Elia Kazan (właśc. Elias Kazantzoglou [1] ; ur. 7 września 1909 w Stambule , zm. 28 września 2003 w Nowym Jorku ) – amerykański aktor , reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta i producent greckiego pochodzenia.
Życiorys
Elia Kazan pochodził z rodziny greckiej żyjącej w Turcji[1] . Przybył do Stanów Zjednoczonych w wieku 4 lat[1] . Wtedy jego rodzice zmienili nazwisko[1] na łatwiejsze do wymówienia dla Amerykanów. Uczył się w Williams College, gdzie czuł się obco wśród anglojęzycznych protestantów[1] . Studiował dramat na Uniwersytecie Yale , następnie wstąpił do Group Theatre. W latach 30. XX wieku przez półtora roku należał do amerykańskiej Partii Komunistycznej [1] , z której odszedł w 1934, gdy dowiedział się o czystkach w Związku Radzieckim .
Po wojnie dał się poznać jako jeden z najlepszych reżyserów Broadwayu , m.in. dzięki inscenizacji Tramwaju zwanego pożądaniem . Jego filmy zawsze były kontrowersyjne i poruszały drażliwe tematy. W 1947 założył Actors Studio , gdzie nauczano wg metod Stanisławskiego . Najwybitniejszy uczeń Kazana – Marlon Brando – grał w kilku filmach swego nauczyciela, m.in. w Viva Zapata! (1952) i Tramwaju zwanym pożądaniem (1951). Kazan odkrył też talent Jamesa Deana [1] .
W 1952 został wezwany przed komisję senacką McCarthy’ego [1] i pod groźbą znalezienia się na tzw. czarnej liście Hollywood złożył zeznania obciążające ośmiu kolegów z Partii Komunistycznej[1] , co zostało negatywnie przyjęte przez środowiska artystyczne i przyczyniło się do zerwania na długie lata przyjaźni z wybitnym dramaturgiem Arthurem Millerem [1] . Fakt ten został przypomniany opinii publicznej Ameryki w 1999, kiedy sędziwy reżyser odebrał nagrodę Amerykańskiej Akademii Filmowej za całokształt działalności artystycznej .
Filmografia
Jack Garfein , Carroll Baker i Kazan na planie filmu Laleczka (1956)
Elia Kazan (1967)
Reżyser
Scenarzysta
Blues in the Night (1941)
Dżentelmeńska umowa (1947)
Pinky (1949)
Ameryka, Ameryka (1963)
Układ (1969)
Diaspora (2001)
Producent
Pie in the Sky (1935)
Na wschód od Edenu (1955)
Laleczka (1956)
Twarz w tłumie (1957)
Dzika rzeka (1960)
Wiosenna bujność traw (1961)
Ameryka, Ameryka (1963)
Układ (1969)
Aktor
Cafe Universal (1934)
Strangers All (1935)
Pie in the Sky (1935)
Droga do sukcesu (1940)
Blues in the Night (1941)
Panika na ulicach (1950)
Mgła (1990)
Nagrody
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Lata 40.
Lata 50.
Lata 60.
Lata 70.
1982–1999
2000–2019
2020–
Lata 80.
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
Lata 90.
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
Lata 2000–2009
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Lata 2010–2019
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
1928–1940
1941–1960
1961–1980
1981–2000
2001–2020
2021–2040
1926–1950
Warner Bros. / Charlie Chaplin (1928)
Walt Disney (1932)
Shirley Temple (1934)
D.W. Griffith (1935)
The March of Time / W. Howard Greene i Harold Rosson (1936)
Edgar Bergen / W. Howard Greene / Museum of Modern Art Film Library / Mack Sennett (1937)
J. Arthur Ball / Walt Disney / Deanna Durbin i Mickey Rooney / Gordon Jennings , Jan Domela , Devereaux Jennings, Irmin Roberts, Art Smith, Farciot Edouart , Loyal Griggs , Loren L. Ryder , Harry D. Mills, Louis Mesenkop , Walter Oberst / Oliver T. Marsh i Allen Davey / Harry Warner (1938)
Douglas Fairbanks / Judy Garland / William Cameron Menzies / Motion Picture Relief Fund (Jean Hersholt , Ralph Morgan , Ralph Block , Conrad Nagel ) / Technicolor Company (1939)
Bob Hope / Nathan Levinson (1940)
Walt Disney , William Garity , John N. A. Hawkins i RCA Manufacturing Company / Leopold Stokowski i jego współpracownicy / Rey Scott / Ministrowie informacji Wielkiej Brytanii (1941)
Charles Boyer / Noël Coward / Metro-Goldwyn-Mayer (1942)
George Pal (1943)
Bob Hope / Margaret O’Brien (1944)
Republic Studio, Daniel J. Bloomberg i Republic Studio Sound Department / Walter Wanger / The House I Live In / Peggy Ann Garner (1945)
Harold Russell / Laurence Olivier / Ernst Lubitsch / Claude Jarman Jr. (1946)
James Baskett / Thomas Armat , William Nicholas Selig , Albert E. Smith i George Kirke Spoor / Bill and Coo / Dzieci ulicy (1947)
Walter Wanger / Monsieur Vincent / Sid Grauman / Adolph Zukor (1948)
Jean Hersholt / Fred Astaire / Cecil B. DeMille / Złodzieje rowerów (1949)
Louis B. Mayer / George Murphy / Mury Malapagi (1950)
1951–1975
1976–2000
2001–2025
1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039