson, Lila Wistrand; Armagost, James (1990). Comanche dictionary and grammar. publications in linguistics (No. 92). Dallas, Texas: The Summer Institute of Linguistics and The University of Texas at Arlington.
Smalley, William (1953). "Phonemic rhythm in Comanche". International Journal of American Linguistics. 19 (4): 297–301. doi:10.1086/464236. S2CID 143160101.
Troike, Rudolph C. (1956). "Comanche linguistic acculturation: A critique". International Journal of American Linguistics. 22 (3): 213–215. doi:10.1086/464370. S2CID 145069725.

แหล่งข้อมูลอื่น

Comanche Dictionary , 2020, Comanche Nation Language Department, Comanche Nation of Oklahoma; searchable in both Comanche and English languages
Linguist List map of Comanche
Comanche Language and Cultural Preservation Committee (Nʉmʉ Tekwapʉha Nomneekatʉ)
Comanche alphabet at Omniglot.com
Comanche
Exploration of the Red River of Louisiana, in the year 1852 / by Randolph B. Marcy ; assisted by George B. McClellan. hosted by the Portal to Texas History. See charts in the back of the book that compare the English, Comanche, and Wichita languages.
Mangan, Katherine (June 9, 2013). "Comanche Nation College Tries to Rescue a Lost Tribal Language - Diversity in Academe". The Chronicle of Higher Education.

[Duncan-1] 1.0 ^1.1 Reddin, Gary (2022-08-18). "Comanche language 'critically endangered'". The Duncan Banner. สืบค้นเมื่อ 2023-05-11.

[2] McLaughlin, John (1992). "A Counter-Intuitive Solution in Central Numic Phonology". International Journal of American Linguistics. 58 (2): 158–181. doi:10.1086/ijal.58.2.3519754. JSTOR 3519754. S2CID 148250257.

[3] McLaughlin, John E. (2000). "Language Boundaries and Phonological Borrowing in the Central Numic Languages". ใน Casad, Gene; Willett, Thomas (บ.ก.). Uto-Aztecan: Structural, Temporal, and Geographical Perspectives. Salt Lake City: University of Utah Press. pp. 293–304. ISBN 970-689-030-0.

[4] Edward Sapir. 1931. Southern Paiute Dictionary. Reprinted in 1992 in: The Collected Works of Edward Sapir, X, Southern Paiute and Ute Linguistics and Ethnography. Ed. William Bright. Berlin: Mouton deGruyter.

[5] Lila Wistrand Robinson & James Armagost. 1990. Comanche Dictionary and Grammar. Summer Institute of Linguistics and The University of Texas at Arlington Publications in Linguistics Publication 92. Dallas, Texas: The Summer Institute of Linguistics and The University of Texas at Arlington.

[mcdaniels-6] Peterson, Britt (2013-07-06). "In The Lone Ranger, is Tonto really speaking Comanche?". The Boston Globe. สืบค้นเมื่อ 2013-07-11.

[7] "Comanche Language & Cultural Preservation Committee". สืบค้นเมื่อ 2013-07-11.

[8] "Academic services - Native Languages". Comanche Nation College. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-10-27. สืบค้นเมื่อ 2013-07-11.

[9] "Comanche Nation College". Comanche Nation College (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). สืบค้นเมื่อ 2022-04-29.

[10] Mangan, Katherine (June 9, 2013). "Comanche Nation College Tries to Rescue a Lost Tribal Language - Diversity in Academe". The Chronicle of Higher Education. สืบค้นเมื่อ 2013-07-11.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]