|
დარიო ფოდარიო ლუიჯი ანგელო ფო ( დ. 24 მარტი, 1926 - გ. 13 ოქტომბერი, 2016 ) — იტალიელი მსახიობი, დრამატურგი, კომიკოსი, მომღერალი, თეატრის რეჟისორი, სცენის დიზაინერი, სიმღერების ავტორი, მხატვარი, პოლიტიკური კამპანიის ორგანიზატორი იტალიის მემარცხენე ფრთისათვის და 1997 წლის ნობელის პრემიის მფლობელი ლიტერატურის დარგში. [25] იგი იყო „ყველაზე ფართოდ შესრულებადი თანამედროვე დრამატურგი მსოფლიო თეატრში“. [26] მისი დრამატული ნაწარმოების უმეტესი ნაწილი იმპროვიზაციაზეა დამოკიდებული და მოიცავს თეატრის „არალეგიტიმური“ ფორმების გაჯანსაღებას, მაგალითად ისეთების, როგორებიცაა გიულარი [27] და უფრო ცნობილი, კომედია დელ არტე ძველ იტალიურ სტილში. [28] მისი პიესები ითარგმნა 30 ენაზე და შესრულდა მთელ მსოფლიოში, მათ შორის არგენტინაში, ჩილეში, ირანში, ნიდერლანდებში, პოლონეთში, რუმინეთში, სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკაში, სამხრეთ კორეაში, ესპანეთში, შრი-ლანკაში [29] შვედეთში, დიდ ბრიტანეთში [30] და იუგოსლავიაში. [31] [32] 1960-იანი, 1970-იანი და 1980-იანი წლების ნამუშევრებში ასახულია მკვლელობის, კორუფციის, ორგანიზებული დანაშაულის, რასიზმის, რომანულ-კათოლიკური თეოლოგიისა და ომის კრიტიკა. 1990-იან და 2000-იან წლებში მან მიიღო მონაწილეობა ფორცა იტალიას და მისი ლიდერის სილვიო ბერლუსკონის შესახებ პამფლეტების წერაში, ხოლო, 2010 წლის სამიზნეებში შედიოდა ბანკები ევროპული კრიზისის დროს. ასევე, 2010-იან წლებში იგი გახდა ხუთი ვარსკვლავის მოძრაობის მთავარი იდეოლოგი. ეს იყო ანტისაბჭოთა პარტია, რომელსაც ხელმძღვანელობდა ბეპე გრილო. [33] ხშირად მის წევრებს მოიხსენიებენ, როგორც „ოსტატს“. 1997 წელს ნობელის პრემიამ „საერთაშორისო აღიარება მოუტანა ფოს, როგორც XX საუკუნის მსოფლიო თეატრის მთავარ ფიგურას“. [34] [35] ის ფლობდა და მართავდა თეატრალურ კომპანიას. ფო იყო ათეისტი. [36] ადრეული ცხოვრება და განათლებაფო, რომელიც იყო უფროსი შვილი, დაიბადა ლომბარდიაში, ვარეზეს პროვინციასთან ახლოს, ლაგო-მაჯორეს აღმოსავლეთ სანაპიროზე. მისი უმცროსი ძმა, ფულვიო, გახდა თეატრის ადმინისტრატორი. მათი უმცროსი და, ბიანკა ფო გარამბოისი, მწერალი. მათმა დედამ, პინა როტა ფომ, გლეხის წარმომავლობით, დაწერა წიგნი ომებს შორის ტერიტორიის ანაზღაურების შესახებ, Il paese delle rane ( ბაყაყების მიწა , 1978). მათი მამა, ფელიჩე, იტალიის სახელმწიფო რკინიგზის სადგურის ოსტატი იყო და ოჯახი ხშირად შვეიცარიის საზღვრის გასწვრივ გადადიოდა საცხოვრებლად, როდესაც ფელიჩე ახალ პოსტზე მუშაობას იწყებდა. ფელიჩე იყო სოციალისტი, ასევე მსახიობი იბსენის ნამუშევრებში. მონაწილეობდა მსახიობთა თეატრში. [37] ფომ სიუჟეტები ააგო დედის, ბაბუის და ლომბარდიელი მეთევზეების მონათხრობებისგან. იმ ადგილებს შორის, სადაც ფო ადრეული წლების განმავლობაში ცხოვრობდა, იყო პორტო ვალტრავაგლია, მინის დამამზადებელი კოლონია. მისი თქმით, იტალიაში მცხოვრები შეშლილი ხალხის ყველაზე მაღალი პროცენტი სწორედ იქ ცხოვრობდა. [38] 1942 წელს ფო მილანში გადავიდა