กระแซ

กระแซ

ꯃꯩꯇꯩ/ꯃꯤꯇꯩ
หญิงชาวกระแซฮินดูในชุดเจ้าสาว
ประชากรทั้งหมด
1.8 ล้านคน[1]
ภูมิภาคที่มีประชากรอย่างมีนัยสำคัญ
รัฐมณีปุระ, รัฐอัสสัม, รัฐตริปุระ, รัฐนาคาแลนด์, รัฐเมฆาลัย
ภาษา
มณีปุรี, อังกฤษ
ศาสนา
ฮินดู (83.38%), สนมาหี (16%), อิสลาม (8%), คริสต์ (1.06%)[2][3][4]
กลุ่มชาติพันธุ์ที่เกี่ยวข้อง
ปันกัล, นาคา, มณีปุระพิษณุปุระ, อาหม, พม่า, ตริปุระ, ไทใหญ่, กะเหรี่ยง

กระแซ (อังกฤษ: Cassay; พม่า: ကသည်း) เรียกตนเองว่า ไมไต (Meitei, /ˈməɪtəɪ/)^[5], มีเต (Meetei) หรือ มณิปุรี (Manipuri,^[6][7] ฮินดี: मणिपुरी) เป็นชาติพันธุ์หนึ่งอาศัยอยู่ทางตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศอินเดีย^[8] และเป็นประชากรส่วนใหญ่ของรัฐมณีปุระ^[8] ส่วนใหญ่ตั้งถิ่นