Ιερά Μητρόπολις Ελασσώνος

Ιερά Μητρόπολις Ελασσώνος
Γενικές πληροφορίες
Xώρα	Ελλάδα
Έδρα	Ελασσόνα
Υπαγωγή	Εκκλησία της Ελλάδος (επιτροπικώς)
Ενορίες	61
Μονές	7
Μητροπολιτικός Ναός	Αγίου Δημητρίου Ελασσώνος
Ιεραρχία
Μητροπολίτης	Χαρίτων Τούμπας
Πρωτοσύγκελλος	Αρχιμανδρίτης Βησσαρίων Καραλάσκος
Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος	Πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Παπαγεωργίου
Ιεροκήρυκες	4
Εφημέριοι	60
Διάκονοι	1
Ιστοσελίδα
	http://imelassonos.gr/

Η Ιερά Μητρόπολη Ελασσώνος είναι μια από τις Μητροπόλεις των λεγομένων «Νέων Χωρών^[α]». Έδρα της είναι η Ελασσόνα, του νομού Λαρίσης και περιλαμβάνει όλον τον δήμο Ελασσώνος, το Δαμάσι του δήμου Τυρνάβου και από τον νομό Γρεβενών, τη Δεσκάτη, την Παρασκευή, το Δασοχώρι και τον Γήλοφο. Σημερινός Μητροπολίτης Ελασσώνος είναι ο Χαρίτων Τούμπας.

Ιστορία

Η Μονή της Παναγίας Ολυμπιώτισσας της Ελασσόνας, η αναδιάρθρωση της οποίας πραγματοποιήθηκε επί αρχιερατείας Ιακώβου Μακρυγιάννη.

Η ίδρυση της επισκοπής ανάγεται στους πρωτοχριστιανικούς χρόνους. Πρώτος γνωστός Επίσκοπος διετέλεσε ο Συμεών το έτος 879. Εκείνη την εποχή η Μητρόπολη ήταν γνωστή ως Επισκοπή Λευκής. Αργότερα μετονομάστηκε σε Επισκοπή Δομενίκου και Ελασσώνος με έδρα το Δομένικο. Από τον 17ο αι. έδρα της Επισκοπής Ελασσώνος και Δομενίκου υπήρξε η Τσαριτσάνη, όπου και διέμενε το μεγαλύτερο μέρος του χριστιανικού πληθυσμού της περιοχής. Καθώς η Ελασσόνα απελευθερώθηκε το 1912, η μητρόπολή της, μαζί με τις υπόλοιπες «Νέες Χώρες», παραχωρήθηκε διοικητικά από το Οικουμενικό Πατριαρχείο στην Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδος, με τον Πατριαρχικό Τόμο του 1928^[1].

