Share to:

 

David Lynch

David Lynch
Ilustracja
David Lynch (2017)
Prawdziwe imię i nazwisko

David Keith Lynch

Data i miejsce urodzenia

20 stycznia 1946
Missoula

Data śmierci

15 stycznia 2025

Zawód

reżyser, aktor, scenarzysta, producent filmowy, muzyk, malarz

Współmałżonek

Peggy Lentz, Mary Fisk, Mary Sweeney, Emily Stofle

Lata aktywności

1966–2025

Odznaczenia
Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
podpis
Strona internetowa
D. Lyncha w liceum (1964)

David Keith Lynch (ur. 20 stycznia 1946 w Missouli, zm. 15 stycznia 2025) – amerykański reżyser, aktor, producent i scenarzysta filmowy, muzyk, malarz.

Wczesne życie i edukacja

Jego matka, Edwina, miała korzenie fińskie i niemieckie, a ojciec, Donald Walton Lynch, był pochodzenia angielskiego, szkockiego i irlandzkiego[1].

W dzieciństwie Lyncha jego rodzina często się przeprowadzała. Jego wczesnym marzeniem było zostać malarzem i, po ukończeniu szkoły średniej (1964), studiował malarstwo[2]. O swoim dzieciństwie mówił[3]:

Jako dziecko uważałem świat za całkowicie fantastyczny. Oczywiście, miałem zwykłe obawy, jak chodzenie do szkoły... dla mnie, w tamtym czasie, szkoła była przestępstwem przeciwko młodym ludziom. Niszczyła nasiona wolności. Nauczyciele nie zachęcali do wiedzy ani pozytywnego nastawienia.

David Lynch

Twórczość

Był jednym z najbardziej kontrowersyjnych i charakterystycznych amerykańskich reżyserów filmowych. Wypracował własny styl, w którym równie istotną rolę odgrywają wszystkie elementy dzieła: postacie, światło, montaż, muzyka. W swoich filmach często odwoływał się do elementów surrealistycznych, chętnie tworzył wariacje na temat ludzkiej podświadomości, marzeń i fobii. Część filmów starała się pokazać ciemną, ukrytą stronę życia prowincjonalnych miasteczek. Światową sławę przyniósł Lynchowi zrealizowany w 1989 serial telewizyjny Miasteczko Twin Peaks, choć już wcześniej był nominowany do Oscara za film Człowiek słoń[4].

Filmy Lyncha mają także charakter demaskatorski (Mulholland Drive, Dzikość serca, Blue Velvet) dzięki odsłanianiu kurtyny, przedstawianiu zakulisowego życia bohaterów, skrywanych przed zewnętrznym światem intryg. Fabuła jego filmów poprzez to staje się wielopłaszczyznowa, przy czym płaszczyzny te przenikają się wzajemnie. Rzeczywistość snu przenika się z rzeczywistością codzienności, przez co rozmyte wątki trudno jednoznacznie zinterpretować. Widz skazany jest na konieczność samodzielnego rozwiązywania zagadek, odczytywania surrealistycznych metafor, łączenia przypadkowych zdarzeń w całość[5].

Inland Empire powstał częściowo w Łodzi, gdzie reżyser planował otworzyć studio filmowe. Od 2003 realizowany jest również filmowy projekt o roboczym tytule The Green Room in Lodz, którego epizody wykorzystano w Inland Empire.

Przewodniczył jury konkursu głównego na 51. MFF w Wenecji (1994) oraz na 55. MFF w Cannes (2002). Był członkiem Komitetu Honorowego festiwalu Camerimage.

Od lipca 1973 David Lynch praktykował medytację transcendentalną[6]. W 1975 w ośrodku Spiritual Regeneration Movement w Los Angeles w Kalifornii poznał guru Maharishiego Yogi. Odtąd, aż do śmierci promował szkoły „latających joginów”[7], a pomagały mu w tym uznane gwiazdy muzycznego showbiznesu jak Donovan, George Harrison, Paul McCartney, Sheryl Crow, Eddie Vedder, Moby, Ben Harper, Trent Reznor i Mike Love z The Beach Boys. W 2013 Lynch nagrał płytę The Big Dream, która jest mantrą do guru Maharishiego Yogi[8][9]. Została ona przypomniana w 2014 wydawnictwem „The Big Dream Remix EP”, zawierającym cztery utwory z podstawowego albumu w remiksach[10].

Życie prywatne

David Lynch był żonaty czterokrotnie: z Peggy Lentz w latach 1967–1974, małżeństwo zakończyło się rozwodem. Następnie z Mary Fisk (1977–1987; rozwód), Mary Sweeney (2006–2006; rozwód) i Emily Stofle (2009–2025; do jego śmierć).

Choroba i śmierć

Lynch nałogowo palił papierosy. Zaczął palić w wieku 8 lat, w 2020 roku zdiagnozowano u niego rozedmę płuc, spowodowaną wieloletnim paleniem, która spowodowała jego śmierć[11]. Zmarł 15 stycznia 2025 roku, 5 dni przed swoimi urodzinami. Miał 78 lat[12].

Filmografia: pełny metraż

krótki metraż

seriale TV

teledyski

Nagrody

Odznaczenia

Zobacz też

Lynch i MacLachlan na premierze 3. sezonu Twin Peaks w 2017

Przypisy

  1. David Lynch What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2022-06-01]. (ang.).
  2. David Lynch | Biography, Movies, & Facts [online], britannica.com, 16 stycznia 2025 [dostęp 2025-01-23] (ang.).
  3. Lynch, David; Rodley, Chris (2005). Lynch on Lynch (revised ed.). New York: Faber and Faber. ISBN 978-0-571-22018-2.
  4. David Lynch. MYmovies.it. [dostęp 2015-12-20]. (wł.).
  5. David Lynch: wolę kino europejskie. cialo-umysl-dusza.pl. [dostęp 2012-05-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-12)]. (pol.).
  6. Łukasz Długowski (2014-10-03): Łowca dusz. Gazeta Wyborcza. [dostęp 2014-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-02)]. (pol.).
  7. Tadeusz Sobolewski (2014-05-14): David Lynch i latający jogini. Gazeta Wyborcza. [dostęp 2014-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-02)]. (pol.).
  8. David Lynch, Ashutosh Maharaj medytacja transcendentalna i sekta. wykop.pl. [dostęp 2014-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-02)]. (pol.).
  9. Łukasz Długowski (2014-10-03): Władcy umysłów. Jak powstają i działają nowe religie. National Geographic. [dostęp 2018-07-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-18)]. (pol.).
  10. Twórca Twin Peaks pod wpływem sekty?. Głos Wielkopolski. [dostęp 2014-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-02)]. (pol.).
  11. David Lynch Started Smoking at Age 8 – Now He Needs Oxygen to Walk: ‘It’s a Big Price to Pay’ (Exclusive) [online], People.com [dostęp 2025-01-17] (ang.).
  12. Chris Morris, David Lynch, Visionary Director of ‘Twin Peaks’ and ‘Blue Velvet,’ Dies at 78 [online], Variety, 16 stycznia 2025 [dostęp 2025-01-17] (ang.).
  13. EN 2007, David Lynch Devient Chevalier de la Légion d’Honneur. puretrend.com. [dostęp 2014-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-02)]. (fr.).
  14. Lista laureatów Medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis – Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Portal Gov.pl [online], Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [dostęp 2024-11-19] (pol.).

Linki zewnętrzne

Prefix: a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Portal di Ensiklopedia Dunia

Kembali kehalaman sebelumnya