Haidridean

Haidridean
Tiùb di-neartachaidh haidridein.
Clàr pillteach H He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba * Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra ** Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og ↓ * La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu ** Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Buadhan
Samhla	H
Àireamh	1
Buidheann	1
Ùine	1
Bloca	s
Seòrsa	Neo-mheatailtean
Buadhan stuthach
Dath	Gun dath
Teothachd leaghaidh	13.99 K ​(−259.16 °C, ​−434.49 °F)
Teothachd goilidh	20.271 K ​(−252.879 °C, ​−423.182 °F)
Buadhan atamach
Tomad atamach/Da	(1.00784–1.00811) [1]
Comh-dhealbhadh atamach	1s
Cor ogsaideachaidh	+1, –1
1mh lùth aidheonachaidh/kJ mol–1	1312.05
v t e

S e eileamaid cheimigeach a tha ann an haidridean le samhla H agus àireamh atamach 1.^[2]

'S e gas dà-atamach aig an teothachd sheòmair a tha ann. 'S e an atam as aotruime agus as lugha a tha ann an atam haidridein. Tha trì iosatòpaichean cumanta de haidridean, ¹H (seasmhach),^{[3] 2}H no deuterium (seasmhach) agus ³H no tritium le leth-bheatha 4500 làithean.^[4]

Ann an 1671 dh'ainmich Henry Cavendish an gas a tha an iom-obrachadh eadar meatailtean agus searbhag "adhar lasanta". Ann an 1783 dh'ainmich Antoine Lavoisier an gas sin "hydrogène" o chionn 's gu bheil haidridean a' cinneasachadh uisge nuair a tha i a' losgadh.

Anns an tràchdas aice, dhearbhaich Cecilia Payne-Gaposchkin gu bheil a' Ghrian agus na reultan eile dèanta de haidridein.

Tha am pròiseas Haber a' cruthachadh amòinia airson stuth-mathachaidh is stuth-spreadhaidh à haidridean agus naitridean. Chleachdadh haidridean ann an longan-adhair ach tha e ro spreadhach. An dèidh don spreadhaidh an luing-adhair Hindenburg ann an 1937 tha longan-adhair a' cleachdadh helium.

Cleachdar deuterium ann an readhactaran niùclasach agus ann an speactromachd.

Cleachdar tritium airson solasachadh ann an uaireadairean agus soidhnichean.

1. ↑ “Standard Atomic Weights”. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights. Air a thogail 27mh dhen Chèitean 2017.
2. ↑ “haidridean”. An Seotal. Air a thogail 27mh dhen Chèitean 2017.
3. ↑ Air an àbhaist canar ¹H "haidridean" ach tha an t-ainm "protium" cuideachd ann; faic “IUPAC Gold Book - Protium” (Beurla). Air a thogail 27mh dhen Chèitean 2017.
4. ↑ http://nvlpubs.nist.gov/nistpubs/jres/105/4/j54luc2.pdf