Επισκοπικός κατάλογος

Όνομα	Έτη	Σημειώσεις
Συμεών	~ 879	συμμετείχε στη Σύνοδο της Κωνσταντινουπόλεως
Γρηγόριος
Δημήτριος Ξηρός	~ 1250
Ματθαίος	12 Δεκεμβρίου 1461 – ;
Βησσαρίων	1510 – 1516	αργότερα Σταγών
Νεόφυτος	1516 – 12 Απριλίου 1538
Φιλόθεος	Οκτώβριος 1538 – Νοέμβριος 1555
Γρηγόριος	17 Ιανουαρίου 1556 – 1564
Βασίλειος	1564 – 1570
Δαμασκηνός	1573 – 1574
Αρσένιος	πριν τον Ιούνιο 1583^[2] – 1585
Γαβριήλ	~ 1585 ~ 1590^[3]
Γαλακτίων	27 Δεκεμβρίου 1593 – Μάιος 1615
Τιμόθεος	1615 – 3 Απριλίου 1618
Νεόφυτος	1618 – Δεκέμβριος 1622
Ιωάσαφ	Δεκέμβριος 1622 – Μάρτιος 1636	καθαιρέθηκε^[4]
Κάλλιστος	Μάρτιος 1636^[4] – 1636
Ιωάσαφ	1637; – 23 Αυγούστου 1638	κατόπιν Κορίνθου^[5]
Κάλλιστος	1638 – Μάιος 1646	καθαιρέθηκε^[6]
Γεννάδιος	;
Γερμανός	22 Μαΐου 1646^[6] – Σεπτέμβριος 1655	καθαιρέθηκε^[7]
Αθανάσιος	Σεπτέμβριος 1655^[8] – πριν τον Ιούνιο του 1657
Ιωάσαφ	1657 – 1669
Γερμανός	Ιανουάριος 1669 – 1673
Φιλόθεος	1673 – Ιανουάριος 1697
Ζαχαρίας	1697 – 1703
Παχώμιος	περί το 1703 – 1709
Αθανάσιος	1709 – 1725
Άνθιμος	1725 – 1736
Τιμόθεος	1736 – Ιανουάριος 1760	κατόπιν Αίνου
Παρθένιος	Ιανουάριος 1760 – 1780	α΄ θητεία, εξορίστηκε
Αμβρόσιος	Μάρτιος 1780 – 15 Ιουλίου 1783
Παρθένιος	1783 – Σεπτέμβριος 1798	β΄ θητεία
Ιωαννίκιος	Σεπτέμβριος 1798 – 31 Μαρτίου 1809	κατόπιν Φιλιππουπόλεως^[9]
Πορφύριος	Μάρτιος 1809 – 28 Ιουνίου 1813	από πρώην Ναυπάκτου και Άρτης, κατόπιν εκ νέου Ναυπάκτου και Άρτης
Σαμουήλ	28 Ιουνίου 1813 – Φεβρουάριος 1814 †
Ιγνάτιος	Φεβρουάριος 1814 – Οκτώβριος 1815
Παρθένιος	Οκτώβριος 1815 – Ιανουάριος 1825 †
Σαμουήλ	Φεβρουάριος 1825 – Σεπτέμβριος 1827
Ιερώνυμος	Σεπτέμβριος 1827 – 13 Νοεμβρίου 1830 †
Νεόφυτος	Νοέμβριος 1830 – Μάιος 1849
Γερμανός	Μάιος 1849 – 27 Ιανουαρίου 1853	επαύθη λόγω φρενοβλάβειας^[10]
Ιγνάτιος	27 Ιανουαρίου 1853 – 24 Δεκεμβρίου 1860^[11]
Ιγνάτιος (Γρηγορίου)	24 Δεκεμβρίου 1860^[11] – μετά τις 8 Μαρτίου 1867 †	από Κασσανδρείας
Κύριλλος (Κτενάς) \| \|μετά τις 8 Μαρτίου 1867 – Αύγουστος 1886	από Κώου
Άνθιμος (Απολλώνιος ή Γκέτζης)	16 Μαρτίου 1887 – 14 Ιανουαρίου 1892	από Δεβρών, κατόπιν Πρεσπών
Νικόδημος (Αγγελίδης ή Αμαξόπουλος)	14 Ιανουαρίου 1892 – 27 Φεβρουαρίου 1897 †	από Προικοννήσου
Σωφρόνιος (Αργυρόπουλος ή Βουτσάς)	31 Μαΐου 1897 – 19 Οκτωβρίου 1900	από Καρπάθου, κατόπιν Στρωμνίτσης
Πολύκαρπος (Βαρβάκης)	21 Οκτωβρίου 1900 – 12 Αυγούστου 1910	κατόπιν Αδριανουπόλεως
Νεόφυτος (Ευαγγελίδης)	22 Αυγούστου 1910 – 28 Ιανουαρίου 1917 †
Ειρηναίος (Παπαδόπουλος ή Παπαμιχαήλ)	10 Φεβρουαρίου 1922 – 12 Ιουνίου 1924	από Δαρδανελλίων, παραιτήθηκε
Καλλίνικος (Λαμπρινίδης)	14 Οκτωβρίου 1924 – 29 Μαρτίου 1955	από Κρήνης, παραιτήθηκε
Ιάκωβος (Μακρυγιάννης)	4 Μαρτίου 1956 – 2 Αυγούστου 1967	παραιτήθηκε
Σεβαστιανός (Ασπιώτης)	4 Δεκεμβρίου 1967 – 13 Ιουνίου 1995	παραιτήθηκε
Βασίλειος (Κολόκας)	21 Ιουλίου 1995 – 16 Μαΐου 2014 †
Χαρίτων (Τούμπας)	29 Ιουνίου 2014 – σήμερα

