ชุมแสง เป็น 1 ใน 15 อำเภอในจังหวัดนครสวรรค์ เป็นพื้นที่ชุมทางแม่น้ำสองสาย ได้แก่ แม่น้ำยม และแม่น้ำน่านบรรจบกันที่ตำบลเกยไชย และไปรวมกับแม่น้ำปิงเป็นแม่น้ำเจ้าพระยาที่ตำบลปากน้ำโพ อำเภอเมืองนครสวรรค์ อำเภอชุมแสงมีเทศบาลเมืองชุมแสงเป็นเมืองศูนย์กลางของอำเภอ ซึ่งเป็นพื้นที่ 1 ใน 5 สุขาภิบาลท้องที่ในอดีต (ได้แก่ โพธาราม, บ้านโป่ง, ชุมแสง, บางมูลนาก และบ้านหมี่) ซึ่งมีความเจริญรุ่งเรืองมาตั้งแต่อดีต
ที่ตั้งและอาณาเขต
อำเภอชุมแสงมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้
ประวัติ
อำเภอชุมแสง เป็นอำเภอเก่าแก่อำเภอหนึ่งของจังหวัดนครสวรรค์ แต่เดิมอยู่ในความปกครองของอำเภอเมืองนครสวรรค์ จังหวัดนครสวรรค์ ต่อมาทางราชการได้แบ่งท้องที่การปกครองจัดตั้งป็นตำบลเกยไชย จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2446 กระทรวงมหาดไทยได้ประกาศฐานะขึ้นเป็นอำเภอโดยเรียกชื่อว่า "อำเภอพันลาน" เนื่องจากตั้งอยู่ที่พันลาน (ปัจจุบันคือหมู่ที่ 4 ตำบลพันลาน) ต่อมาได้เปลี่ยนชื่อจาก "อำเภอพันลาน" มาเป็น "อำเภอเกยไชย" ในปี พ.ศ. 2458 ได้ย้ายที่ว่าการอำเภอไปตั้งอยู่ที่ทางฝั่งตะวันตกของแม่น้ำน่านที่บ้านชุมแสงซึ่งอยู่ตรงข้ามกับตลาดชุมแสง จึงได้เปลี่ยนชื่อจาก "อำเภอเกยไชย" มาเป็น "อำเภอชุมแสง"
คำว่า "ชุมแสง" มีผู้เล่าต่อ ๆ กันมาเป็น 2 ทาง คือ ต้นไม้ชนิดนี้ เรียกว่า "ต้นชุมแสง" มีลักษณะคล้ายกับต้นแจง สมัยก่อนมีขึ้นอยู่ทั่วไปใบคล้าย ใบมะปราง เขียวชะอุ่มตลอดปี โบราณใช้ทำยารักษาโรคพรายเลือดลมสตรี ผลของต้นชุมแสงชาวบ้านจะเก็บไปใช้เป็นลูกกระสุนสำหรับธนู ต้นชุมแสงจึงเป็นสัญลักษณ์ประจำถิ่นต่อมา ได้ใช้เป็นชื่อบ้านเรียกว่า "บ้านชุมแสง" สมัยพระเจ้าตากสินนำกองทัพออกทำการปราบก๊กต่าง ๆ ได้ตั้งค่าย และเป็นที่สะสมอาวุธยุทโธปกรณ์ หรือคลังแสง สำหรับปราบก๊กเจ้าเมืองพิษณะโลก ชาวบ้านจึงเรียกบริเวณที่ตั้งค่ายแห่งนั้นว่า "คลังแสง" และต่อ ๆ มาได้เรียกเพี้ยนเป็น "ชุมแสง[1]
- วันที่ 29 เมษายน 2460 เปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอเกยไชย จังหวัดนครสวรรค์ เป็น อำเภอชุมแสง[2]
- วันที่ 30 พฤศจิกายน 2473 ยกท้องที่บางส่วนของตำบลชุมแสง จัดตั้งเป็นสุขาภิบาลท้องที่ชุมแสง[3]
- วันที่ 10 ธันวาคม 2478 ยกฐานะสุขาภิบาลท้องที่ชุมแสง ขึ้นเป็น เทศบาลเมืองชุมแสง[4]
- วันที่ 1 เมษายน 2480 เปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดพิจิตร และจังหวัดนครสวรรค์ โดยโอนพื้นที่หมู่ที่ 6 ตำบลท่าขมิ้น และหมู่ที่ 6 ตำบลท่านั่ง อำเภอโพทะเล จังหวัดพิจิตร มาขึ้นกับตำบลท่าไม้ อำเภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์[5]
- วันที่ 9 มกราคม 2481 เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอชุมแสงกับอำเภอเมืองนครสวรรค์ โดยโอนพื้นที่หมู่ 2 (ในขณะนั้น) ของตำบลบางพระหลวง ไปขึ้นกับตำบลทับกฤช และโอนพื้นที่ตำบลบางพระหลวง และตำบลเกรียงไกร อำเภอชุมแสง ไปขึ้นกับอำเภอเมืองนครสวรรค์[6]
