พระกฤษณะ (,[ 12] ออกเสียง [ˈkr̩ʂɳɐ] ( ฟังเสียง ) ; สันสกฤต : कृष्ण , IAST : Kṛṣṇa ) เป็นเทพเจ้าองค์สำคัญในศาสนาฮินดู หนึ่งในแปดอวตาร ของพระวิษณุ และในบางธรรมเนียมบูชาในฐานะสวยัมภควัน หรือพระเจ้าสูงสุด[ 13] พระกฤษณะเป็นเทพเจ้าแห่งการปกป้องดูแล, ความเมตตา, ความอ่อนโยน และความรัก[ 14] [ 1] รวมถึงเป็นหนึ่งในเทพเจ้าฮินดูที่ได้รับการบูชาแพร่หลายที่สุด[ 15] ชาวฮินดูเฉลิมฉลองวันประสูติของพระกฤษณะทุกปีในเทศกาลกฤษณชันมาษฏมี ตามปฏิทินฮินดู ซึ่งตรงกับเดือนสิงหาคมถึงกันยายนตามปฏิทินเกรกอเรียน [ 16] [ 17]
เรื่องราวในพระชนม์ชีพของพระกฤษณะเรียกว่า "กฤษณลีลา" พระกฤษณะทรงเป็นตัวละครสำคัญในมหาภารตะ , ภควตาปุราณะ , พรหมไววรรตปุราณะ และ ภควัตคีตา นอกจากนี้ยังปรากฏการกล่าวถึงพระองค์ในเอกสารเชิงปรัชญา , เทววิทยา และ ปรัมปราวิทยาฮินดู อีกหลายชิ้นงาน[ 18] ในวรรณกรรมต่าง ๆ มีเขียนถึงพระกฤษณะในรูปปางต่าง ๆ กัน ทั้งในรูปเทพเจ้าองค์น้อย, เทพเจ้าที่ขี้เล่น, วีรบุรุษผู้ยิ่งใหญ่ ไปจนถึงพระเป็นเจ้าผู้สูงสุดแห่งจักรวาล[ 19] ประติมานวิทยาของพระกฤษณะจึงเป็นการสะท้อนตำนานต่าง ๆ เหล่านี้ ผ่านการแสดงรูปปางพระองค์ในแต่ละช่วงวัย เช่นในรูปของทารกกำลังกินเนย, เด็กชายกำลังบรรเลงปี่ขลุ่ย หรือคู่กับพระราธา และในรูปของผู้ทรงราชรถกำลังสนทนาอย่างน่าเกรงขามกับอรชุน [ 20]
พระนามหรือพระนามคล้ายกันของพระกฤษณะปรากฏในเอกสารและวัฒนธรรมที่อายุเก่าแก่ถึง 1000 ปีก่อนคริสต์กาล[ 21] ในบางธรรมเนียมย่อย มีการบูชาพระกฤษณะในฐานะ สวยัมภควัน (พระเจ้าสูงสุด) ในธรรมเนียมเช่นกฤษณลัทธิ ธรรมเนียมย่อยเหล่านี้เติบโตขึ้นในยุคขบวนการภักติ ในยุคกลาง[ 23] วรรณกรรมที่เกี่ยวข้องกับพระกฤษณะยังมีอิทธิพลมากต่อศิลปนาฏกรรมมากมาย เช่น ภารตนาฏยัม , กถกาลี , กูชีปูดี , โอฑิสสี และ มณีปุรีนาฏกรรม [ 25] มีการบูชาพระกฤษณะทั่วไปในทุกคติธรรมเนียมของศาสนาฮินดู และมีบูชามากเป็นพิเศษในแถบวฤนทาวัน รัฐอุตตรประเทศ , ทวารกะ และ ชูนครห์ รัฐคุชราต ; บูชาในรูปปางชคันนาถ ในโอริศา , มายาปุระ รัฐเบงกอลตะวันตก ;[ 28] บูชาในรูปปางวิโฐพา ในปัณฒรปุระ รัฐมหาราษฏระ , ศรีนาถจี ในนาถทวาระ รัฐราชสถาน ,[ 29] อุทุปีกฤษณะ ในรัฐกรณาฏกะ , ปรรถสารถี ในรัฐทมิฬนาฑู , อรันมุละ , รัฐเกรละ และ คุรุวยูรัปปัน ในคุรุวยูร รัฐเกรละ [ 31] นับตั้งแต่ทศวรรษ 1960s เป็นต้นมา คติการบูชาพระกฤษณะยังเผยแผ่ไปยังโลกตะวันตกและแอฟริกา โดยเฉพาะจากกิจการของอิสก์คอน [ 32]
หมายเหตุ
↑ Number of Krishna's children varies from one interpretation to another. According to some scriptures like the Bhagavata Purana , Krishna had 10 children from each of his wives (16,008 wives and 160,080 children)[ 9]
↑ Radha is seen as Krishna's lover-consort. On the other hand, Rukmini and others are married to him. Krishna had eight chief wives, who were referred to as the Ashtabharya . The regional texts vary in the identity of Krishna's wife (consort), some presenting it as Rukmini, some as Radha, all gopis , and some identifying all to be different aspects or manifestation of Devi Lakshmi.[ 10]
อ้างอิง
↑ 1.0 1.1 Bryant & Ekstrand 2004 , pp. 20–25, quote: "Three Dimensions of Krishna's Divinity (...) divine majesty and supremacy, (...) divine tenderness and intimacy, (...) compassion and protection., (..., p. 24) Krishna as the God of Love".
