ภาษาไอริช

ภาษาไอริช
	Gaeilge
ออกเสียง	ˈɡeːlʲɟə
ประเทศที่มีการพูด	ไอร์แลนด์ และ สหราชอาณาจักร
ภูมิภาค	Gaeltachtaí
จำนวนผู้พูด	ประมาณ 133,000 คนภายในไอร์แลนด์ ซึ่งน้อยกว่าผู้พูดที่อยู่นอกประเทศ (2011); L2: 1.77 ล้านคน (ภาษาแม่ + ภาษาที่ 2) ในสาธารณรัฐไอร์แลนด์; 64,916 คนในไอร์แลนด์เหนือ; 30,000 คนในสหรัฐอเมริกา; 7,500 คนในแคนาดา; 1,895 คนในออสเตรเลีย;
ตระกูลภาษา	อินโด-ยูโรเปียน เคลต์ เคลต์หมู่เกาะ กอยเดล ภาษาไอริช; ; ; ;
รูปแบบก่อนหน้า	ภาษาไอริชดั้งเดิม ภาษาไอริชเก่า ภาษาไอริชยุคกลาง ภาษาไอริชคลาสสิก ภาษาไอริช; ; ; ;
รูปแบบมาตรฐาน	An Caighdeán Oifigiúil
ระบบการเขียน	อักษรละติน (อักษรไอริช)
สถานภาพทางการ
ภาษาทางการ	ไอร์แลนด์; สหภาพยุโรป
ภาษาชนกลุ่มน้อยที่รับรองใน	สหราชอาณาจักร (ไอร์แลนด์เหนือ)
ผู้วางระเบียบ	Foras na Gaeilge
รหัสภาษา
ISO 639-1	ga
ISO 639-2	gle
ISO 639-3	gle
Linguasphere	50-AAA

ภาษาไอริช^[4] หรือ ภาษาไอร์แลนด์^[5] บางครั้งเรียกว่าภาษาเกลิก (อังกฤษ: Gaelic, ไอริช: Gaeilge) เป็นภาษากอยเดลภาษาหนึ่งที่จัดอยู่ในตระกูลภาษาอินโด-ยูโรเปียน มีรากฐานจากประเทศไอร์แลนด์ ซึ่งในอดีตมีการพูดโดยคนเชื้อสายไอริช แต่ปัจจุบันประชากรไอริชมักพูดภาษาอังกฤษ ทำให้มีจำนวนประชากรที่พูดภาษาไอริชเป็นภาษาแม่อยู่เป็นจำนวนน้อยเท่านั้น โดยการสำรวจในปี ค.ศ. 2016 พบว่ามีผู้พูดภาษาไอริชเป็นภาษาแม่อยู่ในไอร์แลนด์เพียง 73,800 คน หรือไม่ถึงร้อยละ 2 ของประชากร ในขณะที่คนไอริชส่วนใหญ่จะเรียนภาษาไอริชเป็นภาษาที่สอง อย่างไรก็ดีไอริชมีฐานะตามรัฐธรรมนูญเป็นภาษาทางการในประเทศไอร์แลนด์ นอกจากนี้ยังเป็นภาษาทางการของสหภาพยุโรปและของไอร์แลนด์เหนือในสหราชอาณาจักรอีกด้วย

ประวัติศาสตร์

ภาษาเขียนของไอริชถูกพบเป็นครั้งแรกในจารึกอักษรโอคัมซึ่งถูกจารึกไว้ราวศตวรรษที่ 4 โดยเป็นภาษาไอริชสมัยแรกเริ่ม (primitive Irish) ภาษาไอริชแรกเริ่มพัฒนากลายมาเป็นภาษาไอริชเก่า (Old Irish) ในระหว่างศตวรรษที่ 5 พอถึงศตวรรษที่ 6 ภาษาไอริชเก่าก็เริ่มใช้ตัวอักษรลาตินแล้ว และเริ่มปรากฏอยู่ในส่วนคำอรรถาธิบายบริเวณขอบหน้ากระดาษ (marginalia) ของต้นฉบับตัวเขียนภาษาลาติน ในระยะนี้เองคำจากภาษาละตินได้เข้ามาสู่ภาษาไอริช โดยผ่านเข้ามาทางภาษาเวลส์เก่า โดยเฉพาะคำศัพท์ที่เกี่ยวกับกิจการและฐานานุกรมของสงฆ์

เชิงอรรถ

↑ Keith Brown, บ.ก. (2005). Encyclopedia of Language and Linguistics (2 ed.). Elsevier. ISBN 0-08-044299-4.
↑ http://www.nisra.gov.uk/Census/key_report_2011.pdf 2011 Census, Key Statistics for Northern Ireland, UK Govt, December 2012
↑ Vaughan, Jill. "The Irish language in Australia - Socio-cultural Identity in Diasporic Minority Language Use". School of Languages and Linguistics University of Melbourne. สืบค้นเมื่อ 2 August 2012.
↑ จากภาษาอังกฤษ Irish
↑ จากภาษาอังกฤษ Ireland

อ้างอิง

Caerwyn Williams, J.E. & Ní Mhuiríosa, Máirín (ed.). Traidisiún Liteartha na nGael. An Clóchomhar Tta 1979.

De Brún, Pádraig. Scriptural Instruction in the Vernacular: The Irish Society and Its Teachers 1818-1827. Dublin Institute for Advanced Studies 2009. ISBN 978-1-85500-212-8

Fitzgerald, Garrett, ‘Estimates for baronies of minimal level of Irish-speaking amongst successive decennial cohorts, 117-1781 to 1861-1871,’ Volume 84, Proceedings of the Royal Irish Academy 1984.

McMahon, Timothy G.. Grand Opportunity: The Gaelic Revival and Irish Society, 1893-1910. Syracuse University Press 2008. ISBN 978-0-8156-3158-3

Ó Gráda, Cormac. 'Cé Fada le Fán' in Dublin Review of Books, Issue 34, May 6, 2013:

http://www.drb.ie/essays/c%C3%A9-fada-le-f%C3%A1n เก็บถาวร 2017-10-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน.

Kelly, James & Mac Murchaidh, Ciarán (eds.). Irish and English: Essays on the Linguistic and Cultural Frontier 1600-1900. Four Courts Press 2012. ISBN 978-1846823404

Ní Mhunghaile, Lesa. 'An eighteenth century Irish scribe's private library: Muiris Ó Gormáin's books' in Proceedings of the Royal Irish Academy, Volume 110C, 2010, pp. 239-276.

Ní Mhuiríosa, Máirín. ‘Cumann na Scríbhneoirí: Memoir’ in Scríobh 5, ed. Seán Ó Mórdha. Baile Átha Cliath: An Clóchomhar Tta 1981.

Ó hÓgáin, Dáithí. Labhrann Laighnigh: Téacsanna agus Cainteanna ó Shean-Chúige Laighean. Coiscéim 2011.

Ó Laoire, Muiris. '‘Language Use and Language Attitudes in Ireland’ in Multilingualism in European Bilingual Contexts : Language Use and Attitudes, ed. David Lasagabaster and Ángel Huguet. Multilingual Matters Ltd 2007. ISBN 1-85359-929-8