- วันที่ 19 กันยายน 2481 โอนพื้นที่ตำบลห้วยใหญ่ และตำบลห้วยร่วม อำเภอท่าตะโก มาขึ้นกับอำเภอชุมแสง และโอนพื้นที่หมู่ 1–3 (บางส่วน) กับหมู่ที่ 4–5, 7–9 ตำบลหนองบัว อำเภอท่าตะโก มาขึ้นกับอำเภอชุมแสง และจัดตั้งเป็นตำบลหนองบัว ของอำเภอชุมแสง[7]
- วันที่ 30 กรกฎาคม 2483 เปลี่ยนแปลงชื่อตำบลคลองขอม อำเภอชุมแสง เป็น ตำบลไผ่สิงห์[8]
- วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลบางเคียน แยกออกจากตำบลท่าไม้ ตั้งตำบลไผ่สิงห์ แยกออกจากตำบลหนองกระเจา[9]
- วันที่ 9 ธันวาคม 2490 แยกพื้นที่ตำบลหนองบัว ตำบลห้วยร่วม และตำบลห้วยใหญ่ ของอำเภอชุมแสง ไปตั้งเป็น กิ่งอำเภอหนองบัว[10] และกำหนดให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอชุมแสง
- วันที่ 8 มิถุนายน 2491 เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอท่าตะโกกับอำเภอชุมแสง โดยโอนพื้นที่ตำบลธารทหาร (ยกเว้นหมู่ที่ 1) ของอำเภอท่าตะโก มาขึ้นกับกิ่งอำเภอหนองบัว อำเภอชุมแสง[11]
- วันที่ 14 กุมภาพันธ์ 2493 เปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดพิจิตร และจังหวัดนครสวรรค์ โดยโอนพื้นที่ตำบลหนองกลับ อำเภอบางมูลนาก จังหวัดพิจิตร มาขึ้นกับกิ่งอำเภอหนองบัว อำเภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์ กับโอนพื้นที่หมู่ 5 (ในขณะนั้น) ของตำบลท่านั่ง อำเภอโพทะเล จังหวัดพิจิตร ไปขึ้นกับตำบลท่าไม้ อำเภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์ และโอนพื้นที่หมู่ 1–2 และ 3 ตำบลเนินมะกอก อำเภอบางมูลนาก จังหวัดพิจิตร ไปขึ้นกับตำบลพิกุล อำเภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์[12]
- วันที่ 21 มิถุนายน 2498 เปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลเมืองชุมแสง โดยขยายให้ครอบคลุมพื้นที่ตำบลชุมแสงทั้งตำบล รวมถึงพื้นที่หมู่ที่ 15, หมู่ 2 บางส่วน ของตำบลเกยไชย และพื้นที่หมู่ 5 บางส่วนของตำบลพิกุล[13]
- วันที่ 22 พฤศจิกายน 2498 โอนพื้นที่หมู่ 15 และหมู่ 2 บางส่วน (ในขณะนั้น) ของตำบลเกยไชย ซึ่งถูกตัดเข้าไปอยู่ในเขตเทศบาลเมืองชุมแสง ไปขึ้นกับตำบลชุมแสง และโอนพื้นที่หมู่ 5 บางส่วน (ในขณะนั้น) ของตำบลพิกุล ซึ่งถูกตัดเข้าไปอยู่ในเขตเทศบาลเมืองชุมแสง ไปขึ้นกับตำบลชุมแสง[14] โดยมีอาณาเขตตรงตามหลักเขตเทศบาล
- วันที่ 5 มิถุนายน 2499 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอหนองบัว อำเภอชุมแสง เป็น อำเภอหนองบัว[15]
- วันที่ 1 มีนาคม 2501 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลไผ่สิงห์ อำเภอชุมแสง[16]
- วันที่ 2 ตุลาคม 2505 ตั้งตำบลฆะมัง แยกออกจากตำบลพิกุล และตั้งตำบลพันลาน แยกออกจากตำบลโคกหม้อ[17]
- วันที่ 1 กันยายน 2507 จัดตั้งสุขาภิบาลทับกฤช ในท้องที่หมู่ 4–6 และหมู่ 14 ตำบลทับกฤช[18]
- วันที่ 27 ตุลาคม 2536 ตั้งตำบลทับกฤชใต้ แยกออกจากตำบลทับกฤช[19]
- วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลทับกฤช เป็น เทศบาลตำบลทับกฤช[20] ด้วยผลของกฎหมาย
การแบ่งเขตการปกครอง
การปกครองส่วนภูมิภาค
อำเภอชุมแสงแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 12 ตำบล 131 หมู่บ้าน ได้แก่
| 1. |
ชุมแสง |
|
(Chum Saeng) |
|
- |
|
|
|
|
7. |
หนองกระเจา |
|
(Nong Krachao) |
|
14 หมู่บ้าน |
|
| 2. |
ทับกฤช |
|
(Thap Krit) |
|
19 หมู่บ้าน |
|
|
|
|
8. |
พันลาน |
|
(Phan Lan) |
|
8 หมู่บ้าน |
|
| 3. |
พิกุล |
|
(Phikun) |
|
10 หมู่บ้าน |
|
|
|
|
9. |
โคกหม้อ |
|
(Khok Mo) |
|
8 หมู่บ้าน |
|
| 4. |
เกยไชย |
|
(Koei Chai) |
|
17 หมู่บ้าน |
|
|
|
|
10. |
ไผ่สิงห์ |
|
(Phai Sing) |
|
10 หมู่บ้าน |
|
| 5. |
ท่าไม้ |
|
(Tha Mai) |
|
15 หมู่บ้าน |
|
|
|
|
11. |
ฆะมัง |
|
(Khamang) |
|
8 หมู่บ้าน |
|
| 6. |
บางเคียน |
|
(Bang Khian) |
|
14 หมู่บ้าน |
|
|
|
|
12. |
ทับกฤชใต้ |
|
(Thap Krit Tai) |
|
8 หมู่บ้าน |
|
การปกครองส่วนท้องถิ่น
ท้องที่อำเภอชุมแสงประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 13 แห่ง ได้แก่
- เทศบาลเมืองชุมแสง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลชุมแสงทั้งตำบล
- เทศบาลตำบลทับกฤช ครอบคลุมพื้นที่หมู่ที่ 3 และบางส่วนของหมู่ที่ 4,5 และ 14 ของตำบลทับกฤช
- องค์การบริหารส่วนตำบลทับกฤช ครอบคลุมพื้นที่ 1–2 และ 6-13 และบางส่วนของหมู่ที่ 4,5 และ 14 ของตำบลทับกฤช (นอกเขตเทศบาลตำบลทับกฤช)
- องค์การบริหารส่วนตำบลพิกุล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลพิกุลทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลเกยไชย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเกยไชยทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลท่าไม้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าไม้ทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลบางเคียน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางเคียนทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองกระเจา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองกระเจาทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลพันลาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลพันลานทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลโคกหม้อ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกหม้อทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลไผ่สิงห์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลไผ่สิงห์ทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลฆะมัง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลฆะมังทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลทับกฤชใต้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทับกฤชใต้ทั้งตำบล
ภาพ
อ้างอิง
|
|---|
| อำเภอ | | |
|---|
| ประวัติศาสตร์ | |
|---|
| ภูมิศาสตร์ | |
|---|
| เศรษฐกิจ | |
|---|
| สังคม | | การศึกษา | |
|---|
| วัฒนธรรม | |
|---|
| กีฬา | |
|---|
| การเมือง | |
|---|
|
|---|
|
