จังหวัดพระตะบอง (ประเทศไทย)

จังหวัดพระตะบอง
จังหวัดของประเทศไทย
พ.ศ. 2484 – พ.ศ. 2489
ตราอาร์ม
จังหวัดพระตะบองในสีแดง
ประวัติศาสตร์
• กรณีพิพาทอินโดจีน	พ.ศ. 2484
• ไทยคืนดินแดนให้กับอินโดจีนของฝรั่งเศส[1]	17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2489
ก่อนหน้า ถัดไป จังหวัดพระตะบอง จังหวัดพระตะบอง
ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของ	กัมพูชา

จังหวัดพระตะบอง เป็นจังหวัดหนึ่งของประเทศไทยตั้งแต่ปลายคริสต์ศตวรรษที่ 18 จนกระทั่งเสียให้กับอินโดจีนของฝรั่งเศสใน พ.ศ. 2450 และอีกครั้งระหว่าง พ.ศ. 2484–2489 หลังจากที่ไทยยึดคืนมาได้ในช่วงการยึดครองกัมพูชาของญี่ปุ่นในสงครามโลกครั้งที่ 2 จังหวัดได้ถูกยุบและกลับไปเป็นของกัมพูชาในปี ค.ศ. 1946 พื้นที่ปัจจุบันอยู่ในจังหวัดพระตะบอง ประเทศกัมพูชา

แม้ว่าสยามจะบุกเข้าพื้นที่นี้ในตอนต้นของคริสต์ศตวรรษที่ 15 แต่สยามก็ได้เพิ่งตั้งเป็นเขตการปกครองอย่างเป็นทางการในช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 18 ในตอนต้นของอาณาจักรรัตนโกสินทร์เรียกว่ากัมพูชาในหรือเขมรใน เจ้าพระยาอภัยภูเบศร์ (แบน อภัยวงศ์) ต้นตระกูลอภัยวงศ์ได้รับแต่งตั้งให้เป็นเจ้าเมือง ตระกูลของท่านได้ปกครองพระตะบองต่อมาอีก 5 ชั่วอายุคน จนถึง พ.ศ. 2450 ในปีนั้น พระตะบองพร้อมกับเสียมราฐและศรีโสภณเสียให้กับอินโดจีนของฝรั่งเศสเพื่อแลกกับเมืองตราดและเมืองด่านซ้ายตามสนธิสัญญาฝรั่งเศส-สยามที่ลงนามเมื่อวันที่ 23 มีนาคม พ.ศ. 2450

ใน พ.ศ. 2484 ด้วยความช่วยเหลือจากญี่ปุ่นซึ่งเป็นพันธมิตร ไทยได้ยึดคืนพื้นที่ที่เสียให้แก่ฝรั่งเศสใน พ.ศ. 2450 พื้นที่ในกัมพูชาได้รวมเข้ากับประเทศไทยอีกครั้งเมื่อวันที่ 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2484 แบ่งเป็น 3 จังหวัดคือ จังหวัดพระตะบอง (มีอาณาเขตใหม่ตรงกับจังหวัดพระตะบองของกัมพูชา) จังหวัดนครจำปาศักดิ์ และจังหวัดพิบูลสงคราม (ตรงกับจังหวัดเสียมราฐของกัมพูชา)

ประเทศไทยถูกบีบให้ต้องเสียดินแดนอีกครั้งใน พ.ศ. 2489 หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 สิ้นสุดลง เพื่อเป็นเงื่อนไขในการเข้าเป็นสมาชิกสหประชาชาติของไทย

3 อำเภอเดิมของกัมพูชาเดิมถูกเปลี่ยนชื่อเพื่อเป็นเกียรติแก่นายทหารซึ่งเป็นผู้บัญชาการ 3 เหล่าทัพของกองทัพไทยในกรณีพิพาทอินโดจีน

• พรหมโยธี ได้รับการเปลี่ยนชื่อเพื่อเป็นเกียรติแก่ พันเอก หลวงพรหมโยธี (มังกร พรหมโยธี ซึ่งต่อมาเป็นพลเอก) รองผู้บัญชาการทหารบก

• อธึกเทวเดช ได้รับการเปลี่ยนชื่อเพื่อเป็นเกียรติแก่ พลอากาศเอก หลวงอธึกเทวเดช (บุญเจียม โกมลมิศร์) ผู้บัญชาการทหารอากาศ
  • รณนภากาศ เปลี่ยนชื่อเมื่อ พ.ศ. 2486 เป็น รณนภากาศ ตามชื่อนาวาอากาศโท ขุนรณนภากาศ หลังจากที่หลวงอธึกเทวเดชลาออกจากตำแหน่งผู้บัญชาการทหารอากาศ

• สินธุสงครามชัย ได้รับการเปลี่ยนชื่อเพื่อเป็นเกียรติแก่ พลเรือตรี หลวงสินธุสงครามชัย (สินธุ์ กมลนาวิน, ซึ่งต่อมาเป็นพลเรือเอก) ผู้บัญชาการทหารเรือ

วันที่ 23 ธันวาคม พ.ศ. 2484 ศรีโสภณและสินธุสงครามชัยย้ายไปขึ้นกับจังหวัดพิบูลสงคราม^[2]

วันที่ 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2485 เมืองพระตะบองได้รับการจัดตั้งเป็นเทศบาลเมือง^[3]

เมื่อวันที่ 17 กันยายน พ.ศ. 2486 เนื่องจากอำเภอพรหมโยธีมีขนาดเล็ก อำเภอพรหมโยธีจึงถูกลดฐานะเป็นกิ่งอำเภอและเปลี่ยนชื่อเป็นปากแพรก พร้อมกันนั้นได้รวม 4 ตำบลจากอำเภอมงคลบุรีขึ้นเป็นอำเภอพรหมโยธีใหม่^[4]