↑ Swami Sivananda (1964). Sri Krishna . Bharatiya Vidya Bhavan. p. 4.
↑ "Krishna the Yogeshwara" . The Hindu . 12 September 2014.
↑ อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref>
ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ KK
↑ Raychaudhuri 1972 , p. 124 harvnb error: no target: CITEREFRaychaudhuri1972 (help )
↑ อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref>
ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ eck380
↑ Naravane, Vishwanath S. (1987). A Companion to Indian Mythology: Hindu, Buddhist & Jaina (ภาษาอังกฤษ). Thinker's Library, Technical Publishing House.
↑ Sinha, Purnendu Narayana (1950). A Study of the Bhagavata Purana: Or, Esoteric Hinduism (ภาษาอังกฤษ). Library of Alexandria. ISBN 978-1-4655-2506-2 .
↑ 10.0 10.1 John Stratton Hawley, Donna Marie Wulff (1982). The Divine Consort: Rādhā and the Goddesses of India . Motilal Banarsidass Publisher. p. 12 . ISBN 978-0-89581-102-8 .
↑ "Krishna" . Random House Webster's Unabridged Dictionary .
↑ "Krishna" . Encyclopædia Britannica Online .
↑ Ben-Ami Scharfstein (1993). Ineffability: The Failure of Words in Philosophy and Religion . State University of New York Press. p. 166 . ISBN 978-0-7914-1347-0 .
↑ Freda Matchett (2001). Krishna, Lord Or Avatara? . Psychology Press. p. 199. ISBN 978-0-7007-1281-6 .
↑ "Krishna" . World History Encyclopedia .
↑ James G. Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: A-M . The Rosen Publishing Group. pp. 314 –315. ISBN 978-0-8239-3179-8 .
↑ Richard Thompson, Ph.D. (ธันวาคม 1994). "Reflections on the Relation Between Religion and Modern Rationalism" . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 4 มกราคม 2011. สืบค้นเมื่อ 12 เมษายน 2008 .
↑ Mahony, W. K. (1987). "Perspectives on Krsna's Various Personalities" . History of Religions . 26 (3): 333–335. doi :10.1086/463085 . JSTOR 1062381 . S2CID 164194548 . Quote: "Krsna's various appearances as a divine hero, alluring god child, cosmic prankster, perfect lover, and universal supreme being (...)".
↑ Knott 2000 , pp. 15, 36, 56
↑ อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref>
ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ Cultofgopal
↑ Ravi Gupta and Kenneth Valpey (2013), The Bhagavata Purana , Columbia University Press, ISBN 978-0231149990 , pp. 185–200
↑ ML Varadpande (1987), History of Indian Theatre , Vol 1, Abhinav, ISBN 978-8170172215 , pp. 98–99
↑ J. Gordon Melton (2011). Religious Celebrations: An Encyclopedia of Holidays, Festivals, Solemn Observances, and Spiritual Commemorations . ABC-Clio. pp. 330–331. ISBN 978-1-59884-205-0 .
↑ Cynthia Packert (2010). The Art of Loving Krishna: Ornamentation and Devotion . Indiana University Press. pp. 5, 70–71, 181–187. ISBN 978-0-253-22198-8 .
↑ Lavanya Vemsani (2016). Krishna in History, Thought, and Culture . ABC-CLIO. pp. 112–113. ISBN 978-1-61069-211-3 .
