อุทยานแห่งชาติภูผายล

อุทยานแห่งชาติภูผายล หรือชื่อเดิม อุทยานแห่งชาติห้วยหวด^[1] เป็นอุทยานแห่งชาติที่ครอบคลุมพื้นที่จังหวัดสกลนคร, นครพนม, มุกดาหารในประเทศไทย ได้รับการจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติเมื่อวันที่ 28 กรกฎาคม พ.ศ. 2531 และเปลี่ยนมาเป็นชื่อปัจจุบันเมื่อวันที่ 22 มกราคม พ.ศ. 2544^[1] ที่ทำการของอุทยานตั้งอยู่ที่บ้านห้วยหวด ตำบลจันทร์เพ็ญ อำเภอเต่างอย จังหวัดสกลนคร

ภูผายลตั้งอยู่ที่ระดับความสูง 300-600 เมตรเหนือระดับน้ำทะเล^[2] สภาพภูมิประเทศประกอบไปด้วยที่ราบหลังเต่า ซึ่งล้อมรอบด้วยภูเขาสูง และลำธารอีกหลายสาย สภาพป่าเป็นป่าเบญจพรรณและป่าดิบแล้ง เหมาะแก่การดูสัตว์ป่า

สภาพโดยทั่วไปเป็นที่ราบสูงสลับกับเทือกเขาหินทราย มีความสูง 300-600 เมตรจากระดับน้ำทะเล บริเวณเทือกเขามีที่ราบหลังเต่ายาวประมาณ 10 กิโลเมตร รายล้อมด้วยภูเขาสูงชันเป็นต้นน้ำลำธารที่สำคัญของแม่น้ำหลายสาย ไหลลงสู่แม่น้ำพุง ห้วยบางทราย ห้วยหวด ห้วยเลา และอ่างเก็บน้ำต่างๆ ถึง 19 แห่ง ได้แก่ อ่างเก็บน้ำห้วยหวด อ่างเก็บน้ำตาน้อย เป็นต้น สภาพดินส่วนใหญ่เป็นดินร่วนปนทรายความสามารถอุ้มน้ำได้น้อย

สภาพอากาศแบ่งออกเป็น 3 ฤดูกาลคือ

• ฤดูฝน เริ่มต้นตั้งแต่ระหว่างเดือนพฤษภาคม - ตุลาคม จะมีฝนตกชุกในเดือนสิงหาคม ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ย 1,484 มิลลิเมตร/ปี
• ฤดูหนาว เริ่มต้นตั้งแต่ระหว่างเดือนพฤศจิกายน - มกราคม อุณหภูมิต่ำสุดในเดือนธันวาคมประมาณ 16 องศาเซลเซียส
• ฤดูร้อน เริ่มต้นตั้งแต่ระหว่างเดือนกุมภาพันธ์ - เมษายน อุณหภูมิสูงสุดโดยเฉลี่ยประมาณ 32 องศาเซลเซียส

สภาพป่าประกอบด้วยป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง และป่าดิบแล้ง มีพันธุ์ไม้ได้แก่ ตะเคียน มะค่าโมง ตะแบก เต็ง รัง แดง เหียง พลวง กะบก ประดู่ พะยูง ไผ่ และหวายชนิดต่างๆ เป็นต้น ส่วนสัตว์ป่าจะประกอบไปด้วย เก้ง กวางป่า หมูป่า หมาใน นกชนิดต่างๆ เป็นต้น

สถานที่สำคัญ ได้แก่ ภูผายล หรือผาลาย ซึ่งมีภาพเขียนสลักหินประวัติศาสตร์อายุไม่ต่ำกว่าสามพันปี^[2] และสามารถชมทิวทัศน์ได้จากจุดนี้ นอกจากนี้ยังมีเส้นทางศึกษาธรรมชาติ ซึ่งประกอบไปด้วย น้ำตกรากไทรย้อย, ลานดอกไม้, น้ำตกผาผึ้ง และน้ำตกคำน้ำสร้าง ซึ่งต้องอาศัยเรือแคนูเพื่อมาชมน้ำตกแห่งนี้เท่านั้น