พระเจ้าเฟร์นันโดที่ 1 แห่งกัสติยา

พระเจ้าเฟร์นันโดที่ 1
พระเจ้าเฟร์นันโด (กลาง) กับนักบุญโดมิงโกแห่งซีโลส (ซ้าย) โดยบาร์โตโลเม เบร์เมโฆ
จักรพรรดิแห่งอีสปาเนียทั้งหมด กษัตริย์แห่งเลออนและกัสตียา เคานต์แห่งกัสตียา
ครองราชย์	ค.ศ. 1029–1037
รัชกาลก่อนหน้า	พระเจ้าเบร์มุนโดที่ 3 แห่งเลออน
รัชกาลถัดไป	พระเจ้าซันโชที่ 2 แห่งกัสติยาและเลออน, พระเจ้าอัลฟอนโซที่ 6 แห่งเลออนและกัสติยา, พระเจ้าการ์เซียที่ 2 แห่งกาลิเซีย
ประสูติ	ค.ศ. 1015
สิ้นพระชนม์	24 ธันวาคม ค.ศ. 1065
ฝังพระศพ	มหาวิหารซันอิซิโดโร
พระมเหสี	ซันชาแห่งเลออน
พระบุตร	อูร์รากาแห่งซาโมรา พระเจ้าซันโชที่ 2 แห่งกัสติยาและเลออน เอลบีราแห่งโตโร พระเจ้าอัลฟอนโซที่ 6 แห่งเลออนและกัสติยา พระเจ้าการ์เซียที่ 2 แห่งกาลิเซีย
ราชวงศ์	ราชวงศ์ฆีเมเนซ
พระราชบิดา	พระเจ้าซันโชที่ 3 แห่งนาวาร์
พระราชมารดา	มูเนียโดนาแห่งกัสติยา
ศาสนา	ศาสนาคริสต์
ลายพระอภิไธย

เฟร์นันโดที่ 1 (สเปน: Fernando I; เลออน: Fernandu I) หรือ เฟร์นันโดมหาราช (สเปน: Fernando el Magno) เสด็จพระราชสมภพ ค.ศ. 1016/18 สิ้นพระชนม์ 27 ธันวาคม ค.ศ. 1065 ที่เลออน ราชอาณาจักรเลออน ทรงเป็นผู้ปกครองคนแรกของกัสติยาที่ครองตำแหน่งกษัตริย์ ทั้งยังได้รับการสวมมงกุฎเป็นจักรพรรดิแห่งเลออน

พระบิดาของเฟร์นันโด พระเจ้าซันโชที่ 3 แห่งนาวาร์ ได้กัสติยามาและครองความเป็นใหญ่เหนือรัฐคริสเตียนทั้งหลาย การสิ้นพระชนม์ของพระองค์ในปี ค.ศ. 1035 ทำให้นาวาร์ตกเป็นของพระโอรสคนโต พระเจ้าการ์ซิอาที่ 3 แห่งปัมโปลนา ส่วนกัสติยาตกเป็นของเฟร์นันโด พระโอรสคนที่สองที่แต่งงานกับซันชา พระขนิษฐาและทายาทของพระเจ้าเบร์มูโดที่ 3 แห่งเลออน ชาวกัสติยาของพระเจ้าเฟร์นันโดปราบและสังหารพระเจ้าเบร์มูโดที่ตาร์มารอนในปี ค.ศ. 1037 และตัวพระองค์เองได้รับการสวมมงกุฎเป็นจักรพรรดิในนครเลออนในปี ค.ศ. 1039 ในปี ค.ศ. 1054 กองทหารกัสติยาปราบและสังหารพระเจ้าการ์ซิอาที่ 3 พระเชษฐาของพระองค์ ที่อาตาปูเอร์กา พระองค์จึงรวมนาวาร์เข้ามาอยู่ในการครอบครอง ในปี ค.ศ. 1062 ทรงบีบผู้ปกครองมุสลิมของโตเลโดให้จ่ายบรรณาการให้พระองค์ และกำหนดให้ซาราโกซาและเซบิยาเป็นรัฐบริวาร ทรงพิชิตกูอิงบราในโปรตุเกสกลางในปี ค.ศ. 1064 และปิดล้อมโจมตีบาเลนเซียแต่ยึดไม่สำเร็จ

พระองค์ปฏิบัติตามธรรมเนียมการแบ่งดินแดนที่สืบต่อกันมา ทรงยกกัสติยาให้พระโอรสคนโต พระเจ้าซันโชที่ 2 ยกเลออนให้พระเจ้าอัลฟอนโซที่ 6 พระโอรสคนที่สอง และยกกาลิเซียให้พระเจ้าการ์ซิอาที่ 2 พระโอรสคนที่สาม หลังการปลดพระโอรสคนที่สามออกจากตำแหน่งและการฆาตกรรมพระเจ้าซันโช พระเจ้าอัลฟอนโซกอบกู้ดินแดนทั้งหมดกลับคืนมาได้และครองตำแหน่งเป็นจักรพรรดิแห่งเลออนและกัสติยา

วันที่ 15 กันยายน ค.ศ. 1054 เฟร์นันโดปราบการ์ซิอา พระเชษฐา ได้ที่สมรภูมิอาตาปูเอร์กา และนาวาร์ถูกลดสถานะเป็นรัฐบริวารภายใต้การปกครองของพระเจ้าซันโช การ์เซียที่ 4 พระโอรสของพระเชษฐาผู้ล่วงลับ แม้นาวาร์ในตอนนั้นจะมีดินแดนดั้งเดิมของกัสติยา คือ อาลาบาและลาริโอฆา รวมอยู่ด้วย แต่เฟร์นันโดต้องการยกให้แค่ลาบูเรบา^[1] ตลอดหนึ่งทศวรรษต่อมา พระเจ้าซันโชที่ 4 ค่อย ๆ สูญเสียการควบคุมในนาวาร์ตะวันให้แก่พระเจ้าเฟร์นันโด