Τοπικές Εορτές

Άγιος Αρσένιος, Επίσκοπος Ελασσόνας (8 Μαΐου)
Ελευθέρια Ελασσόνας (6 Οκτωβρίου)

Μνημεία

Καθολικό Ιεράς Μονής Ολυμπιωτίσσης, 13ος αι.
Καθολικό Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδος Σπαρμού, 14ος αι.
Καθολικό Ιεράς Μονής Αναλήψεως - Συκέας, 16ος αι.
Ιερός Ναός Μεταμορφώσεως Σωτήρος - Δολίχης, 16ος αι.
Ιεροί Ναοί Αγ. Αθανασίου και Αγ. Αντωνίου Τσαριτσάνης, 16ος αι.
Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου Τσαριτσάνης, 17ος αι.

Μονές

Υποσημειώσεις και παραπομπές

Υποσημειώσεις

↑ «Νέες Χώρες» ονομάζονται 36 Μητροπόλεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου, οι οποίες μετά τους Βαλκανικούς πολέμους περιήλθαν στην ελληνική επικράτεια. Αυτές συνεχίζουν να υπάγονται πνευματικά στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, αλλά με την Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη της 4ης Σεπτεμβρίου 1928 η Διοίκησή τους παραχωρήθηκε «επιτροπικώς» και υπό δέκα ρητούς όρους στην Εκκλησία της Ελλάδος^[1].

Παραπομπές

↑ ^1,0 ^1,1 Μαζαράκης, Ευάγγελος (2020). Το υφιστάμενο εκκλησιαστικό καθεστώς των Νέων Χωρών (PDF). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 19 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2021.
↑ Πάρδος, Αντώνης (1998). Ἀθωνικὰ Σύμμεικτα 5. Ἀρχεῖο τῆς Ἱ. Μ. Παντοκράτορος. Ἐπιτομὲς ἐγγράφων. Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. σελ. 122. ISBN 960-90911-0-5.
↑ Αγορίτσας 2017, σελ. 22.
↑ ^4,0 ^4,1 Παπαδόπουλος-Κεραμεύς 1963, σελ. 20.
↑ Αποστολόπουλος 1987, σελ. 420.
↑ ^6,0 ^6,1 Αποστολόπουλος 1987, σελ. 180.
↑ Αποστολόπουλος 1987, σελ. 198.
↑ Αποστολόπουλος 1987, σελ. 336.
↑ Μητροπολίτης από Μ.Πρωτοσυγκέλλων, Αθηναγόρας (1932). «Ο θεσμός των συγκέλλων εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών: 274. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19053/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2022.
↑ Μητροπολίτης από Μ.Πρωτοσυγκέλλων, Αθηναγόρας (1932). «Ο θεσμός των συγκέλλων εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών: 281. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19053/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2022.
↑ ^11,0 ^11,1 Καλλίφρων 1867, σελ. 188.