საცხოვრებლად, ბრერას აკადემიაში. [38] თუმცა, მეორე მსოფლიო ომში ფო შეუერთდა მუსოლინის ფაშისტურ არმიას. წლების შემდეგ, ფომ არ უარყო ეს კავშირი: მან ეს გააკეთა იმისთვის, რომ მისი ოჯახი გამოირჩეოდა ანტიფაშისტური დამოკიდებულებით და ფო დაეხმარა მამამისს ლტოლვილებისა და მოკავშირე ჯარისკაცების გადაყვანაში. მათ ლომბარდიელები გლეხებად შენიღბეს და გადაიყვანეს შვეიცარიაში. ფიქრობენ რომ, მისი მამა ასევე დაეხმარა ებრაელ მეცნიერებს, მალულად გადასულიყვნენ შვეიცარიაში. [39] ომის დასრულებისთანავე ფო შეუერთდა საზღვაო ძალების საზენიტო დივიზიას. [40] ომის შემდეგ ფო დაბრუნდა ბრერას აკადემიაში, ასევე ჩაატარა არქიტექტურული კვლევები მილანის პოლიტექნიკურ უნივერსიტეტში. მან წამოიწყო დისერტაცია რომაული არქიტექტურის შესახებ, მაგრამ მალევე იმედი გაუცრუვდა და საბოლოო გამოცდებამდე შეწყვიტა სწავლა. მას ჰქონდა ნერვული დარღვევა. ექიმმა უთხრა, რომ დრო დაეთმო ისეთი საქმიანობისთვის რაც სიამოვნებას მოგვრიდა. [41] ექიმის დანიშნულების შესაბამისად, მან ხატვა დაიწყო და ჩაერთო პიკოლის თეატრის (მცირე თეატრების) მოძრაობაში, რომელშიც მან დაიწყო იმპროვიზირებული მონოლოგების წარდგენა. [42] იგი თავის მხატვრულ შემოქმედებაზე გავლენის მომხდენად მიიჩნევდა ბოლოკოს, ბრეხტის, ჩეხოვს, დე ფილიპოს, გრამსკის, მაიაკოვსკის, მოლიერის, შოუს და სტრეჰლერის. [43] [44] [45] კარიერა1950-იანი წლები1950 წელს ფომ დაიწყო თანამშრომლობა ფრანკო პარენტთან ერთად და მონაწილეობდა რადიო მსახიობების მიერ შესრულებულ მრავალფეროვან შოუებში 1954 წლამდე. [46]  ფომ გაიცნო ფრანკა რამე, ქალიშვილი თეატრალური ოჯახიდან. ისინი დაქორწინდნენ 1954 წლის 24 ივნისს. მათ შეეძინათ ვაჟი, ჯაკოპო (დ. 31 მარტი, 1955 წ.), რომელიც ასევე გახდა მწერალი. [47] 1960-იანი წლები1962 წელს ფომ დაწერა მრავალფეროვანი შოუ, კანცონისსიმა, RAI– სთვის და ასევე, იყო შოუს რეჟისორი. ფომ სურდა, შეექმნა ისეთი შოუ რომელიც განსხვავებული იქნებოდა ტელევიზიის ადრეული ნამუშევრებისგან. კანცონისსიმამ წარმოადგინა სატირული სიმღერები და ესკიზები, რომლებიც ასახავდნენ მუშათა კლასების ცხოვრებას. ამასთან, ეს ხშირად იყო ცენზურის დაცვით. [48] კანცონისსიმამ პოპულარობა მოიპოვა და მიიზიდა მილიონობით მაყურებელი. რამე ამტკიცებდა, იტალიის ქალაქებში ტაქსის მძღოლები ხშირად ამბობდნენ, რომ მაუწყებლობის დროს მათ მუშაობა არ ჰქონდათ, რადგან ყველა შოუს უყურებდა. [49] [50] 1970-იანი წლები1970 წელს ფომ და რამემ დაიწყეს თავიანთი მესამე თეატრალური ჯგუფი, Collettivo Teatrale "La Comune" მუსიკოს პაოლო ციარჩისა და ადმინისტრატორის ნანი რიკორდის მონაწილეობით. [51] 1973 წლის მარტში ხუთმა ფაშისტმა, რომლებიც ზოგიერთი ჭორის თანახმად, მილანის კარაბინიერი მაღალჩინოსნების მითითებით მოქმედებდნენ, გაიტაცეს რამე. მათ გააუპატიურეს, სცემეს, დაწვეს სიგარეტებით, დასერეს და პარკში დატოვეს დარიოს მეუღლე. [52] [53] ფომ და რამემ განაგრძეს გასტროლები ლომბარდიასა და ვენეტოს გარშემო მთელი წლის განმავლობაში. [54]  1975 წელს ფო პირველად დასახელდა ნობელის პრემიაზე. მან იდეა აბსურდულად მიიჩნია: „მე გავხდი ცნობილი... ეს ნობელის ბიზნესი ნამდვილი კომედიაა. წარმომიდგენია გარკვეული სახელმწიფო მოხელეების, მაგისტრატებისა და პოლიტიკოსების სახე, რომლებსაც მე ვიცნობ. ისინი დიდი ტკივილის ფასად ცდილობენ, რომ გამაჩუმონ და ხელბორკილებით დამიჭირონ, შვედები კი მოდიან და ათამაშებენ ასეთ ხრიკს. . . [პრიზის მიღება] იქნებოდა, როგორც ჩემს ერთ პიესაში მსახიობობა.