Лунінецкі раён

Лунінецкі раён
Лунінецкі раён
Герб	Сцяг
Краіна	Беларусь
Уваходзіць у	Брэсцкая вобласць
Адміністрацыйны цэнтр	Лунінец
Кіраўнік	Аляксандр Мікалаевіч Пачко[d]
Афіцыйныя мовы	Родная мова: беларуская 76,78 %, руская 21,88 %; Размаўляюць дома: беларуская 45,48 %, руская 53,09 %
Насельніцтва (2009);	73 200 чал. (3-е месца)
Шчыльнасць	27,02 чал./км² (5-е месца)
Нацыянальны склад	беларусы — 96,17 %, ; рускія — 2,54 %, ; іншыя — 1,29 %
Плошча	2 708,51; (5-е месца)
Вышыня; над узроўнем мора; • Найвышэйшы пункт; • Самы нізкі пункт	; ; 152 м; 128 м
Часавы пояс	UTC+03:00
Афіцыйны сайт
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Луніне́цкі раён — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе Брэсцкай вобласці. Утвораны 15 студзеня 1940 года. Падзелены на 11 сельсаветаў. Адміністрацыйны цэнтр — горад Лунінец.

Геаграфія

Лунінецкі раён знаходзіцца на ўсходзе Брэсцкай вобласці. На поўначы мяжуе з Ганцавіцкім раёнам, на паўночным усходзе — з Салігорскім раёнам Мінскай вобласці, на ўсходзе — з Жыткавіцкім раёнам Гомельскай вобласці, на поўдні — са Столінскім раёнам, на захадзе — з Пінскім раёнам. Плошча — 2,8 тыс. км²^[4].

Гісторыя

Утвораны 15 студзеня 1940 года ў складзе Пінскай вобласці^[5]. 12 кастрычніка 1940 года падзелены на 19 сельсаветаў: Бастынскі, Бродніцкі, Валуцкі (Вялуцкі), Вулькаўскі 1-шы, Вулькаўскі 2-гі, Гарадоцкі, Гаўрыльчыцкі, Гоцкі, Дварэцкі, Дзятлавіцкі, Дрэбскі, Краснавольскі, Лахвенскі, Лоўчанскі, Лугскі, Лунінскі, Любачынскі, Чучавіцкі, Язвінскі^[6].

Вялікая Айчынная вайна

Вынікі гітлераўскай акупацыі адлюстраваны ў актах расследаванняў, якія праводзілі Лунінецкая і Ленінская раённыя камісіі садзейнічання ў Рабоце Надзвычайнай камісіі па расследаванню і ўстанаўленню злачынстваў нямецка-фашысцкіх захопнікаў на часова акупіраванай тэрыторыі Лунінецкага і Ленінскага раёнаў Пінскай вобласці. За час акупацыі ў горадзе Лунінец і населеных пунктах Лунінецкага раёна былі расстраляны 12 453 чалавекі (па навейшых даных — 16 637 чалавек), з іх 4437 жанчын і 3 674 дзіцяці. У канцэнтрацыйных лагерах закатаваны 3242 ваеннапалонныя салдаты і афіцэры Чырвонай Арміі. У Германію прымусова ўгнана 2319 чалавек^[7].

За час акупацыі моцна пацярпелі 19 населеных пунктаў раёна. Колькасць загінуўшых жыхароў склала 3354 чалавекі. У горадзе Лунінец існавалі тры месцы масавых знішчэнняў мірных грамадзян: урочышчы Мачула, Бараўшчына, Баханова. Загінулі 5384 жыхары горада, у тым ліку 4244 яўрэі^[7].

Урон, нанесены акупантамі эканоміцы раёна, склаў 201 338 983 рублі (дарэформенная лічба). Было разбурана 1020 жылых пабудоў, хаця, па сучасных падліках, гэта лічба павінна быць разы ў 2 большай. Агульная плошча разбурэнняў склала 603,3 тыс.кв. метраў. Было таксама знішчана і вывезена 27,2 тысяч галоў сельскагаспадарчай жывёлы, 7955 галоў хатняй птушкі і 40,6 тысяч цэнтнераў сельгаспрадуктаў^[7].

