Alan Lightman
Doğum	28 Kasım 1948 (76 yaşında) Memphis, Tennessee, ABD
Eğitim	Princeton Üniversitesi (BA) Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü (PhD)
Kariyeri
Dalı	Fizik Yaratıcı yazarlık
Çalıştığı kurum	Massachusetts Teknoloji Enstitüsü
Tez	I. Time-dependent accretion disks around compact objects. II. Theoretical frameworks for analyzing and testing gravitation theories (1974)
Doktora danışmanı	Kip Thorne

Alan Paige Lightman (28 Kasım 1948 doğumlu) Amerikalı fizikçi, yazar ve sosyal girişimcidir.^[1][2] Harvard Üniversitesi ve Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) fakültelerinde görev yapmış ve şu anda Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde (MIT) beşeri bilimler uygulama profesörüdür.

Lightman, MIT'de hem bilim hem de beşeri bilimler alanlarında ortak fakülte pozisyonunda bulunan ilk kişilerden biriydi.^[3] Düşünce ve yazıları, özellikle bilim, felsefe, din ve maneviyat arasındaki çoklu diyaloglar olmak üzere, bilim ve beşeri bilimlerin kesişim noktasını keşfeder.^[4][5]

Lightman, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri'ne doğrudan rapor veren Birleşmiş Milletler Bilimsel Danışma Kurulu üyesidir. Bu Kurulun amacı, BM liderlerine bilim ve teknolojideki atılımlar konusunda tavsiyelerde bulunmak ve etik ve sosyal konular dahil olmak üzere olası riskleri azaltmaktır.^[6]

Lightman, uluslararası çok satan "Einstein's Dreams"in yazarıdır^[3][7] ve "The Diagnosis" adlı romanı Ulusal Kitap Ödülü'ne aday gösterilmiştir.^[8] Ayrıca, Güneydoğu Asya'da yeni nesil kadın liderleri yetiştirmeyi amaçlayan Harpswell adlı kar amacı gütmeyen bir kuruluşun da kurucusudur.^[9]

Lightman, Searching: Our Quest for Meaning in the Age of Science adlı kamu televizyon dizisinin sunuculuğunu yapmaktadır.^[10]

Altı fahri doktora unvanı almıştır.

Alan Lightman, Memphis, Tennessee'de doğup büyümüştür.^[11] Babası Richard Lightman bir sinema salonu sahibiydi ve 1962'de Güney'deki sinema salonlarının ırksal ayrımcılığın sona erdirilmesinde önemli bir rol oynamıştır^[12] Annesi Jeanne Garretson dans öğretmeni ve Braille daktilografıydı.

Lightman, White Station Lisesi'nden mezun oldu.^[13] Robert Naumann'ın danışmanlığında "Fisyon izomer bozunmalarının uçuş süresi ölçümlerini yapabilen bir gaz sintilasyon detektörünün tasarımı ve yapımı" başlıklı bir bitirme tezi tamamladıktan sonra 1970 yılında Princeton Üniversitesi'nden fizik alanında Phi Beta Kappa onur derecesiyle mezun oldu.^[14][15] Daha sonra Kip S. Thorne'un danışmanlığında "I. Yoğun cisimlerin etrafında zamanla değişen yığılma diskleri. II. Gravitasyon teorilerini analiz etmek ve test etmek için teorik çerçeveler" başlıklı bir doktora tezi tamamladıktan sonra 1974 yılında Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'nden fizik alanında doktora derecesi aldı.^[16][17]

Lightman, Cornell Üniversitesi'nde astrofizik alanında doktora sonrası araştırmacı (1974–1976); Harvard Üniversitesi'nde yardımcı doçent (1976–1979); Harvard & Smithsonian Astrofizik Merkezi'nde kıdemli araştırmacı bilim insanı (1979–1989); ve ardından Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde (MIT) profesör olarak görev yapmıştır (1989–günümüz). Bu dönemde küçük dergilerde şiirler ve sonunda Science 80, Smithsonian, The New Yorker ve diğer dergilerde denemeler yayınlamaya başladı.