↑ Selengut, Charles (1996). "Charisma and Religious Innovation:Prabhupada and the Founding of ISKCON" . ISKCON Communications Journal . 4 (2). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 10 July 2012.
บรรณานุกรม
Archer, W. G. (2004) [1957]. The Loves of Krishna in Indian Painting and Poetry . Mineola, NY: Dover Publ. ISBN 0-486-43371-4 .
Basu, M. M. (1932). The Post-Caitanya Sahajiya Cult of Bengal . Calcutta: University of Calcutta Press.
Beck, Guy L. (1993). Sonic Theology: Hinduism and Sacred Sound . Studies in Comparative Religion. Columbia, SC: University of South Carolina Press . ISBN 0872498557 .
Beck, Guy L., บ.ก. (2005). Alternative Krishnas: Regional and Vernacular Variations on a Hindu Deity . Albany, NY: SUNY Press . ISBN 978-0-7914-6415-1 .
Brown, C. Mackenzie (1983). "The Origin and Transmission of the Two "Bhāgavata Purāṇas": A Canonical and Theological Dilemma". Journal of the American Academy of Religion . 51 (4): 551–567. doi :10.1093/jaarel/li.4.551 . JSTOR 1462581 .
Bryant, Edwin F. ; Ekstrand, Maria (2004). The Hare Krishna Movement: The Postcharismatic Fate of a Religious Transplant . New York: Columbia University Press. ISBN 978-0-231-50843-8 .
Bryant, Edwin F. (2004). Krishna: the beautiful legend of God . Penguin. ISBN 978-0-14-044799-6 .
Bryant, Edwin F. (2007), Krishna: A Sourcebook , Oxford University Press, ISBN 978-0-19-514891-6
Dimmitt, Cornelia; van Buitenen, J. A. B. (2012). Classical Hindu Mythology: A Reader in the Sanskrit Puranas . Temple University Press (1st Edition: 1977). ISBN 978-1-4399-0464-0 .
Doniger, Wendy (1993). Purana Perennis: Reciprocity and Transformation in Hindu and Jaina Texts . SUNY Press. ISBN 978-0-7914-1381-4 .
Eschmann, Anncharlott ; Kulke, Hermann ; Tripathi, Gaya Charan, บ.ก. (1978) [Rev. ed. 2014]. The Cult of Jagannath and the regional tradition of Orissa . South Asian Studies, 8. New Delhi: Manohar. ISBN 978-8173046179 .
Flood, Galvin D. (1996), An Introduction to Hinduism , Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-43878-0
Gaurangapada, Swami. "Sixty-four qualities of Sri Krishna" . Nitaaiveda . Nitaiiveda. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 30 August 2013. สืบค้นเมื่อ 2013-05-24 .
Goswami, S. D. (1995). The Qualities of Sri Krsna . GNPress. ISBN 978-0-911233-64-3 . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 18 พฤษภาคม 2015.
Hardy, Friedhelm E. (1987). "Kṛṣṇaism" . ใน Mircea Eliade (บ.ก.). The Encyclopedia of Religion . Vol. 8. New York: MacMillan. pp. 387–392. ISBN 978-0-02897-135-3 – โดยทาง Encyclopedia.com .
Hardy, Friedhelm E. (1981). Viraha-Bhakti: The Early Development of Kṛṣṇa Devotion in South India . Oxford University South Asian Studies Series. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-564916-8 .
Hawley, John Stratton (2020). Krishna's Playground: Vrindavan in the 21st Century . New York: Oxford University Press. ISBN 978-0190123987 .
Irwin, John (1974). "The Heliodorus Pillar at Besanagar". Puratattva . Archaeological Society of India (co-published Art and Archaeology Research Papers, USA). 8 : 166–176.
Khare, M. D. (1967). "Discovery of a Vishnu temple near the Heliodorus pillar, Besnagar, Dist. Vidisha (MP)". Lalit Kala . 13 : 21–27. JSTOR 44138838 .
Khare, M. D. (1975). "The Heliodorus Pillar – A Fresh Appraisal: A Rejoinder". Proceedings of the Indian History Congress . 36 : 92–97. JSTOR 44138838 .
Miśra, Narayan (2005). Durga Nandan Mishra (บ.ก.). Annals and Antiquities of the Temple of Jagannātha . New Delhi: Sarup & Sons. ISBN 81-7625-747-8 .