Пасляваенны час

З 8 студзеня 1954 года ў складзе Брэсцкай вобласці. 16 ліпеня 1954 года скасаваныя Бастынскі, Бродніцкі, Вулькаўскі 1-шы, Вулькаўскі 2-гі, Гоцкі, Дрэбскі, Краснавольскі, Лоўчанскі сельсаветы, утвораны Вулькаўскі сельсавет^[8]. 26 красавіка 1956 года ў склад Ленінскага раёна перададзена вёска Гоцк^[9]. 8 верасня 1959 года Валуцкі сельсавет перайменаваны ў Бастынскі, скасаваны Лугскі сельсавет^[10]. 20 студзеня 1960 года далучаны Любанскі, Мікашэвіцкі, Рыдзігераўскі, Сінкевіцкі сельсаветы і рабочы пасёлак Мікашэвічы скасаванага Ленінскага раёна^[11]. 8 сакавіка 1960 года скасаваны Любанскі сельсавет, 27 чэрвеня 1961 года — Мікашэвіцкі сельсавет. 25 снежня 1962 года далучаны Малькавіцкі сельсавет скасаванага Ганцавіцкага раёна і вёска Багданаўка скасаванага Лагішынскага раёна^[12]. 14 студзеня 1963 года далучаны Хорастаўскі сельсавет скасаванага Старобінскага раёна Мінскай вобласці. 7 сакавіка 1963 года Лунінец аднесены да катэгорыі гарадоў абласнога падпарадкавання. 30 красавіка 1965 года Хорастаўскі сельсавет перададзены Салігорскаму раёну Мінскай вобласці. 30 ліпеня 1966 года Малькавіцкі сельсавет перададзены ў склад адноўленага Ганцавіцкага раёна. На 1 студзеня 1974 года ў складзе Лунінецкага раёна 13 сельсаветаў, 65 населеных пунктаў^[13]. 1 снежня 1975 года скасаваны Любачынскі сельсавет. 14 жніўня 1979 года Гаўрыльчыцкі сельсавет перададзены Салігорскаму раёну. 11 жніўня 1980 года ўтвораны Багданаўскі сельсавет, скасаваны Язвінскі сельсавет. 22 жніўня 1997 года горад Лунінец і Лунінецкі раён аб’яднаны ў адну адміністрацыйную адзінку. 25 жніўня 2005 года рабочы пасёлак Мікашэвічы атрымаў статус горада раённага падпарадкавання.

Прырода

Сярэдняя тэмпература студзеня- 3 градусы, ліпеня-+ 18 градусаў. Ападкі — 640 мм за год, вегетацыйны перыяд — 205 сутак.

Экалогія

Адзін з чатырох раёнаў Брэсцкай вобласці, якія найбольш пацярпелі ад аварыі на Чарнобыльскай АЭС у 1986 г.^[14] Шчыльнасць забруджвання радыенуклідамі 2/3 плошчы раёна хістаецца ў межах ад 1 да 15 кюры на кв. км.^[15]

Карысныя выкапні

Граніт, торф, пясок, гліна, сапрапель.

Насельніцтва

Насельніцтва раёна складае 75,7 тыс. чалавек (2009). У Лунінцы пражывае каля 24 тыс. чал., у Мікашэвічах — каля 14 тыс.чал. Раён налічвае 80 сельскіх населеных пунктаў. У 1995 годзе насельніцтва раёна налічвала 58,3 тыс. чалавек^[4].

Транспарт

Праз раён праходзяць 2 чыгуначныя лініі: Брэст-Гомель, Львоў-Рыга. Раён перасякаюць аўтамабільныя аўтадарогі:

Брэст — Бранск
Лунінец — Баранавічы
Лунінец — Пінск
Мікашэвічы — Мінск

У Мікашэвічах размяшчаецца рачны порт «Мікашэвічы».