MIT'de, 1990'ların ortalarında Lightman, tüm lisans öğrencileri için iletişim gerekliliğini oluşturan komiteye başkanlık etti. 2005 yılında, Cambridge'deki MIT ve Central Square Tiyatrosu arasında, bilim ve bilim kültürüyle ilgili oyunlara sponsor olan Catalyst Collaborative at MIT'nin kurucularından biriydi.^[18][19] Aynı yıllarda Lightman, MIT'de bilim yazarlığı yüksek lisans programının kurucularından biriydi.

Ağustos 2023'te Lightman, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri'ne doğrudan rapor veren Birleşmiş Milletler Bilimsel Danışma Kurulu üyeliğine atandı.

Bilimsel çalışmalarında Lightman, aşırı sıcaklık ve yoğunluklar altındaki astrofiziksel süreçler teorisine katkılarda bulunmuştur. Özellikle araştırmaları, rölativistik gravitasyon teorisi, yığılma disklerinin yapısı ve davranışı, yıldız dinamiği, radyasyon süreçleri ve rölativistik plazmalar üzerine odaklanmıştır. Önemli başarılarından bazıları, Douglas Eardley ile birlikte, astronomide geniş uygulaması olan kara delikler gibi devasa yoğun cisimlerin etrafında oluşan yığılma diskleri olarak adlandırılan yörüngedeki madde disklerinde yapısal bir kararsızlık keşfi; David L. Lee ile birlikte, Zayıf Eşdeğerlik İlkesine (tüm cisimlerin bir kütle çekim alanında aynı ivmeyle düştüğü deneysel olarak doğrulanmış gerçek) uyan tüm kütle çekim teorilerinin kütle çekiminin metrik teorileri olması gerektiğini, yani kütle çekimini zaman ve uzayın geometrik bir eğriltmesi olarak tanımlaması gerektiğini kanıtlaması; Stuart L. Shapiro ile birlikte, devasa bir kara deliğin etrafındaki yıldızların dağılımı ve bu yıldızların delik tarafından yok edilme oranının hesaplanması; İsveçli Roland Svensson'dan bağımsız olarak, elektron-pozitron çiftlerinin hakim olduğu optik olarak ince, sıcak termal plazmaların negatif ısı davranışının, yani ince sıcak gazlara enerji eklemenin sıcaklıklarını artırmak yerine düşürmesine neden olduğu sonucunun keşfi; ve ayrıca astrofizikte geniş uygulaması olan termal ortamlarda doymamış ters Compton saçılması gibi olağandışı radyasyon süreçleri üzerine çalışmalarıdır.

1990 yılında Ulusal Bilimler Akademisi Astronomi ve Astrofizik Araştırma Komitesi'nin bilim paneline başkanlık etti. Amerikan Astronomi Derneği Yüksek Enerji Bölümü'nün eski başkanıdır.

Lightman'ın denemeleri, makaleleri ve öyküleri The Atlantic, Harper's Magazine, Nautilus, The New Yorker, The New York Times ve diğer yayınlarda yer almıştır^[20] Kitapları arasında şunlar yer alır:

• Einstein's Dreams (Einstein'ın Düşleri) (1993)^[21]
• Good Benito (1995)
• The Diagnosis (2000)
• Reunion (2003)
• Ghost (2007)
• Song of Two Worlds (şiir) (2009)
• Mr g (Bay Tanrı) (2012)^[22]
• Three Flames (2019)^[23]

• Screening Room (2015)^[11]

• Time Travel and Papa Joe’s Pipe (1984)
• A Modern Day Yankee in a Connecticut Court (1986)
• Dance for Two (1996)
• Best American Essays 2000, (Misafir Editör) (2000)
• Living with the Genie, (Christina Desser ve Daniel Sarewitz ile birlikte editörlüğünü yapmıştır) (2003)
• Heart of the Horse (Juliet von Otteren ile) (2004)
• A Sense of the Mysterious (2005)
• The Accidental Universe (2014) ^[24]
• Probable Impossibilities (Muhtemel İmkansızlıklar) (2021)

