Leszy, rys. N. Bruta na okładce czasopisma Leszy, 1906Rzeźba leszego w Bolkowie na Dolnym ŚląskuLeszy, szkic Wiktora Wasniecowa przedstawiający kostium do opery Nikołaja Rimskiego-KorsakowaСнегурочка (ros. Śnieżka), 1885
Leszy, borowy, także laskowiec, boruta, borowiec, gajowy, lasowy, leśnik, leśny dziad, dziad borowy, wilczy pasterz[1][2] – w wierzeniach słowiańskichdemon lasu, jego pan i władca zwierząt w nim żyjących[3]. Czczony także jako wielkoruski demon dusz ludzi zmarłych[4].
Według wierzeń Słowian ukazuje się pod postacią mężczyzny o nienaturalnie białej twarzy i złym spojrzeniu, którego wzrost zmieniał się w zależności od wysokości drzewostanu[1]. Ma także przyjmować postacie zwierzęce (wilk, niedźwiedź, puchacz) lub postać wichru[5] oraz potrafić naśladować głosy zwierząt i dźwięki przypominające wycie wiatru. Takie umiejętności mają pozwalać mu na manipulację ludźmi wędrującymi po lesie[2]. Częstym wyobrażeniem leszego jest mężczyzna ubrany w mundur i czapkę leśnika, który nosi strzelbę lub pałkę[1].
Wobec ludzi był zasadniczo neutralny, a jego usposobienie zależało od tego, jaki przejawiali stosunek wobec lasu i jego mieszkańców. Bywało, że wypędzał intruzów ze swojego królestwa[1]. Mógł zaprowadzić wędrowców w głąb lasu, bądź bezpiecznie z niego wyprowadzić, wysypać dzieciom zebrane runo leśne z koszyka, uchronić przed atakiem zbójców, wydać na pastwę dzikich zwierząt lub ochronić przed nimi[1].
Leszy często bywał kapryśny, dlatego składano mu ofiary w postaci zwierząt domowych oraz plonów. Zasad tych przestrzegali przede wszystkim myśliwi i drwale, wobec których leszy był nieprzychylny[6]. W ten sposób prosili demona o możliwość ingerencji w lesie[2].
Leszy przetrwał w polskich wierzeniach ludowych aż do końca XIX wieku (Bohdan Baranowski przytacza podanie, według którego borowy pomógł w ucieczce dezerterowi z carskiego wojska)[7].
Leszy we współczesnej kulturze
Literatura
Leszy (Wujek Czesio) jest jednym z drugoplanowych bohaterów powieści Marcina Mortki pt. „Projekt Mefisto”[8].
W grze Wiedźmin 3: Dziki Gon dwa zadania polegają na zlikwidowaniu Leszego przez Geralta z Rivii. W dodatku do gry, Krew i wino, można podjąć się dwóch kolejnych zadań z tą istotą, tym razem występującą pod nazwą Borowy.
Leszy jest głównym bohaterem gry polskiego studia Glivi Games S.A. pod tytułem „Leshy”.
Leszy jest jednym z bohaterów gry Inscryption[11].
Barbara i Adam Podgórscy: Wielka Księga Demonów Polskich. Leksykon i antologia demonologii ludowej. Katowice: Wydawnictwo KOS, 2005, s. 61-62. ISBN 83-89375-40-0.
.jpg)