Славутасці

Георгіеўская царква ў вёсцы Сінкевічы 1724 года

На тэрыторыі раёна знаходзіцца 8 помнікоў архітэктуры, сярод якіх лунінецкая Свята-Крыжаўзвіжанская царква (1921), 81 помнік гісторыі, у тым ліку абеліскі, брацкія магілы, 6 помнікаў археалогіі.

Помнік прыроды: векавыя дубы (в. Кажан-Гарадок).

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары

Антон Андрэевіч Сокал-Кутылоўскі
Рыгор Рыгоравіч Лазько
Васіль Мельяновіч (1934, в. Азярніца — 2004) — беларускі грамадскі дзеяч на эміграцыі.
Цімафей Хведашчэня (1893, в. Заравічы — 1977) — беларускі вайсковы і грамадска-палітычны дзеяч, настаўнік, адзін з камандзіраў беларускага антыбальшавіцкага руху.
Святлана Ціханоўская

У раёне ў розны час працавалі Максім Лужанін, Максім Танк, Андрэй Макаёнак.

Гл. таксама

Крыніцы

↑ http://luninets.brest-region.gov.by/index.php?option=com_content&view=article&id=9552&Itemid=567&lang=ru
↑ ^а ^б ^в Вынікі перапісу 2009 года
↑ «Дзяржаўны зямельны кадастр Рэспублікі Беларусь» (па стане на 1 студзеня 2011 г.)
↑ ^а ^б Беларусь 1995.
↑ Указ Президиума Верховного Совета Белорусской ССР от 15 января 1940 г. Об образовании районов в Барановичской, Белостокской, Брестской, Вилейской и Пинской областях Белорусской ССР // Сборник законов Белорусской ССР и указов Президиума Верховного Совета Белорусской ССР: 1938—1955 гг. — Мн.: Изд. Президиума Верхов. Совета БССР, 1956. — 347 с.
↑ Административно-территориальное устройство БССР: справочник: в 2 т. / А. И. Карпачева и др. / Главное архивное управление при Совете Министров БССР, Институт философии и права Академии наук БССР. — Т. 1: (1917―1941 гг.). — Мн., «Беларусь», 1985. — 390 с.
↑ ^а ^б ^в Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Лунінецкага раёна. — Мн., 1995.
↑ Указ Президиума Верховного Совета Белорусской ССР от 16 июля 1954 г. Об объединении сельских советов Брестской области // Сборник законов Белорусской ССР и указов Президиума Верховного Совета Белорусской ССР: 1938—1955 гг. — Мн.: Изд. Президиума Верхов. Совета БССР, 1956. — 347 с.
↑ Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР Аб пералічэнні вёскі Гоцк са складу Лугскага сельскага Савета Лунінецкага раёна ў склад Хорастаўскага сельскага Савета Ленінскага раёна Брэсцкай вобласці ад 26 красавіка 1956 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1956, № 4.
↑ Рашэнне выканкома Брэсцкага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 8 верасня 1959 г. // Зборнік законаў Беларускай ССР і указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР. — 1959, № 11.
↑ Указ Президиума Верховного Совета Республики Беларусь от 20 января 1960 г. Об упразднении некоторых районов Белорусской ССР Архівавана 29 мая 2012.
↑ Указ Президиума Верховного Совета Республики Беларусь от 25 декабря 1962 г. Об укрупнении сельских районов Белорусской ССР Архівавана 11 верасня 2019.
↑ Белорусская ССР. Административно-территориальное деление. На 1 января 1974 года. (руск.). — Выданне 5-е. — Мн.: Беларусь, 1974. — С. 26. — 248 с. — 10 000 экз.
↑ А. С. Судас, Н. К. Филипенко, Л. В. Жуковская, А. А. Зайцев. Актуальные проблемы ликвидации последствий катастрофы на чернобыльской АЭС в загрязненных радионуклидами районах Брестской области на современном этапе. Архівавана 29 красавіка 2015.
↑ Інстытут радыялогіі. Сацыяльна-радыяцыйны пашпарт: Лунінецкі раён. 2005 год. Архівавана 5 сакавіка 2016.

