Komisariat Straży Granicznej „Krynica”

Komisariat Straży Granicznej „Krynica” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-czechosłowackiej w latach 1928–1939.

Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920, powołano do życia Straż Celną^[1]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922^[2]. Komisariat Straży Celnej „Muszyna”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Sącz”^[3].

W drugiej połowie 1927 przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej^[4]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Krynica”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej^[5].

 Osobny artykuł: komisariat Straży Celnej „Muszyna”.

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 Straż Graniczną^[6]. Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Muszyna” do Inspektoratu Granicznego nr 18 „Nowy Targ” i określił jego strukturę organizacyjną^[5]. Już 8 września 1828 dowódca Straży Granicznej rozkazem nr 6 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisanym w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego zmieniał organizację komisariatu i ustalał zasięg placówek^[7]. Rozkazem nr 7 z 25 września 1929 w sprawie reorganizacji i zmian dyslokacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił numer i nową strukturę komisariatu^[8]. Rozkazem nr 3/31 zastępcy komendanta Straży Granicznej płk. Emila Czaplińskiego z 5 sierpnia 1931 przeniesiono placówkę SG Krosno do Jasła^[9]. Rozkazem nr 2 z 8 września 1938 w sprawie terminologii odnośnie władz i jednostek organizacyjnych formacji, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski przeniósł siedzibę komisariatu i placówki II linii „Muszyna” do Krynicy ul. Słoneczna 554^[10]. Tym samym rozkazem przeniesiono siedzibę placówki (posterunku?) I linii „Milik” do Muszyny^[11]. Rozkazem nr 3 z 31 grudnia 1938 w sprawach reorganizacji jednostek na terenach Śląskiego, Zachodniomałopolskiego i Wschodniomałopolskiego okręgów Straży Granicznej, a także utworzenia nowych komisariatów i placówek, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zniósł posterunek SG „Krynica”^[12].

Sąsiednie komisariaty:

• komisariat Straży Granicznej „Krościenko” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Gładyszów” − 1928
• komisariat Straży Granicznej „Piwniczna” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Gładyszów” − 1935^[13]

Organizacja komisariatu w kwietniu 1928^[5]:

• komenda − Muszyna
• placówka Straży Granicznej I linii „Piwniczna”
• placówka Straży Granicznej I linii „Żegiestów”
• placówka Straży Granicznej I linii „Powroźnik”
• placówka Straży Granicznej I linii „Tylicz”
• placówka Straży Granicznej I linii „Izby”
• placówka Straży Granicznej II linii „Krynica”
• placówka Straży Granicznej II linii „Muszyna”

Organizacja komisariatu we wrześniu 1928^[7]:

• komenda − Muszyna
• podkomisariat Straży Granicznej „Piwniczna”
• placówka Straży Granicznej I linii „Piwniczna”
• placówka Straży Granicznej I linii „Żegiestów”
• placówka Straży Granicznej I linii „Milik”
• placówka Straży Granicznej I linii „Lelechów”
• placówka Straży Granicznej I linii „Wojkowa”
• placówka Straży Granicznej I linii „Tylicz”
• placówka Straży Granicznej II linii „Muszyna”

Organizacja komisariatu we wrześniu 1929^[8], w 1931, w 1935^[13]:

• 2/19 komenda − Muszyna (36 km)
• placówka Straży Granicznej I linii „Milik”
• placówka Straży Granicznej I linii „Dechułów”^[a]
• placówka Straży Granicznej I linii „Wojkowa”
• placówka Straży Granicznej I linii „Tylicz”
• placówka Straży Granicznej II linii „Muszyna”
• placówka Straży Granicznej II linii „Krosno” → w 1931 przeniesiona do Jasła

• Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743.
• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Waldemar Bocheński: Almanach Muszyny 2009. Formacje graniczne II RP. 2009. [dostęp 2016-12-28].
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
• Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757. 
• Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
• KatarzynaK. Promińska KatarzynaK., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Zachodniomałopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011 .
• Muzeum Polskich Formacji Granicznych – Kazimierz Kostecki. [dostęp 2017-08-24].
• Rozkazy Komendy Głównej Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.187/30 do 187/41.)