Рычард Хендэрсан

Рычард Хендэрсан
Рычард Хендэрсан
	англ.: Richard Henderson
Дата нараджэння	19 ліпеня 1945[…] (79 гадоў)
Месца нараджэння	Эдынбург, Вобласць Эдынбург, Вялікабрытанія;
Грамадзянства	Вялікабрытанія;
Род дзейнасці	малекулярны біёлаг, біяхімік, хімік
Навуковая сфера	малекулярная біялогія
Месца працы	Laboratory of Molecular Biology[d];
Навуковая ступень	доктар філасофіі
Альма-матар	Кембрыджскі ўніверсітэт; Эдынбургскі ўніверсітэт; каледж Корпус-Крысці[d]; Ельскі ўніверсітэт; Boroughmuir High School[d]; Hawick High School[d];
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства; Нацыянальная акадэмія навук ЗША;
Узнагароды	член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] Rosenstiel Award[d] (1990) Ernst Ruska Prize[d] (1980) William Bate Hardy Prize[d] (1978) Alexander Hollaender Award in Biophysics[d] (2016) медаль сэра Ханса Крэбса[d] (1984) Gregori Aminoff Prize[d] (1999) ; Louis-Jeantet Prize for Medicine[d] (1993) ганаровы доктар Швейцарскай вышэйшай тэхнічнай школы Цюрыха[d] (2017) Glenn T. Seaborg Medal[d] (2018) Honorary member of the British Biophysical Society[d]
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Рычард Хендэрсан (англ.: Richard Henderson; нар. 19 ліпеня 1945(1945-07-19)^[1]^[2]^[…], Эдынбург) — шатландскі малекулярны біёлаг і біяфізік і піянер у галіне электроннай мікраскапіі біялагічных малекул. Хендэрсан падзяліў Нобелеўскую прэмію па хіміі ў 2017 годзе з Жакам Дзюбашэ і Ёахімам Франкам^[3].

Адукацыя

Хендэрсан атрымаў адукацыю ў пачатковай школе Ньюкаслтана, сярэдняй школе Хавік і сярэдняй школе Борамюра. Ён працягваў вывучаць фізіку ў Эдынбургскім універсітэце, атрымаўшы ступень бакалаўра фізікі з адзнакай 1-га класа ў 1966 годзе. Затым ён пачаў навучанне ў аспірантуры ў каледжы Корпус-Крысці ў Кембрыджы і атрымаў ступень доктара навук у Кембрыджскім універсітэце ў 1969 годзе.

Кар’ера і даследаванні

Хендэрсан працаваў над структурай і механізмам хіматрыпсіна для сваёй доктарскай ступені пад кіраўніцтвам Дэвіда Мервіна Блоў у Лабараторыі малекулярнай біялогіі Савета медыцынскіх даследаванняў^[4]. Яго цікавасць да мембранных бялкоў прывяла да таго, што ён працаваў над вольтанакіраванымі натрыевымі каналамі ў якасці аспіранта ў Ельскім універсітэце. Вярнуўшыся ў лабараторыю малекулярнай біялогіі Савета медыцынскіх даследаванняў ў 1975 годзе, Хендэрсан працаваў з Найджэлам Анвінам над вывучэннем структуры мембраннага бялку бактэрыярадапсіна з дапамогай электроннай мікраскапіі. Асноўная праца ў Nature Хендэрсана і Анвіна (1975)^[5] заснавала структурную мадэль з нізкім раздзяленнем для бактэрыярадапсін, якая паказвае, што бялок складаецца з сямі трансмембранных спіраляў. Гэтая праца была важная па шэрагу прычын, не апошняй з якіх было тое, што яна паказала, што мембранныя бялкі маюць добра акрэсленыя структуры і што могуць узнікаць трансмембранныя альфа-спіралі. Пасля 1975 года Хендэрсан працягваў працу над структурай бактэрыярадапсіна без Анвіна. У 1990 годзе Хендэрсан апублікаваў атамную мадэль бактэрыярадапсіна з дапамогай электроннай крышталаграфіі ў Journal of Molecular Biology^[6]. Гэтая мадэль была другой у гісторыі атамнай мадэллю мембраннага бялку. Метады, распрацаваныя Хендэрсанам для электроннай крышталаграфіі, выкарыстоўваюцца да гэтага часу.

