Komisariat Straży Celnej „Kalety”

Komisariat Straży Celnej „Kalety” – jednostka organizacyjna Straży Celnej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1922–1928.

Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną^[1]. Od połowy 1921 roku jednostki Straży Celnej rozpoczęły przejmowanie odcinków granicy od pododdziałów Batalionów Celnych^[2]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku^[3]. Komisariat Straży Celnej „Kalety”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Tarnowskie Góry”^[4]. Objęcie granicy na Śląsku przez Straż Celną nastąpiło 16 czerwca 1922 roku. W Kaletach utworzony został komisariat straży celnej^[5].

Z dniem 8 marca 1928 placówka Piaseczna przekazana została do komisariatu „Tarnowskie Góry”, a 31 marca zlikwidowano placówkę „Krywałd“. Na bazie obsady tej ostatniej, z dniem 1 kwietnia utworzono placówkę II linii „Koszęcin”. Już 25 czerwca komisariat przekazał do komisariatu Lubliniec placówkę „Brusiek”^[5]. W tym samym dniu zlikwidowano też placówkę „Koszęcin”, a następnym dniu przekazano placówki „Mikołeska”, „Boruszowice”, „Kalety” i oddział konny do komisariatu „Tarnowskie Góry”. Z tym też dniem zlikwidowano też komisariat „Kalety”^[6]

Sąsiednie komisariaty

• komisariat Straży Celnej „Lubliniec Południe” ⇔ komisariat Straży Celnej „Tarnowskie Góry” − 1926

Obsada personalna w 1926^[7]:

• kierownik komisariatu – komisarz Marcin Stanisz

Organizacja komisariatu w 1926 roku^[4]:

• komenda – Kalety
• placówka Straży Celnej „Jędrysek”
• placówka Straży Celnej „Piaseczna”
• placówka Straży Celnej „Boruszowice”
• placówka Straży Celnej „Mikołeska”
• placówka Straży Celnej „Brusiek”
• placówka Straży Celnej „Krywałd”
• placówka Straży Celnej „Kalety”
• placówka wewnętrzna przy Urzędzie Celnym „Brynnek”

Organizacja komisariatu w 1928 roku^[5].

• komenda w Kaletach – komisarz Marcin Stanisz
• placówka Straży Celnej I linii „Piaseczna” – starszy przodownik Cyryl Czerski
• placówka Straży Celnej I linii „Boruszowice” – przodownik Józef Lasończyk
• placówka Straży Celnej I linii „Mikołeska” – przodownik Adam Murdza
• placówka Straży Celnej I linii „Brusiek” – przodownik Paweł Gołąbek
• placówka Straży Celnej I linii „Krywałd” – przodownik Klucznik
• placówka Straży Celnej II linii „Kalety” – strażnik Franciszek Jaworski
• oddział konny „Kalety” – przodownik Jan Marchewka

• Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743. (pol.).
• Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927, Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej, 1927 .
• Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej w Kętrzynie. ISSN 1505-1757. 
• Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
• Karolina Piekarz. Polskie formacje graniczne 1918 – 1924. „Mówią Wieki”. 2s, 2017. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią Wieki”. ISSN 1897-8088. 
• Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83874246.
• Szkic historyczny z działalności komisariatu Straży Granicznej „Kalety” z lat 1928—1935. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.191/404.)