Shah, Natubhai (2004) [First published in 1998], Jainism: The World of Conquerors , vol. I, Motilal Banarsidass , ISBN 978-81-208-1938-2
Singh, Upinder (2016), A History of Ancient and Early Medieval India: From the Stone Age to the 12th Century , Pearson Education , ISBN 978-93-325-6996-6
The Mahabharata of Krishna-Dwaipayana Vyasa, translated by Kisari Mohan Ganguli , published between 1883 and 1896
The Vishnu-Purana , translated by H. H. Wilson, (1840)
The Srimad Bhagavatam , translated by A.C. Bhaktivedanta Swami Prabhupada , (1988) copyright Bhaktivedanta Book Trust
Knott, Kim (2000), Hinduism: A Very Short Introduction , Oxford University Press, p. 160, ISBN 978-0-19-285387-5
The Jataka or Stories of the Buddha's Former Births , edited by E. B. Cowell, (1895)
Matchett, Freda (2001). Kṛṣṇa, Lord or Avatāra? . Routledge. ISBN 978-0-7007-1281-6 .
Sangave, Vilas Adinath (2001), Facets of Jainology: Selected Research Papers on Jain Society, Religion, and Culture , Mumbai: Popular Prakashan , ISBN 978-81-7154-839-2
Susan V Mishra; Himanshu P Ray (2017). The Archaeology of Sacred Spaces . Routledge. ISBN 978-1-138-67920-7 .
Garuda Pillar of Besnagar , Archaeological Survey of India, Annual Report (1908–1909). Calcutta: Superintendent of Government Printing, 1912, 129.
Marijke J. Klokke (2000). Narrative Sculpture and Literary Traditions in South and Southeast Asia . Brill. ISBN 978-90-04-11865-2 .
Kumar Das, Sisir (2006). A history of Indian literature, 500–1399 . Sahitya Akademi. ISBN 978-81-260-2171-0 .
Ramnarace, Vijay (2014). Rādhā-Kṛṣṇa's Vedāntic Debut: Chronology & Rationalisation in the Nimbārka Sampradāya (PDF) (PhD thesis). University of Edinburgh.
Rocher, Ludo (1986). The Puranas . Otto Harrassowitz Verlag. ISBN 978-3-447-02522-5 .
Rosen, Steven (2006). Essential Hinduism . New York: Praeger. ISBN 978-0-275-99006-0 .
Schomer, Karine; McLeod, W. H., บ.ก. (1987), The Sants: Studies in a Devotional Tradition of India , Motilal Banarsidass, ISBN 978-8120802773
Sheridan, Daniel (1986). The Advaitic Theism of the Bhāgavata Purāṇa . Columbia, Mo: South Asia Books. ISBN 978-81-208-0179-0 .
Starza, O. M. (1993). The Jagannatha Temple at Puri: Its Architecture, Art and Cult . Studies in South Asian culture, 15. Leiden; New York; Köln: Brill. ISBN 90-04-09673-6 .
Sutton, Nicholas (2000). Religious doctrines in the Mahābhārata . Motilal Banarsidass Publ. p. 477. ISBN 978-81-208-1700-5 .
Toffin, Gérard (2012). "The Power of Boundaries: Transnational Links among Krishna Pranamis of India and Nepal" . ใน John Zavos; และคณะ (บ.ก.). Public Hinduisms . New Delhi: Sage Publ. India. pp. 249–254. ISBN 978-81-321-1696-7 .
Valpey, Kenneth R. (2006). Attending Kṛṣṇa 's image: Caitanya Vaiṣṇava mūrti-sevā as devotional truth . New York: Routledge. ISBN 978-0-415-38394-3 .
History of Indian Theatre By M. L. Varadpande. Chapter Theatre of Krishna , pp. 231–94. Published 1991, Abhinav Publications, ISBN 81-7017-278-0 .
Varadpande, Manohar Laxman (1987). History of Indian theatre . Vol. 3. Abhinav Publications. ISBN 978-81-7017-221-5 .
Zimmer, Heinrich (1953) [1952], Campbell, Joseph (บ.ก.), Philosophies Of India , London: Routledge & Kegan Paul Ltd, ISBN 978-81-208-0739-6
แหล่งข้อมูลอื่น
ทศาวตาร อวตารอื่น ๆ 1 รายชื่ออวตารสิบปางแตกต่างกันไปตามแต่ละภูมิภาค อวตารปางที่ 8 และปางที่ 9 อาจเป็นพระพลราม พระกฤษณะ หรือพระโคตมพุทธเจ้า
บรรพทั้ง 18 แคว้นกุรุ ตัวละครอื่น ๆ ข้อมูลอื่น ๆ