“ [34] [55] 1980-იანი წლები1980 წელს შეერთებული შტატების ხელისუფლებამ ფოს და რამეს წარმოდგენა დაბლოკეს იტალიის თეატრის ფესტივალზე, მოქმედება, რომელიც შედარებულია ბერტოლტ ბრეხტთან, ჩარლი ჩაპლინთან და გაბრიელ გარსია მარკესთან. ამავე წლის მაისში ნიუ-იორკში ჩატარებულ „დარიოს ფოს და ფრანკა რამეს საღამოს“ დაესწრნენ ართურ მილერი, ბერნარდ მალამოდი, რიჩარდ ფორმანი და მარტინ სკორსეზე. [56] 1990-იანი წლებიის მიუთითებდა ისეთი თემებისკენ, როგორებიცაა შიდსი, სპარსეთის ყურის ყურის ომი და გენური ინჟინერია. [57] ფოს შესრულებით ვიდეოჩანაწერიც არსებობს. [58] 1995 წლის 17 ივლისს ფომ გადაიტანა ინსულტი. იგი სწრაფად გამოჯანმრთელდა და დაუბრუნდა კარიერას 1996 წლის 24 მარტს, 70-ე დაბადების დღეს. [59] ნობელის პრემია1997 წლის 9 ოქტომბერს შვედეთიდან გამოიგზავნა განცხადება, რომ ფოს მიენიჭა ნობელის პრემია ლიტერატურაში. დარიო ფო გახდა პირველი იტალიელი, რომელიც შეარჩიეს 1975 წელს ეუჟენიო მონტალეს შემდეგ და პირველი იტალიელი დრამატურგი, რომელიც შეარჩიეს 1934 წელს ლუიჯი პირანდელოს შემდეგ. [60] შვედეთის აკადემია თავის ციტატაში აფასებს მას, როგორც მწერალს „რომელიც მეტოქეობას უწევს შუა საუკუნეების მოხეტიალეებს ავტორიტეტთა გამათრახებაში და იცავს ჩაგრულთა ღირსებას“. როდესაც ფომ შეიტყო ნობელის პრიზის მიღების შესახებ, იგი 20 წლის სატელევიზიო ვარსკვლავ ამბრა ანგიოლინისთან ერთად იმყოფებოდა მანქანაში. ჟურნალისტი იწერდა ინტერვიუს, როდესაც ფოს ჩაუარა მანქანამ, რომელზეც იყო წარწერა „დარიო, შენ მოიგე ნობელის პრემია!“. დარიოს ემოციები აღბეჭდილია ვიდეოში. [61] განცხადება შოკისმომგვრელი გახდა როგორც იტალიელებისთვის, ისე არაიტალიელებისთვის.[62] განსაკუთრებით სასტიკი იყო რეაქცია ინგლისურენოვანი სამყაროდან. ინგლისურენოვანი ქვეყნების წარმომადგენლებმა ფოს ნამუშევარი განიხილეს, როგორც არასასურველი და მოძველებული, რომელიც 1970–იან და 1980–იან წლებს მიეკუთვნებოდა. [26] დაჯილდოებისას ფომ წარმოადგინა სპეციალურად შედგენილი ნაწარმოები სახელწოდებით Contra jogulatores obloquentes (მოხეტიალეთა არარელევანტური მოხსენების წინააღმდეგ). ნაწარმოები შეიცავდა რამდენიმე ნახატს, რომლებიც მოგვიანებით აღწერეს, როგორც „უდავოდ ყველაზე ბრწყინვალე თეატრალური და კომიკური გამოსვლა, რაც კი ოდესმე უნახავს შვედეთის აკადემიას.“ [34] გარდაცვალება2016 წელს მილანის საავადმყოფოში, 90 წლის ასაკში გარდაიცვალა დარიო ფო მწვავე რესპირატორული დაავადებით. ლიტერატურა
რესურსები ინტერნეტში
სქოლიო
|
|||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
