Джэймс Уайт Блэк

Джэймс Уайт Блэк
англ.: James Whyte Black
Дата нараджэння	14 чэрвеня 1924(1924-06-14)[1][2][…]
Месца нараджэння	Адынгстан[d], Саўт-Ланаркшыр[d], Шатландыя, Вялікабрытанія
Дата смерці	21 сакавіка 2010(2010-03-21)[3] (85 гадоў)
Месца смерці	Лондан, графства Вялікі Лондан, Вялікі Лондан[d], Англія, Вялікабрытанія[4]
Месца пахавання	Burial Ground, Ardclach Old Parish Church[d][4]
Грамадзянства	Вялікабрытанія
Род дзейнасці	урач, фармаколаг, фармацэўт, вынаходнік, кардыёлаг, выкладчык універсітэта, хімік
Навуковая сфера	фармакалогія
Месца працы	Універсітэцкі каледж Лондана[d] Кінгс-каледж[d] Універсітэт Глазга Imperial Chemical Industries[d] Сент-Эндрускі ўніверсітэт
Альма-матар	Сент-Эндрускі ўніверсітэт Універсітэт Данды Beath High School[d]
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства Нацыянальная акадэмія навук ЗША[5] Эдынбургскае каралеўскае таварыства Каралеўская калегія ўрачоў[d] Еўрапейская акадэмія[d][6]
Узнагароды	InBev-Baillet Latour Health Prize[d] (1979) прэмія Ласкера — Дэбейкі за клінічныя медыцынскія даследаванні[d] (1976) міжнародная прэмія Фонда Гайрднера (1979) прэмія Вольфа па медыцыне (1982) Каралеўскі медаль[d] (2004) прэмія Шэеле[d] (1983) Cameron Prize of the University of Edinburgh[d] (1980) ганаровы доктар Саламанкскага ўніверсітэта[d] (1996) член Каралеўскага таварыства Эдынбурга[d] FRCP[d] член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] Ellison–Cliffe Lecture[d] (1994) ганаровы член Каралеўскай калегіі хірургаў Англіі[d] (1993) медаль Джона Скота[d] (1981) Mullard Award[d] (1978)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Джэймс Уайт Блэк (англ.: James Whyte Black, 14 чэрвеня 1924 года, Адынгстан, Шатландыя — 22 сакавіка 2010, Лондан) — шатландскі фармаколаг, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіялогіі і медыцыне ў 1988 годзе разам з Дж. Х.Хітчынгсам і Г. Б. Элаян.

Джэймс Уайт Блэк нарадзіўся 14 чэрвеня 1924 года ў Адынгстане (Ланакшыр). Ён быў чацвёртым з пяці сыноў баптысцкай сям’і, вытокі якой прасочваюцца да Balquhidder у Пертшыры.^[7] Яго бацька быў горным інжынерам.^[7] Ён вырас у Файф, адукацыю атрымаў у сярэдняй школе Beath у Каўдэнбіце (англ.: Cowdenbeath) і ва ўзросце 15 гадоў выйграў стыпендыю для навучання ва ўніверсітэце Сент-Эндруса, дзе вывучаў медыцыну.^[7] Яго сям’я была занадта бедная, каб адправіць яго ва ўніверсітэт. Яго настаўнік па матэматыцы пераканаў Блэка, каб ён здаў уступныя экзамены ва ўніверсітэт.^[8].

Да 1967 года ўніверсітэцкі каледж Данды быў месцам для ўсёй клінічнай медыцынскай дзейнасці ва ўніверсітэце Сент-Эндруса. Ён паступіў ва ўніверсітэцкі каледж (які ў выніку стаў універсітэтам Данды) у 1943 годзе і скончыў яго ў 1946 годзе.^[9]

Пасля заканчэння ён застаўся ва ўніверсітэцкім каледжы, каб далучыцца да аддзела фізіялогіі ў якасці асістэнта, а пасля заняць пост выкладчыка ва ўніверсітэце Малая.^[9][10] Але ён вырашыў не займацца кар’ерай практыкуючага ўрача^[10].

Блэк зрабіў значны ўнёсак у фундаментальныя навуковыя і клінічныя веды ў галіне кардыялогіі як урач і як вучоны. Яго вынаходства прапраналола, бэта-адрэнаблакатара, які зрабіў рэвалюцыю ў медыцынскім упраўленні стэнакардыяй, лічыцца адным з самых важных укладаў у клінічнай медыцыне і фармакалогіі 20-га стагоддзя.^[11][12] Прапраналол быў апісаны як найбольшы прарыў у лячэнні хвароб сэрца з моманта адкрыцця наперстаўкі ў 18 стагоддзі і прынёсшы карысць мільёнам людзей.^[10] Метад даследавання Блэка, яго адкрыцці ў галіне адрэнергічнай фармакалогіі і яго ўдакладненне механізмаў сардэчнай дзейнасці з’яўляюцца моцнымі бакамі яго працы^[13].

Аўтар навуковых прац па стварэнні і выкарыстанні новых проціпухлінных і процівірусных прэпаратаў для лячэння сардэчна-сасудзістых хвароб і язвавай хваробы страўніка.

Прафесар Лонданскага ўніверсітэта (1973).

Член Лонданскага Каралеўскага таварыства (1976).

Блэк сустрэў Хілары Джоан Воан (1924—1986) на балі ва ўніверсітэце ў 1944 годзе. Яны пабраліся шлюбам у 1946 годзе пасля заканчэння ўніверсітэта. Ён апісаў яе як «рухаючую сілу» свайго жыцця, пакуль яна не памерла ва ўзросце 61 гадоў у графстве Сурэй.^[7][14] У 1951 годзе ў ніх нарадзілася дачка Стэфані.^[7] Блэк зноў ажаніўся ў 1994 годзе з прафесарам Ронай Мак-Кі.^[10] Блэк не быў публічным чалавекам, таму ён са здзіўленнем успрыняў навіну, што ён атрымаў Нобелеўскую прэмію.^[10]

Блэк памёр раніцай 22 сакавіка 2010 года ва ўзросце 85 гадоў пасля працяглай хваробы. Яго смерць была абвешчана ўніверсітэтам Данды, дзе ён быў канцлерам з 1992 па 2006 год.^[15] Яго пахаванне адбылося 29 сакавіка ў царкве Св. Калумба ў Лондане.^[16] Ён пахаваны на могілках Ardclach прыхода, створанага ў 1655 годзе, побач з Нэрнам, Шатландыя.

• 2000 — Ордэн Заслуг
• 1994 — Ellison-Cliffe Medal
• 1988 — Нобелеўская прэмія па фізіялогіі і медыцыне
• 1982 — Прэмія Вольфа па медыцыне
• 1981 — Рыцар-бакалаўр
• 1979 — Artois-Baillet Latour Health Prize
• 1976 — Прэмія Альберта Ласкера за клінічныя медыцынскія даследаванні

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.3: Беларусы — Варанец / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1996. — 511 с.: іл.