Разам з Крысам Тэйтам Хендэрсан дапамог распрацаваць канфармацыйную тэрмастабілізацыю: метад, які дазваляе зрабіць любы бялок больш стабільным, захоўваючы пры гэтым абраную цікавую канфармацыю^[7]. Гэты метад быў вырашальным для крышталізацыі і вырашэння структур некалькіх рэцэптараў, спалучаных з G бялком (GPCR)^[8]. З дапамогай дабрачыннай арганізацыі LifeArc, Хендэрсан і Тэйт заснавалі старт-ап кампанію пры Савеце медыцынскіх даследаванняў, Heptares Therapeutics Ltd (HTL) у 2007 годзе. HTL працягвае распрацоўваць новыя лекі, накіраваныя на важныя з медыцынскай пункту гледжання GPCR, звязаныя з шырокім спектрам захворванняў чалавека^[4].

У апошнія некалькі гадоў Хендэрсан вярнуўся да практычных даследаванняў, прысвечаных электроннай мікраскапіі адной часціцы. Будучы адным з першых прыхільнікаў ідэі, што электронная мікраскапія адной часціцы здольная вызначаць мадэлі атамнага раздзялення бялкоў, тлумачыцца ў артыкуле 1995 года ў Quarterly Reviews of Biophysics. Хендэрсан імкнецца атрымаць магчымасць рэгулярна атрымліваць атамныя структуры без крышталяў. Ён зрабіў значны ўклад у шматлікія падыходы, якія выкарыстоўваюцца ў электроннай мікраскапіі адной часціцы, у тым ліку ініцыятар у распрацоўцы прамых дэтэктараў электронаў, якія дазволілі крыяэлектроннай мікраскапіі адной часціцы дасягнуць сваіх мэтаў^[9].

Вучні

Нягледзячы на тое, што Хендэрсан звычайна працаваў самастойна, ён падрыхтаваў шэраг навукоўцаў, якія пайшлі на самастойную даследчую кар’еру. Сюды уваходзяць:

Дэвід Агард, з 1983 года ў UCSF
Пер Булау, з 1994 года ў Шэфілдскім універсітэце
Нікалаус Грыгор’еў, з 2013 года ў даследчым кампусе HHMI Janelia
Рэйнхард Грысшамер, з 2017 года ў Нацыянальным інстытуце рака
Эдмунд Кунджы, з 2000 года ў аддзеле мітахандрыяльнай біялогіі Савета медыцынскіх даследаванняў, Кембрыджскі ўніверсітэт
Пітэр Разенталь, з 2015 года ў Інстытуце Фрэнсіса Крыка
Джон Рубінштэйн, з 2006 года ў бальніцы для хворых дзяцей, Таронта ^[10]
Гебхард Шэртлер, з 2010 года ў Інстытуце Паўля Шэрэра, Швейцарская вышэйшая тэхнічная школа Цюрыха
Крыстафер Тэйт, з 1992 года ў Лабараторыі малекулярнай біялогіі Савета медыцынскіх даследаванняў
Вінцэнц Унгер, з 2010 года ў Паўночна-Заходнім універсітэце

Іншыя пасады

Хендэрсан працаваў у Лабараторыі малекулярнай біялогіі Савета медыцынскіх даследаванняў (MRC LMB) у Кембрыджы з 1973 года і быў яе дырэктарам з 1996 па 2006 год^[11]. Вясной 1993 года ён таксама быў запрошаным прафесарам Інстытута Мілера Каліфарнійскага ўніверсітэта ў Берклі^[12]. У цяперашні час ментар па настаўніцкай схеме Акадэміі медыцынскіх навук^[4]. За межамі акадэмічных колаў ён пералічвае свае інтарэсы, як хадзіць па горах у Шатландыі, катацца на байдарках і піць добрае віно^[4].