Πηγές

Ιερά Μητρόπολις Ελασσώνος
Αγορίτσας, Δημήτριος (2017). «Συνοδικό γράμμα του οικουμενικού πατριάρχη Θεολήπτου Β΄ (1586)». Τρικαλινά 37. https://www.academia.edu/35747837/%CE%A3%CF%85%CE%BD%CE%BF%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%B3%CF%81%CE%AC%CE%BC%CE%BC%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D_%CF%80%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%AC%CF%81%CF%87%CE%B7_%CE%98%CE%B5%CE%BF%CE%BB%CE%AE%CF%80%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%92_1586_Synodal_Letter_issued_by_the_Ecumenical_Patriarch_Theoleptos_II_1586_in_favour_of_the_Monastery_of_Christ_Saviour_Great_Meteoron_pdf. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021.
Καλλίφρων, Βασίλειος Δ. (1867). Εκκλησιαστικά ή Εκκλησιαστικόν Δελτίον. Κωνσταντινούπολη.
Αποστολόπουλος, Δημήτρης Γ. (1987). Η Νομική Συναγωγή Του Δοσιθέου. Μία Πηγή Και Ένα Τεκμήριο. Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών.
Παπαδόπουλος-Κεραμεύς, Αθανάσιος (1963). Ιεροσολυμιτική Βιβλιοθήκη, ήτοι κατάλογος των εν ταις βιβλιοθήκαις του αγιωτάτου αποστολικού τε και καθολικού ορθοδόξου πατριαρχικού θρόνου των Ιεροσολύμων και πάσης Παλαιστίνης αποκειμένων ελληνικών κωδίκων, τόμος τέταρτος (1899) (PDF). Βρυξέλλες: Culture et Civilisation. σελ. 11. Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2023.

[2] «Νέες Χώρες» ονομάζονται 36 Μητροπόλεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου, οι οποίες μετά τους Βαλκανικούς πολέμους περιήλθαν στην ελληνική επικράτεια. Αυτές συνεχίζουν να υπάγονται πνευματικά στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, αλλά με την Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη της 4ης Σεπτεμβρίου 1928 η Διοίκησή τους παραχωρήθηκε «επιτροπικώς» και υπό δέκα ρητούς όρους στην Εκκλησία της Ελλάδος^[1].

[mazarakis-1] 1,0 ^1,1 Μαζαράκης, Ευάγγελος (2020). Το υφιστάμενο εκκλησιαστικό καθεστώς των Νέων Χωρών (PDF). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 19 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2021.

[3] Πάρδος, Αντώνης (1998). Ἀθωνικὰ Σύμμεικτα 5. Ἀρχεῖο τῆς Ἱ. Μ. Παντοκράτορος. Ἐπιτομὲς ἐγγράφων. Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. σελ. 122. ISBN 960-90911-0-5.

[FOOTNOTEΑγορίτσας201722-4] Αγορίτσας 2017, σελ. 22.

[FOOTNOTEΠαπαδόπουλος-Κεραμεύς196320-5] 4,0 ^4,1 Παπαδόπουλος-Κεραμεύς 1963, σελ. 20.

[FOOTNOTEΑποστολόπουλος1987420-6] Αποστολόπουλος 1987, σελ. 420.

[FOOTNOTEΑποστολόπουλος1987180-7] 6,0 ^6,1 Αποστολόπουλος 1987, σελ. 180.

[FOOTNOTEΑποστολόπουλος1987198-8] Αποστολόπουλος 1987, σελ. 198.

[FOOTNOTEΑποστολόπουλος1987336-9] Αποστολόπουλος 1987, σελ. 336.

[10] Μητροπολίτης από Μ.Πρωτοσυγκέλλων, Αθηναγόρας (1932). «Ο θεσμός των συγκέλλων εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών: 274. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19053/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2022.

[11] Μητροπολίτης από Μ.Πρωτοσυγκέλλων, Αθηναγόρας (1932). «Ο θεσμός των συγκέλλων εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών: 281. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19053/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2022.

[FOOTNOTEΚαλλίφρων1867[https://books.google.gr/books?id=ezxTAAAAYAAJ&hl=el&pg=PA188#v=onepage&q&f=false_188]-12] 11,0 ^11,1 Καλλίφρων 1867, σελ. 188.

[α]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]