อำเภอขุนยวม

อำเภอขุนยวม
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Khun Yuam
คำขวัญ:  บัวตองบาน ธารน้ำใส น้ำใจงาม นามขุนยวม
แผนที่จังหวัดแม่ฮ่องสอน เน้นอำเภอขุนยวม
พิกัด: 18°50′22″N 97°57′5″E / 18.83944°N 97.95139°E / 18.83944; 97.95139
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	แม่ฮ่องสอน
พื้นที่
• ทั้งหมด	1,698.3 ตร.กม. (655.7 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	23,696 คน
• ความหนาแน่น	13.95 คน/ตร.กม. (36.1 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	58140
รหัสภูมิศาสตร์	5802
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอขุนยวม เลขที่ 889 หมู่ที่ 1 ตำบลขุนยวม อำเภอขุนยวม จังหวัดแม่ฮ่องสอน 58140
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ขุนยวม (ไทยถิ่นเหนือ: ) เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดแม่ฮ่องสอน พื้นที่อยู่ท่ามกลางขุนเขาและสายน้ำ ประชากรมีเชื้อสายทั้งชาวเขา ไทใหญ่ จีน และพม่า นับเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญของจังหวัดและของภาคเหนือ

อำเภอขุนยวมตั้งอยู่บนที่ราบกว้างใหญ่ มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับรัฐกะยา (ประเทศพม่า) และอำเภอเมืองแม่ฮ่องสอน
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอแม่แจ่ม (จังหวัดเชียงใหม่)
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอแม่ลาน้อย
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับรัฐกะยา (ประเทศพม่า)

บ้านขุนยวมมีนามเดิมเป็นภาษาไทยใหญ่ว่า “บ้านกุ๋นยม” แต่เดิมเป็นที่อยู่อาศัยของพวกลัวะ มาก่อนประมาณ 350 ปี ไม่มีหลักฐานปรากฏแน่ชัดทราบจากคำบอกเล่าสืบทอดติดต่อกันมา และสังเกตจากวัดร้างที่มีพระธาตุเจดีย์ซึ่งชำรุดทรุดโทรม และพระพุทธรูปทองสัมฤทธิ์สมัยเชียงแสน ฝีมือชาวลัวะสร้างไว้หลายสิบองค์ปรากฏอยู่ ลัวะเป็นเชื้อชาติที่นับถือพระพุทธศาสนาอย่างแน่นแฟ้น สร้างบ้านเรือนอยู่ที่ไหนก็จะสร้างวัดอารามขึ้นไว้เป็นที่เคารพสักการะ บูชา เช่นเดียวกับชาวไทยใหญ่สันนิษฐานตามหลักฐานที่พบเห็นแล้ว บ้านขุนยวมเคยเจริญรุ่งเรืองมาก่อน ทั้งนี้โดยคาดคะเนจากหลักฐานวัดร้างที่อยู่ทั้งในและนอกบริเวณเขตสุขาภิบาลประมาณ 15 แห่ง ปัจจุบันบริเวณดังกล่าวเป็นที่อยู่อาศัยของชาวเขาเผ่ากะเหรี่ยงบ้าง โดยเฉพาะทางแถบบริเวณตอนเหนือของหมู่บ้าน

ตามหลักฐานที่สามารถยืนยันได้เมื่อ พ.ศ. 2390 บ้านขุนยวมเป็นหมู่บ้านเล็ก ๆ มีประมาณ 20 หลังคาเรือนเท่านั้น ยังไม่เจริญใหญ่ดังเช่นในปัจจุบัน เป็นหมู่บ้านที่ตั้งขึ้นก่อนหมู่บ้านอื่นในเขตอำเภอขุนยวม ประชาชนส่วนใหญ่เป็นผู้ที่อพยพมาจากรัฐฉานของสาธารณรัฐสังคมนิยมแห่งสหภาพพม่า และส่วนมากเป็นผู้มีเชื้อสายไทยใหญ่ เริ่มตั้งหมู่บ้านครั้งแรก จากริมห้วยข้างวัดโพธารามปัจจุบันขึ้นไปทางทิศเหนือจนถึงศาลเจ้าพ่อหลักเมือง (เจ้าเมือง) แล้วจึงขยายใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ เป็นหมู่บ้านที่ตั้งอยู่บนที่ราบบนภูเขา