Узнагароды

1978 — Прэмія Уільяма Бэйта Хардзі^[13]
1983 — Член Каралеўскага таварыства (FRS)
1984 — Медаль сэра Ханса Крэбса Федэрацыі еўрапейскіх біяхімічных таварыстваў
1998 — Замежны супрацоўнік Нацыянальнай акадэміі навук ЗША
1981 — Прэмія Эрнста-Рускага за электронную мікраскапію
1991 — Прэмія Льюіса С. Разенсціля
1993 — Прэмія Луі-Жантэ па медыцыне
1998 — Член-заснавальнік Акадэміі медыцынскіх навук (FMedSci) ^[4]
1999 — Прэміяй Грэгары Амінава (разам з Найджэлам Анвінам)
2003 — Ганаровы супрацоўнік каледжа Корпус-Крысці, Кембрыдж
2003 — Ганаровы член Брытанскага біяфізічнага таварыства
2005 — Прэмія і член Таварыства мікраскапіі Амерыкі
2008 — Ганаровы доктар навук Эдынбургскага ўніверсітэта
2016 — Медаль Коплі Каралеўскага таварыства^[14]
2016 — Прэмія Аляксандра Холандэра ў галіне біяфізікі
2017 — Прэміяй Уайлі^[15]
2017 — Ганаровы член Каралеўскага хімічнага таварыства (HonFRSC)
2017 — Нобелеўская прэміяй па хіміі разам з Жакам Дзюбашэ і Ёахімам Франкам «за развіццё крыяэлектроннай мікраскапіі высокай разрознасці для вызначэння структуры біямалекул у растворы»^[16]^[17]
2018 — Член Ордэна Пашаны ў гонар дня нараджэння Каралевы за заслугі ў электроннай мікраскапіі біялагічных малекул
2018 — Каралеўскі медаль Каралеўскага таварыства Эдынбурга
2019 — Дыплом ганаровага доктара навук Універсітэта Лідса

Інтэрв’ю

Ён даў інтэрв’ю Джыму Аль-Халілі для The Life Scientific, упершыню транслявалася на BBC Radio 4 у лютым 2018 года^[18].

Зноскі

↑ ^а ^б Rogers K. Richard Henderson British biologist // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
↑ ^а ^б Henderson, Richard // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
↑ The Scientists' Channel. Richard Henderson, CH, FRS, FMedSci, HonFRSC (англ.) (нявызн.) ?(недаступная спасылка). thescientistschannel.com. Архівавана з першакрыніцы 24 студзеня 2021. Праверана 1 снежня 2021.
↑ ^а ^б ^в ^г ^д Dr Richard Henderson FRS FMedSci Fellow Profile, Academy of Medical Sciences
↑ Henderson, R. (1975). "Three-Dimensional Model of Purple Membrane Obtained by Electron Microscopy". Nature. 257 (5521): 28–32. Bibcode:1975Natur.257...28H. doi:10.1038/257028a0. PMID 1161000.
↑ Henderson, R (1990). "Model for the structure of bacteriorhodopsin based on high-resolution electron cryo-microscopy". Journal of Molecular Biology. 213 (4): 899–929. doi:10.1016/S0022-2836(05)80271-2. PMID 2359127.
↑ Chris Tate (нявызн.).
↑ "Structure of a beta1-adrenergic G-protein-coupled receptor". {{cite journal}}: Шаблон цытавання journal патрабуе |journal= (даведка)
↑ Richard Henderson, CH, FRS, FMedSci, HonFRSC (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 24 студзеня 2021. Праверана 1 снежня 2021.The Scientists' Channel. «Richard Henderson, CH, FRS, FMedSci, HonFRSC» Архівавана 24 студзеня 2021.. thescientistschannel.com. Retrieved 11 February 2021.
↑ John L. Rubinstein - Biochemistry - University of Toronto (нявызн.).
↑ Curriculum Vitae (нявызн.).
↑ "2 scientists with ties to UC Berkeley win 2017 Nobel Prize in Chemistry".
↑ Curriculum Vitae (нявызн.). www2.mrc-lmb.cam.ac.uk.«Curriculum Vitae». www2.mrc-lmb.cam.ac.uk.
↑ Richard Henderson FRS protein imaging pioneer wins Royal Society’s prestigious Copley Medal | Royal Society (нявызн.). royalsociety.org.
↑ Wiley Prize (нявызн.).
↑ The Nobel Prize in Chemistry 2017 (нявызн.).
↑ "Nobel Prize in Chemistry Awarded for Cryo-Electron Microscopy". The New York Times.
↑ Richard Henderson zooms in on the molecules of life (нявызн.). BBC.

