Jan Krzos

chorąży
Data i miejsce urodzenia	24 czerwca 1895 Sosnowiec
Data i miejsce śmierci	21 marca 1931 Warszawa
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Jednostki	Wojskowy Zakład Zaopatrzenia Inżynierii
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-ukraińska wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Krzos (ur. 24 czerwca 1895 w Sosnowcu, zm. 21 marca 1931 w Warszawie) – chorąży Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Urodził się 24 czerwca 1895 w Sosnowcu, w ówczesnym powiecie będzińskim guberni piotrkowskiej, w rodzinie Błażeja i Stanisławy^[1][2][3]. Ukończył trzy klasy szkoły handlowej i cztery kursy techniczne^[4].

12 października 1917 wstąpił do I batalionu strzelców Armii Polskiej we Francji^[5]. 26 listopada został skierowany do szkoły podoficerów wojsk technicznych w Angres^[5]. 14 lutego 1918 został mianowany kapralem^[5]. 12 marca został wcielony do 1/I. kompanii inżynieryjnej, późniejszej 1. kompanii 13 batalionu saperów i wyznaczony na stanowisko zastępcy dowódcy IV plutonu^[6]. 27 marca awansował na sierżanta^[5]. Od 24 maja walczył na froncie w Szampanii^[5]. W lipcu w walkach pod Saint-Hilaire-le-Grand został kontuzjowany^[7]. Od 27 sierpnia do 11 listopada 1918 walczył ze swoją kompanią w Wogezach^[5]. 14 kwietnia 1919 razem z kompanią wrócił do Polski i wziął udział w wojnie z Ukraińcami, a następnie wojnie z bolszewikami^[5]. 1 czerwca awansował na sierżanta sztabowego^[5]. Od 28 czerwca do 13 lipca kierował odbudową mostu drogowego na Styrze we wsi Czebenie (na północny wschód od miasteczka Rożyszcze)^[8]. Za wykonanie tego zadania otrzymał pochwałę od dowódcy batalionu i szefa sztabu 1 Dywizji Strzelców Polskich^[9]. Następnie odznaczył się w działaniach pod Sarnami^[9]. Szczególnie wyróżnił się 21 marca 1920 w bitwie pod Zwiahlem^[10]. 14 czerwca 1922 dowódca 1. kompanii 13 batalionu saperów porucznik Stefan Nelken sporządził wniosek na odznaczenie Orderem Virtuti Militari, w którym napisał:

Po zakończeniu walki pozostał z kompanią w Zwiahlu, w celu dokończenia prac przy odbudowie mostu na Słuczy, które rozpoczęły się 1 stycznia 1920^[12]. 24 czerwca tego roku, na rozkaz przełożonych w związku z sytuacją na froncie, zniszczył wspomniany most^[13]. „Półroczna praca kompanii w ciągu paru godzin uleciała z dymem”^[14]. 26 czerwca 1920 w walce z bolszewicką kawalerią pod wsią Susły dostał się do niewoli^[15]. 27 września 1920 uciekł z niewoli^[5].

Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku jako podoficer zawodowy. Do śmierci pełnił służbę w Wojskowym Zakładzie Zaopatrzenia Inżynierii^[16]. Zmarł 21 marca 1931 w Szpitalu Ujazdowskim w Warszawie „po krótkich, lecz ciężkich cierpieniach”^[16][17]. Pięć dni później został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach^[16].

Był żonaty z Heleną, z którą miał syna Remigiusza Zdzisława (ur. 1924) i córkę Janinę (ur. 1926)^[18].

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 5509 – 4 sierpnia 1922^{[19][20][21][22][23]}
• Krzyż Walecznych czterokrotnie^[16][24] (po raz pierwszy i drugi^[25])
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[16]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[16]
• francuski Krzyż Wojenny^[16]
• francuski Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny^[26]
• Medal Zwycięstwa^[16][26]

• Krzos Jan. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.74-6895 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-03-10].
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
• Lista saperów Kawalerów Virtuti Militari. W: Dzień Inżynierji Wojskowej : wydawnictwo pamiątkowe z okazji odsłonięcia pomnika Poległym Saperom w Warszawie w dniu 29 października 1933 r.. Zdzisław Szymański (red.). Warszawa: Czasopisma Na Widnokręgu, 1933.
• Romuald Bielski: Dziesięć lat istnienia 2-go Pułku Saperów Kaniowskich 1918–1928. Puławy: Drukarnia „Przyszłość”, 1928.
• Romuald Bielski: Zarys historji wojennej 2-go Pułku Saperów Kaniowskich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1931, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.