• วันที่ 15 พฤษภาคม 2453 รวมพื้นที่เมืองแม่ฮ่องสอน เมืองยวม เมืองขุนยวม เมืองปาย จังหวัดเชียงใหม่ตะวันตก ตั้งเป็นเมืองจัตวา เรียกว่า เมืองแม่ฮ่องสอน มณฑลพายัพ และจัดการปกครองแบ่งเป็น 4 อำเภอ ได้แก่ อำเภอเมืองแม่ฮ่องสอน อำเภอเมืองยวม อำเภอเมืองขุนยวม และอำเภอเมืองปาย ให้หลวงรัฐกิจวิจารณ์ยกกระบัตร เมืองนครลำปาง เป็นผู้ว่าราชการจังหวัด^[1]
• วันที่ 29 เมษายน 2460 เปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอเมืองขุนยวม จังหวัดแม่ฮ่องสอน เป็น อำเภอขุนยวม^[2]
• วันที่ 15 สิงหาคม 2493 โอนพื้นที่หมู่ 4 บ้านแม่สะเป่ (ในขณะนั้น) ของตำบลขุนยวม ไปขึ้นกับตำบลแม่เงา^[3]
• วันที่ 3 สิงหาคม 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลขุนยวม ในท้องที่บางส่วนของตำบลขุนยวม^[4]
• วันที่ 23 พฤศจิกายน 2510 โอนพื้นที่ตำบลแม่ลาหลวง อำเภอขุนยวม ไปขึ้นกับกิ่งอำเภอแม่ลาน้อย อำเภอแม่สะเรียง^[5]
• วันที่ 16 สิงหาคม 2526 ตั้งตำบลแม่กิ๊ แยกออกจากตำบลเมืองปอน^[6]
• วันที่ 12 กันยายน 2533 ตั้งตำบลแม่อูคอ แยกออกจากตำบลแม่ยวมน้อย^[7]
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลขุนยวม เป็นเทศบาลตำบลขุนยวม^[8] ด้วยผลของกฎหมาย

อำเภอขุนยวมแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 6 ตำบล 45 หมู่บ้าน ได้แก่

ท้องที่อำเภอขุนยวมประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 7 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลขุนยวม ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลขุนยวม
• องค์การบริหารส่วนตำบลขุนยวม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลขุนยวม (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลขุนยวม)
• องค์การบริหารส่วนตำบลแม่เงา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแม่เงาทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเมืองปอน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเมืองปอนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลแม่ยวมน้อย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแม่ยวมน้อยทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลแม่กิ๊ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแม่กิ๊ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลแม่อูคอ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแม่อูคอทั้งตำบล

จากการประมาณการประชากรของอำเภอขุนยวมเมื่อ พ.ศ. 2561–2564 พบว่า ประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวกะเหรี่ยง ร้อยละ 75 อาศัยกระจายตัวอยู่พื้นที่ชนบทโดยรอบ รองลงมาเป็นชาวไทใหญ่ อาศัยอยู่ในเขตตัวเมืองและเทศบาล ได้แก่ ตำบลเมืองปอน และตำบลแม่เงา ส่วนชาวม้งพบแหล่งอาศัยอยู่สองหมู่บ้าน คือ บ้านแม่อูคอ และบ้านปางตอง ในตำบลแม่อูคอ^[10] ส่วนชาวไทยวนหรือคนเมืองมีจำนวนน้อย อาศัยปะปนกับชาวไทใหญ่ และมีวัฒนธรรมที่ผสมกลมกลืนไปกับชาวไทใหญ่^[11] ขณะที่ข้อมูล ประชาชนบนที่สูงจังหวัดแม่ฮ่องสอน พ.ศ. 2558 ให้ข้อมูลว่า ประชากรราวครึ่งหนึ่งของอำเภอขุนยวมเป็นชาวพื้นราบ คือชาวไทใหญ่ ไทยวน และคนไทยจากภูมิภาคอื่น ส่วนอีกครึ่งหนึ่งเป็นประชาชนบนที่สูง ได้แก่ ชาวกะเหรี่ยง จำนวน 12,152 คน คิดเป็นร้อยละ 95.03 และชาวม้ง จำนวน 635 คน คิดเป็นร้อยละ 4.97 ของประชาชนบนที่สูง^[12] ประชากรส่วนใหญ่สื่อสารกันด้วยภาษากะเหรี่ยง โดยเฉพาะตำบลแม่ยวมน้อย มีประชากรใช้ภาษากะเหรี่ยงร้อยละ 98 ของประชากรทั้งตำบล^[13]

ประชากรในอำเภอขุนยวมมีทั้งผู้ที่นับถือศาสนาพุทธ และศาสนาคริสต์ทั้งนิกายโรมันคาทอลิกและนิกายโปรเตสแตนต์อาศัยอยู่ร่วมกัน^[14][15] อย่างเช่น ตำบลแม่อูคอใน พ.ศ. 2563 ประชากรส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ ร้อยละ 75 และศาสนาคริสต์ ร้อยละ 25^[16] ตำบลแม่ยวมน้อย ประชากรส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ ร้อยละ 95 และศาสนาคริสต์ ร้อยละ 5^[13] ขณะที่ตำบลแม่กิ๊ ประชากรส่วนใหญ่นับถือศาสนาคริสต์นิกายโรมันคาทอลิกร้อยละ 99 ส่วนประชากรที่เหลือนับถือศาสนาพุทธ^[17]

• พัฒนาชุมชนอำเภอขุนยวม เก็บถาวร 2007-03-16 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• อุทยานแห่งชาติน้ำตกแม่สุรินทร์ เก็บถาวร 2013-05-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

บทความเขตการปกครองของประเทศไทยนี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล

• ด
• ค
• ก