ฮอด (ไทยถิ่นเหนือ: 
(ᩁᩬᨯ)) เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดเชียงใหม่ ตั้งอยู่ทางตอนใต้ของจังหวัดเชียงใหม่ รองรับความเจริญเติบโตจากอำเภอจอมทอง เดิมชื่ออำเภอเมืองฮอด และเป็นอำเภอที่มีพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นทิวเขา ในอดีตเป็นอำเภอหนึ่งที่มีความยากลำบากในการเดินทาง มีหอนาฬิกาเป็นสัญลักษณ์ของอำเภอ[1][2] เป็นทางผ่านของผู้เดินทางหรือนักท่องเที่ยวที่จะเดินทางไปจังหวัดแม่ฮ่องสอน
ประวัติ
อำเภอฮอด เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดเชียงใหม่ จากเอกสารข้อมูลประวัติศาสตร์ โครงการสำรวจชุมชนโบราณท่าเชียงทอง ยุคก่อนหริภุญไชย ‘ย้อนรอยพระนางจามเทวี ตามหาท่าเรือเชียงทอง’ ของพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ หริภุญไชย สำนักศิลปากรที่ 7 เชียงใหม่ ได้ระบุถึงการตั้งถิ่นฐานชุมชนบ้านเมืองสมัยก่อนรัฐล้านนา เอาไว้ว่า แอ่งพื้นที่เชียงใหม่-ลำพูน หรือเขตลุ่มแม่น้ำปิงตอนบนนี้ ปรากฏหลักฐานการตั้งถิ่นฐานชุมชน มาตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ โดยเฉพาะในพื้นที่เขตอำเภอสันกำแพง-ดอยสะเก็ด และอำเภอจอมทอง-ฮอด
นอกจากนั้น จากการสืบค้นตำนานหลายตำนาน ยังระบุไว้อีกว่า ฮอด เคยเป็นชุมชนที่มีความสำคัญตั้งแต่ยุคของการก่อตั้งเมืองหริภุญชัยและอาณาจักรล้านนา เนื่องจากฮอดเป็นชุมชนที่ตั้งอยู่บนเส้นทางคมนาคมทางน้ำที่สำคัญของแม่น้ำปิงอีกแห่งหนึ่ง ที่ผู้คนสมัยนั้นได้ใช้เป็นเส้นทางติดต่อกับหัวเมืองต่างๆ ทางท้ายน้ำ ล่องลงไปตามลำน้ำแม่ปิงไปจนถึงแม่น้ำเจ้าพระยา
กล่าวกันว่า ในสมัยก่อนตั้งแต่ยุคสุโขทัย อยุธยา และลพบุรี ระหว่างหัวเมืองฝ่ายเหนือกับหัวเมืองฝ่ายใต้ได้มีการใช้เส้นทางคมนาคมทางน้ำ โดยอาศัยแม่น้ำปิงในการเดินเรือมาโดยตลอด [3]
อำเภอฮอด แต่เดิมชื่อ "อำเภอเมืองฮอด" ต่อมาวันที่ 29 เมษายน 2460 เปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอเมืองฮอด จังหวัดเชียงใหม่ มณฑลพายัพ เป็น อำเภอฮอด[4] และเมื่อวันที่ 28 เมษายน 2472 แยกพื้นที่ตำบลอมก๋อย ตำบลยางเปียง และตำบลแม่ตื่น อำเภอฮอด มาตั้งเป็น กิ่งอำเภออมก๋อย และให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอฮอด[5]
เมื่อวันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลหางดง แยกออกจากตำบลฮอด[6] และวันที่ 22 กรกฎาคม 2501 ยกฐานะจากกิ่งอำเภออมก๋อย อำเภอฮอด เป็น อำเภออมก๋อย[7]
- วันที่ 20 กรกฎาคม 2514 ตั้งตำบลบ่อสลี แยกออกจากตำบลบ่อหลวง[8]
- วันที่ 17 ตุลาคม 2515 แยกพื้นที่ตำบลท่าเดื่อ ตำบลดอยเต่า ตำบลมืดกา และตำบลบ้านแอ่น อำเภอฮอด มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอดอยเต่า และให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอฮอด[9]
- วันที่ 14 กันยายน 2519 ตั้งตำบลนาคอเรือ แยกออกจากตำบลบ้านแอ่น[10]
- วันที่ 25 มีนาคม 2522 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอดอยเต่า อำเภอฮอด เป็น อำเภอดอยเต่า[11]
- วันที่ 16 พฤษภาคม 2525 โอนพื้นที่ตำบลนาคอเรือ อำเภอดอยเต่า มาขึ้นกับ อำเภอฮอด[12]
การจัดตั้งสุขาภิบาล เทศบาล
ในส่วนของท้องถิ่น ได้มีการจัดตั้งสุขาภิบาลฮอด ในท้องที่บางส่วนของตำบลฮอด เมื่อวันที่ 7 มกราคม 2500 [13] และจัดตั้งสุขาภิบาลอมก๋อย ในท้องที่บางส่วนของตำบลอมก๋อย เมื่อวันที่ 26 มกราคม 2500 [14] จัดตั้งสุขาภิบาลท่าข้าม ในท้องที่บางส่วนของตำบลหางดง เมื่อวันที่ 23 กรกฎาคม 2506[15]
- วันที่ 10 กรกฎาคม 2505 ย้ายที่ว่าการอำเภอฮอด จากตำบลฮอด ไปที่ตำบลหางดง ท้องที่อำเภอเดียวกัน เนื่องจากที่ว่าการอำเภอชำรุดทรุดโทรม และตั้งอยู่ในบริเวณน้ำท่วมเมื่อเขื่อนภูมิพลสร้างเสร็จแล้ว[16]
- วันที่ 17 พฤศจิกายน 2507 ยุบสุขาภิบาลฮอด เนื่องจากอยู่ในเขตน้ำท่วมตามโครงการเขื่อนภูมิพล[17]
- วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลท่าข้าม เป็นเทศบาลตำบลท่าข้าม[18] ด้วยผลของกฎหมาย