• Problem Book in Relativity and Gravitation (W. H. Press, R. H. Price ve S. A. Teukolsky ile birlikte) (1975)
• Radiative Processes in Astrophysics (G. B. Rybicki ile birlikte) (1979)
• Origins: the Lives and Worlds of Modern Cosmologists (R. Brawer ile birlikte) (1990)
• Ancient Light. Our Changing View of the Universe (1991)
• Great Ideas in Physics(1992, 2000'de yeni basım)
• Time for the Stars. Astronomy for the 1990 (1992)
• The Discoveries: Great Breakthroughs in 20th Century Science (2005)
• The Transcendent Brain: Spirituality in the Age of Science (2023)^[25]

• Searching for Stars on an Island in Maine (2018)^[26]
• In Praise of Wasting Time (2018)^[9]

Lightman'ın makale ve denemelerinin daha eksiksiz bir listesi MIT öğretim üyeleri sayfasında bulunabilir

• “Zayıf Eşdeğerlik İlkesinin Einstein Eşdeğerlik İlkesini Gerektirdiğine Dair Sınırlı Kanıt” (DL Lee ile birlikte), Physical Review D, cilt. 8, sayfa. 364 (1973)
• “İkili Sistemlerdeki Kara Delikler: Disk Birikiminin Kararsızlığı” (DM Eardley ile birlikte), Astrophysical Journal Letters, cilt. 187, sayfa. L1 (1974)
• “Büyük Çökmüş Bir Cisim Etrafındaki Yıldızların Dağılımı ve Tüketim Oranı (SL Shapiro ile birlikte), Astrophysical Journal, cilt. 211, sayfa. 244 (1977)
• “Relativistik Plazmalar: Çift Süreçler ve Dengeler”, Astrophysical Journal, cilt. 253, s. 842 (1982)
• “Küresel Yıldız Kümelerinin Çekirdeklerinde Neler Oluyor?” Astrophysical Journal Letters, cilt. 263, s. L19 (1982)
• "Anormallikler Ne Zaman Başlar?" ( Owen Gingerich ile birlikte), Bilim, 7 Şubat 1992
• “Çelişkili Deha”, The New York Review of Books, 20 Mart 1997.
• “Kamu Aydını”, MIT Forum (1999)
• “Kırmızı, Beyaz ve Bambu” (Kamboçya'dan Mektup) The New York Times, 5 Temmuz 2005
• “Tanrı Var mı?” Salon, 2 Ekim 2011
• “Kazara Evren” Harper's, Aralık 2011,
• “Geçici Evren Teneke Evi, sayı 51, İlkbahar 2012
• “Doğadaki Yalnız Evimiz”, The New York Times, 2 Mayıs 2014
• “Büyük Patlamadan Önce Ne Vardı?” Harpers, Ocak 2016
• “Gerçek ve İnanç: Bilim ve Maneviyat Neden Uyumsuz Değildir” BBC Focus, 5, Nisan 2018
• “Koronavirüs Uzun Zaman Önce Kaybedilen Bir Şeyin Hatırlatıcısı” The Atlantic, 1 Nisan 2020
• "Görünüşe Göre Evrenin Nasıl Oluştuğunu Biliyorum", The Atlantic, 8 Şubat 2021
• "Bilim ve Mucizelerin Buluştuğu Yer", The Atlantic, 22 Mart 2021

Lightman, 2003 yılında Güneydoğu Asya'daki ilk seyahatini Kamboçya'ya yaptı. Orada Veasna Chea Leth adında bir Kamboçyalı avukatla tanıştı ve ona 1990'ların ortalarında Phnom Penh'de üniversiteye giderken, kendisi ve bir avuç kadın öğrencinin zor şartlarda yaşadıklarını çünkü kadın üniversite öğrencileri için konut bulunmadığını söyledi.^[27][28][29] Lightman ve Chea, Phnom Penh'de kız üniversite öğrencileri için bir yurt kurma fikrini geliştirdiler. İlk tesis 2006 yılında tamamlandı ve ülkenin üniversiteli kızlarına yönelik ilk yurt oldu.