ในปี ค.ศ. 1060 พระเจ้าเฟร์นันโดบุกไตฟาซาราโกซาผ่านทางที่ราบหุบเขาของแม่น้ำดูเอโรด้านตะวันออก ในบริเวณที่สูงแถวโซเรีย พระองค์ยึดป้อมปราการซานเอสเตบันเดกอร์มัซ, เบร์ลังกา และบาดอร์เรย์ และต่อมามุ่งหน้าผ่านสู่ซันติอุสเต, อูเอร์เมเซส และซันตามารา ไปจนถึงถนนโรมันที่ทอดอยู่ระหว่างโตเลโดกับซาราโกซา^[2] การสู้รบครั้งนี้อาจสำเร็จเนื่องจากอะห์มัด อัลมุกตะดิร อะมีรผู้ครองซาราโกซาอยู่ก่อน กำลังวุ่นวายอยู่กับการโจมตีไตฟาตอร์โตซา ดินแดนข้างเคียง และกำลังป้องกันป้อมปราการทางตะวันออกเฉียงเหนือจากพระเจ้ารามิโรที่ 1 แห่งอารากอนกับราโมน บารังเกที่ 1 แห่งบาร์เซโลนา อะมีรที่ในขณะนั้นจ่ายบรรณากาให้พระเจ้าซันโชที่ 4 แห่งนาวาร์ยอมจำนนต่อพระเจ้าเฟร์นันโดและยินยอมจ่ายบรรณาการให้ แม้ว่าในตอนแรกอาจเป็นเพียงการจ่ายให้เป็นครั้ง ๆ แต่พระเจ้าเฟร์นันโดก็บีบบังคับให้จ่ายบรรณาการให้จนพระองค์สิ้นพระชนม์^[3]

ต่อมาพระเจ้าเฟร์นันโดหันไปสนใจยาห์ยา อิบน์ อิสมาอิล อัลมะอ์มูน อะมีรแห่งโตเลโดที่เป็นภัยคุกคามพรมแดนด้านข้างของอัลมุกตะดิร ในปี ค.ศ. 1062 พระเจ้าเฟร์นันโดบุกไตฟาของอัลมะอ์มูน ยึดตาลามังกาและปิดล้อมโจมตีอัลกาลาเดเอนาเรส หลังเห็นดินแดนของตนถูกปล้นทำลาย อัลมะอ์มูนยินยอมจ่ายบรรณาการให้ พระเจ้าเฟร์นันโดจึงจากไป^[4]

ในปี ค.ศ. 1063 พระเจ้าเฟร์นันโดใช้รายได้ก้อนใหม่ที่ได้มาจากการจ่ายบรรณาการทำการรุกรานครั้งใหญ่ใส่ไตฟาเซบิยาและบาดาโฆซ เซบิยา (อาจจะบาดาโฆซด้วย) ยอมจ่ายค่าไถ่เพื่อให้พระองค์ถอนทัพออกไป การโจมตีครั้งนี้ยังมีวัตถุประสงค์เพื่อกำจัดบาดาโฆซที่อาจเป็นภัยคุกคามในช่วงระหว่างการปิดล้อมกูอิงบราในปีต่อมา

การทำเรกองกิสตาครั้งสำคัญครั้งแรกของพระเจ้าเฟร์นันโดคือการรุกรานลุ่มน้ำดูเอโรตอนล่างที่ตั้งอยู่ระหว่างชายฝั่งที่เคยเป็นของเลออนกับเทือกเขา ในวันที่ 29 พฤศจิกายน ค.ศ. 1057 กองทัพของพระองค์พิชิตลาเมโกกับเทือกเขาที่อยู่ติดกัน^[5] เพื่อการันตีความปลอดภัยของดูเอโร พระเจ้าเฟร์นันโดเริ่มดึงเอาเทือกเขามอนเดโกมาอยู่ภายใต้การควบคุม เริ่มจากการยึดวิเซอูที่ตั้งอยู่ตอนกลางในวันที่ 25 กรฎาคม ค.ศ. 1058 จากนั้นเคลื่อนลงไปมุ่งหน้าสู่ทะเล ทำสมรภูมิอันทรหดยาวนาน ก่อนจะยึดกูอิงบราได้ในวันที่ 25 กรกฎาคม ค.ศ. 1064 หลังปิดล้อมอยู่หกเดือน^[5]

ในปี ค.ศ. 1065 พระเจ้าเฟร์นันโดทำการสู้รบทางทหารครั้งสุดท้าย ทรงบุกไตฟาบาเลนเซียและปราบอะมีรอับดุลมะลิก อัลมุซ็อฟฟัรได้ในปลายฤดูใบไม้ร่วง พ่อตาของอะมีรอัลมะอ์มูนแห่งโตเลโด แย่งชิงอำนาจควบคุมบาเลนเซียไปและข่มขู่อะมีรแห่งซาราโกซาให้กลับมาจ่ายบรรณาการให้เลออนอีกครั้ง พระเจ้าเฟร์นันโดล้มป่วยในเดือนพฤศจิกายนและเดินทางกลับราชอาณาจักรของตน^[4]

• Ferdinand I KING OF CASTILE AND LEON: Encyclopaedia Britannica

1. ↑ Reilly 1988, 7–8.
2. ↑ Reilly 1988, 10–11.
3. ↑ Reilly 1988, 10–11.
4. ↑ ^{4.0 4.1} Reilly 1988, 11–12.
5. ↑ ^{5.0 5.1} Reilly 1988, 9–10.