สถานีกลางสถานีกลาง (อังกฤษ: central station; ฝรั่งเศส: gare centrale; เยอรมัน: Hauptbahnhof, แปลว่า สถานีหลัก) เริ่มมีขึ้นในช่วงครึ่งหลังของคริสต์ศตวรรษที่ 19 โดยสถานีรถไฟที่เดิมสร้างขึ้นบริเวณขอบของใจกลางเมือง ได้ถูกโอบล้อมด้วยการขยายตัวของเมืองและกลายมาเป็นส่วนหนึ่งของใจกลางเมืองไปโดยปริยาย[1] [2] ด้วยเหตุนี้ "สถานีกลาง" จึงมักเป็นส่วนหนึ่งของชื่อที่ถูกต้องของสถานีรถไฟที่เป็นศูนย์กลางหรือศูนย์กลางรถไฟหลักของเมือง แต่ก็ไม่ใช่เสมอไป สำหรับในประเทศไทยนั้น มีสถานีกลางคือสถานีกลางกรุงเทพอภิวัฒน์ [ก่อนหน้านี้สถานีกลางคือสถานีกรุงเทพ (หัวลำโพง)] การพัฒนาการเกิดขึ้นและการเจริญเติบโตสถานีกลางเกิดขึ้นในช่วงครึ่งหลังของคริสต์ศตวรรษที่ 19 ในช่วงที่เรียกกันว่า "ยุครถไฟ"[1][3] ในช่วงแรก สถานีรถไฟถูกสร้างขึ้นที่บริเวณขอบของใจกลางเมือง แต่ในเวลาต่อมา เมื่อเมืองขยายตัว สถานีรถไฟก็กลายมาเป็นส่วนหนึ่งของใจกลางเมืองไปโดยปริยาย[1][2] ตัวอย่างเช่น สถานีรถไฟกลางแห่งแรกในเยอรมนีคือ สถานีกลางฮันโนเฟอร์ซึ่งสร้างขึ้นใน พ.ศ. 2422 อันเป็นแบบอย่างให้กับนครใหญ่อื่น ๆ ในเยอรมนี แฟรงก์เฟิร์ตสร้างสถานีกลางตามมาใน พ.ศ. 2431 และโคโลญก็สร้างสถานีกลางในช่วง พ.ศ. 2433 สถาปัตยกรรมสถานีรถไฟกลางแบบคลาสสิกของเยอรมนี "บรรลุถึงจุดสูงสุด" ด้วยการสร้างสถานีกลางฮัมบวร์คอันเป็นที่เสร็จสิ้นใน พ.ศ. 2449 และสถานีกลางไลพ์ซิชอันเป็นที่เสร็จสิ้นในปี พ.ศ. 2458[4] ในยุโรป ที่หน่วยงานต่าง ๆ มักจะมีอำนาจควบคุมการพัฒนาระบบรางรถไฟมากกว่าในอังกฤษ[5] นี่ทำให้การวางผังเมืองมักจะพุ่งความสนใจไปที่สถานีกลาง "อันที่จริง ในนครใหญ่ ๆ ในยุโรปภาคพื้นทวีปโดยส่วนใหญ่ มีการจงใจออกแบบให้สถานีเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสเพื่อให้ด้านหน้าดูโดดเด่น"[6] ในคริสต์ทศวรรษ 1880 "ความเป็นผู้นำระดับโลกในการออกแบบสถานีขนาดใหญ่ตกไปอยู่ในมือของเยอรมนี ซึ่งเงินทุนของรัฐช่วยให้สามารถสร้างสถานีกลางได้อย่างโอ่โถง" [7] ในทางกลับกัน ความที่อังกฤษเน้นไปที่ผู้ประกอบการ ทำให้สิทธิ์กระจัดกระจายออกไป ทำให้การก่อสร้างสถานีใหญ่ ๆ เป็นไปอย่างทุลักทุเล[8] เมื่อเวลาผ่านไป การขยายตัวของเมืองทำให้สถานีต่าง ๆ เหล่านี้ก็อยู่ในใจกลางเมืองไปด้วย ทำให้สถานีเหล่านี้ล้อมจากตัวเมือง ทำให้สถานีเหล่านี้มักอยู่ห่างไกลจากสนามบินหรือศูนย์กลางการขนส่งอื่น ๆ เช่น สถานีรถประจำทาง ส่งผลให้ขาดความสอดคล้องและการเชื่อมต่อระหว่างรูปแบบการขนส่งต่าง ๆ[9] อ้างอิง
แหล่งข้อมูลอื่นวิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ Main train stations |