|
พระพลราม
พลราม (สันสกฤต: बलराम "รามผู้มีกำลัง") บ้างเรียก พลเทพ ("เทพผู้มีกำลัง") เป็นเทพเจ้าในศาสนาฮินดู เป็นพี่ชายของพระกฤษณะ เป็นหนึ่งในสามเทพตามคติชคันนาถในบางท้องถิ่น[1] นอกจากนี้ยังมีพระนามว่า "หลธรา" หรือ "หลยุธะ" ที่มาจากคำว่า "หละ" (Hala) ที่แปลว่าคันไถ[2] ซึ่งสื่อถึงการทำเกษตรกรรม และจะถูกใช้เป็นอาวุธเมื่อมีความจำเป็น[1][3] เอกสารบางแห่งระบุว่าพลรามเป็นอวตารของเศษะ นาคซึ่งเป็นพาหนะของพระวิษณุ ส่วนพระวิษณุอวตารลงมาเป็นพระกฤษณะ และเอกสารบางแห่งอ้างว่าพลรามเป็นหนึ่งในอวตารทั้งสิบของพระวิษณุ[1] มีหลักฐานการเคารพนับถือพลรามอยู่ในวัฒนธรรมอินเดียมานาน ปรากฏเป็นภาพในเหรียญอายุราวศตวรรษที่ 2 ก่อนคริสต์ศักราช[4] ขณะที่ศาสนาเชนเรียกเทพเจ้าองค์นี้ว่า พลเทวะ โดยนับถือในฐานะเทพของเกษตรกร[5][6] คติพราหมณ์ไทยในคติพราหมณ์ไทยนับถือพลเทพในฐานะเทพแห่งธัญญาหาร และทวารบาลผู้ปกป้องพุทธสถาน[7] มีการกล่าวถึงพลรามใน นารายณ์สิบปาง ตอนกฤษณาวตาร มีเนื้อหาว่า เมื่อพระนารายณ์อวตารลงมาเป็นท้าวบรมจักรกฤษณ์เพื่อปราบพาณาสูร พระพลเทพได้มาช่วยในการรบโดยใช้คันไถฟาดฟันเหล่าอสูร ครั้นเสร็จศึกท้าวบรมจักรกฤษณ์จึงประสาทพรให้พลเทพเป็นเทพผู้เป็นใหญ่ในพืชพรรณธัญญาหาร เพราะใช้คันไถเป็นอาวุธ[8] นอกจากชื่อพลเทพแล้ว ยังเรียกอีกอย่างว่า หลวิชัย เพราะมักปรากฏรูปพลเทพถือคันไถหรือหล นั่นเอง[9] อย่างไรก็ตาม พลเทพเป็นที่รู้จักในดินแดนของประเทศไทยมาช้านาน ในอาณาจักรอยุธยามีการใช้ราชทินนาม "พระยาพลเทพ" สำหรับเสนาบดีกรมนา และมีตราประจำตัวเป็นรูปคนแบกคันไถ เรียกว่า ตรานักคลีอังคัน ในสมัยรัตนโกสินทร์เรียกว่า ตรานพรัตนมุรธา[7] อ้างอิง
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