การจัดตั้งเขตนิคมสหกรณ์
- วันที่ 3 ตุลาคม 2512 จัดตั้งนิคมสร้างตนเอง ในท้องที่อำเภอฮอด[19]
ที่ตั้งและอาณาเขต
อำเภอฮอดตั้งอยู่ทางทิศใต้ของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอและจังหวัดใกล้เคียงดังนี้
การแบ่งเขตการปกครอง
การปกครองส่วนภูมิภาค
อำเภอฮอดแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 6 ตำบล 61 หมู่บ้าน ได้แก่
| ลำดับที่ |
อักษรไทย |
อักษรโรมัน |
จำนวนหมู่บ้าน |
ประชากรทั้งหมด
(พ.ศ. 2566)[20] |
ประชากรแยกตามส่วนท้องถิ่น
(พ.ศ. 2566)[20]
|
| 1. |
หางดง |
Hang Dong |
13 |
10,125 |
5,601
4,524 |
(ทต. ท่าข้าม)
(อบต. หางดง)
|
| 2. |
ฮอด |
Hot |
5 |
3,042 |
3,042 |
(อบต. ฮอด)
|
| 3. |
บ้านตาล |
Ban Tan |
10 |
5,048 |
5,048 |
(ทต. บ้านตาล)
|
| 4. |
บ่อหลวง |
Bo Luang |
13 |
11,987 |
11,987 |
(ทต. บ่อหลวง)
|
| 5. |
บ่อสลี |
Bo Sali |
10 |
7,928 |
7,928 |
(อบต. บ่อสลี)
|
| 6. |
นาคอเรือ |
Na Kho Ruea |
10 |
4,661 |
4,661 |
(อบต. นาคอเรือ)
|
| รวม |
61 |
42,791 |
22,636 (เทศบาล)
20,155 (อบต.)
|
การปกครองส่วนท้องถิ่น
ท้องที่อำเภอฮอดประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 7 แห่ง ได้แก่
- เทศบาลตำบลท่าข้าม ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลหางดง
- เทศบาลตำบลบ่อหลวง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ่อหลวงทั้งตำบล
- เทศบาลตำบลบ้านตาล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านตาลทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลหางดง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหางดง (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลท่าข้าม)
- องค์การบริหารส่วนตำบลฮอด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลฮอดทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลบ่อสลี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ่อสลีทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลนาคอเรือ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาคอเรือทั้งตำบล
แหล่งท่องเที่ยว
- อุทยานแห่งชาติออบหลวง เป็นอุทยานแห่งชาติครอบคลุมในพื้นที่อำเภอจอมทอง อำเภอฮอด และอำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ มีพื้นที่ 553 ตารางกิโลเมตร (345,625 ไร่) พื้นที่ส่วนใหญ่ของอุทยานเป็นภูเขาสลับซับซ้อนและสูงชัน มีอาณาเขตติดต่อกับอุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์ แหล่งน้ำหลักคือลำน้ำแม่แจ่ม ซึ่งมีลักษณะเป็นเกาะแก่งเมื่อไหลผ่านหุบเขา ในอุทยานมีป่าไม้อุดมสมบูรณ์ จำแนกได้หลายประเภท สามารถพบสัตว์ป่าได้หลายชนิด เช่น เลียงผา เสือ หมี เป็นต้น นอกจากนี้ภายในอุทยานแห่งชาติยังมีน้ำพุร้อน น้ำตก ถ้ำ และแหล่งโบราณคดียุคก่อนประวัติศาสตร์
- แหล่งพักผ่อนกิโลเก้า[21] เป็นแหล่งท่องเที่ยวในฤดูร้อน ตั้งอยู่คาบเกี่ยวระหว่างอำเภอจอมทอง กับ อำเภอฮอด โดยมีน้ำแม่แจ่มไหลกั้นแบ่งเขตอำเภอไปจนจบแม่น้ำปิง นับเป็นแหล่งพักผ่อนหย่อนใจของผู้เดินทางหรือผู้ที่เหนื่อยจากการทำงาน เป็นสถานที่ที่ได้รับความนิยมมากในช่วงเทศกาลสงกรานต์และเป็นแหล่งน้ำที่มีหาดทรายสวยงามแห่งเดียวของเชียงใหม่
- สวนสนบ่อแก้ว[22][23] หรือ "สถานีวนวัฒนวิจัยบ่อแก้ว" เป็นส่วนหนึ่งของโครงการสำรวจวัตถุดิบ เพื่อทำเยื่อกระดาษ ซึ่งมีเนื้อที่ประมาณ 2,072 ไร่ โดยภายในสถานีคุณจะพบแปลงทดลองปลูกพืชจำพวกสน และยูคาลิปตัสจำนวนมาก งดงามด้วยทิวสนที่ปลูกเรียงรายกันอย่างเป็นระเบียบ
อ้างอิง
แหล่งข้อมูลอื่น
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ อำเภอฮอด
|
|---|
| อำเภอ | | |
|---|
| ประวัติศาสตร์ | |
|---|
| ภูมิศาสตร์ | |
|---|
| เศรษฐกิจ | |
|---|
| สังคม | | การศึกษา | |
|---|
| วัฒนธรรม | |
|---|
| กีฬา | |
|---|
| การเมือง | |
|---|
|
|---|
|