Lightman, bu çalışma sırasında Güneydoğu Asya'daki yükselen kadın liderleri desteklemeyi amaçlayan kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan Harpswell'i^[1] kurdu. Harpswell'in şu anda Phnom Penh'de iki merkezi bulunuyor. Tesis, barınma, yiyecek ve tıbbi bakım sağlamanın yanı sıra liderlik becerileri ve eleştirel düşünme konusunda da bir program yürütüyor. Kurum içi programda İngilizce eğitimi, bilgisayar okuryazarlığı, tartışma, analitik yazım, karşılaştırmalı soykırım çalışmaları, vatandaş katılımı stratejileri, liderlik eğitimleri ve ulusal ve uluslararası olayların tartışılması ve analizi yer alıyor. 2023 sonbahar dönemi itibariyle Kamboçya programı yaklaşık 250 mezuna ve yaklaşık 76 mevcut öğrenciye sahip.

Harpswell, 2017 yılında Güneydoğu Asya'nın on ülkesinden genç profesyonel kadınlara yönelik yeni bir liderlik programı başlattı:^[30] Laos, Myanmar, Tayland, Vietnam, Kamboçya, Malezya, Filipinler, Endonezya, Singapur ve Brunei ile Nepal. Harpswell-ASEAN Kadın Liderlik Zirvesi, Penang Malezya'da on günlük bir yaz programından oluşmaktadır ve eleştirel düşünme, sivil katılım, Güneydoğu Asya coğrafyası ve toplumu, teknoloji ve iletişim ve toplumsal cinsiyet konularında dersler ve atölye çalışmaları içermektedir. Programa her yıl, kendi ülkelerinden Penang'a uçakla getirilen toplam 25 katılımcı katılmaktadır.

• Bowdoin College (2005),^[31] Memphis College of Art (2006),^[32] University of Maryland (2006),^[33] University of Massachusetts (2010),^[34] Colgate University (2017),^[35] ve Skidmore College'dan (2019) fahri doktora dereceleri^[36]
• 23 Eylül 2019'da, küresel Kamboçyalı topluluğuna yaptığı katkılardan dolayı Amerika Birleşik Devletleri Temsilciler Meclisi'nden Özel Kongre Takdir Belgesi.^[37]
• Harvard Hümanist Merkezi tarafından verilen 2017 Edebiyatta Hümanizm ödülünün ilk kazananı^[38]
• Boston St. Botolph Kulübü'nden 2016 Yılının Seçkin Sanatçısı Ödülü^[39]
• 2011'in en iyi dergi makaleleri için 2016 Sidney Ödülü, "Büyük Patlamadan Önce Ne Geldi?" için, The New York Times'tan David Brooks tarafından verildi^[40]
• Screening Room (2015) Washington Post tarafından yılın en iyi kitaplarından biri olarak adlandırıldı^[41]
• 2011 Sydney Ödülü, 2011'in en iyi dergi denemeleri için, "The Accidental Universe" için, The New York Times'tan David Brooks tarafından verildi^[42]
• 2008 yılında Kamboçya hükümeti tarafından Kamboçya'ya insani hizmet için verilen Altın Madalya
• 2006 John P. McGovern Bilim ve Toplum Ödülü, Sigma Xi tarafından verildi^[43]
• 2005 Massachusetts Kitap Ödülü Finalisti Gizemli Bir Duygu^[44]
• 2003 Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'nden Seçkin Mezun Ödülü^[17]
• 2000 Ulusal Kitap Ödülü'nde Kurgu dalında The Diagnosis^[45] adlı eseriyle finalist oldu
• 1998 Gyorgy Kepes Sanat Ödülü MIT Sanat Konseyi'nden^[46]
• 1996 yılında Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi'ne seçildi^[47]
• Amerikan Fizik Enstitüsü Andrew Gemant Ödülü, 1996 yılında bilimi beşeri bilimlere bağladığı için^[48]
• Boston Halk Kütüphanesi'nin 1995'teki Edebi Işığı^[49]
• 1990 Amerikan Yayıncılar Birliği'nin Fizik Bilimi alanında yılın en iyi kitabı olarak Origins Ödülü^[50]

• Oprah Winfrey ile röportaj
• CBC Radyo röportajı
• Richard Dawkins ile Bilim ve Din üzerine tartışma
• First Draft'tan Mitzi Rapkin ile röportaj
• Open Books'tan Donna Seaman ile röportaj
• Lightman'ın MIT'deki Web Sitesi
• IMDb'de Alan Lightman </img>
• Harpswell web sitesi