Спасылкі

Рычард Хендэрсан Архівавана 23 лютага 2024. на The Scientists’ Channel

[_0d96538f7c559c7c-1] а ^б Rogers K. Richard Henderson British biologist // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>

[_104e72e000ec6e49-2] а ^б Henderson, Richard // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[:0-3] The Scientists' Channel. Richard Henderson, CH, FRS, FMedSci, HonFRSC (англ.) (нявызн.) ?(недаступная спасылка). thescientistschannel.com. Архівавана з першакрыніцы 24 студзеня 2021. Праверана 1 снежня 2021.

[fmedsci-4] а ^б ^в ^г ^д Dr Richard Henderson FRS FMedSci Fellow Profile, Academy of Medical Sciences

[5] Henderson, R. (1975). "Three-Dimensional Model of Purple Membrane Obtained by Electron Microscopy". Nature. 257 (5521): 28–32. Bibcode:1975Natur.257...28H. doi:10.1038/257028a0. PMID 1161000.

[6] Henderson, R (1990). "Model for the structure of bacteriorhodopsin based on high-resolution electron cryo-microscopy". Journal of Molecular Biology. 213 (4): 899–929. doi:10.1016/S0022-2836(05)80271-2. PMID 2359127.

[7] Chris Tate (нявызн.).

[8] "Structure of a beta1-adrenergic G-protein-coupled receptor". {{cite journal}}: Шаблон цытавання journal патрабуе |journal= (даведка)

[:1-9] Richard Henderson, CH, FRS, FMedSci, HonFRSC (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 24 студзеня 2021. Праверана 1 снежня 2021.The Scientists' Channel. «Richard Henderson, CH, FRS, FMedSci, HonFRSC» Архівавана 24 студзеня 2021.. thescientistschannel.com. Retrieved 11 February 2021.

[John_L._Rubinstein_-_Biochemistry_-_University_of_Toronto-10] John L. Rubinstein - Biochemistry - University of Toronto (нявызн.).

[cv-11] Curriculum Vitae (нявызн.).

[12] "2 scientists with ties to UC Berkeley win 2017 Nobel Prize in Chemistry".

[cv1-13] Curriculum Vitae (нявызн.). www2.mrc-lmb.cam.ac.uk.«Curriculum Vitae». www2.mrc-lmb.cam.ac.uk.

[14] Richard Henderson FRS protein imaging pioneer wins Royal Society’s prestigious Copley Medal | Royal Society (нявызн.). royalsociety.org.

[15] Wiley Prize (нявызн.).

[16] The Nobel Prize in Chemistry 2017 (нявызн.).

[The_New_York_Times_-_4_October_2017_-_Nobel_Prize_in_Chemistry_Awarded_for_Cryo-Electron_Microscopy-17] "Nobel Prize in Chemistry Awarded for Cryo-Electron Microscopy". The New York Times.

[tls-18] Richard Henderson zooms in on the molecules of life (нявызн.). BBC.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]