Літаратура

Луніне́цкі раён // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — С. 370. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9).
Луніне́цкі раён // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 4: Кадэты — Ляшчэня / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1997. — С. 400—401. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0041-2.
Лунінецкі раён // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 437—438. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Лунінецкі раён
Лунінецкі раённы выканаўчы камітэт Архівавана 23 студзеня 2021. (руск.)
Славутасці на партале globustut.by (руск.)
Фотаздымкі на сайце Radzima.org

[_52fafd25e2e68d9a-1] ttp://luninets.brest-region.gov.by/index.php?option=com_content&view=article&id=9552&Itemid=567&lang=ru

[belstat2009-2] а ^б ^в Вынікі перапісу 2009 года

[3] «Дзяржаўны зямельны кадастр Рэспублікі Беларусь» (па стане на 1 студзеня 2011 г.)

[FOOTNOTEБеларусь1995-4] а ^б Беларусь 1995.

[5] Указ Президиума Верховного Совета Белорусской ССР от 15 января 1940 г. Об образовании районов в Барановичской, Белостокской, Брестской, Вилейской и Пинской областях Белорусской ССР // Сборник законов Белорусской ССР и указов Президиума Верховного Совета Белорусской ССР: 1938—1955 гг. — Мн.: Изд. Президиума Верхов. Совета БССР, 1956. — 347 с.

[6] Административно-территориальное устройство БССР: справочник: в 2 т. / А. И. Карпачева и др. / Главное архивное управление при Совете Министров БССР, Институт философии и права Академии наук БССР. — Т. 1: (1917―1941 гг.). — Мн., «Беларусь», 1985. — 390 с.

[Памяць-7] а ^б ^в Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Лунінецкага раёна. — Мн., 1995.

[8] Указ Президиума Верховного Совета Белорусской ССР от 16 июля 1954 г. Об объединении сельских советов Брестской области // Сборник законов Белорусской ССР и указов Президиума Верховного Совета Белорусской ССР: 1938—1955 гг. — Мн.: Изд. Президиума Верхов. Совета БССР, 1956. — 347 с.

[9] Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР Аб пералічэнні вёскі Гоцк са складу Лугскага сельскага Савета Лунінецкага раёна ў склад Хорастаўскага сельскага Савета Ленінскага раёна Брэсцкай вобласці ад 26 красавіка 1956 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1956, № 4.

[10] Рашэнне выканкома Брэсцкага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 8 верасня 1959 г. // Зборнік законаў Беларускай ССР і указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР. — 1959, № 11.

[11] Указ Президиума Верховного Совета Республики Беларусь от 20 января 1960 г. Об упразднении некоторых районов Белорусской ССР Архівавана 29 мая 2012.

[12] Указ Президиума Верховного Совета Республики Беларусь от 25 декабря 1962 г. Об укрупнении сельских районов Белорусской ССР Архівавана 11 верасня 2019.

[атд74-13] Белорусская ССР. Административно-территориальное деление. На 1 января 1974 года. (руск.). — Выданне 5-е. — Мн.: Беларусь, 1974. — С. 26. — 248 с. — 10 000 экз.

[14] А. С. Судас, Н. К. Филипенко, Л. В. Жуковская, А. А. Зайцев. Актуальные проблемы ликвидации последствий катастрофы на чернобыльской АЭС в загрязненных радионуклидами районах Брестской области на современном этапе. Архівавана 29 красавіка 2015.

[15] Інстытут радыялогіі. Сацыяльна-радыяцыйны пашпарт: Лунінецкі раён. 2005 год. Архівавана 5 сакавіка 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]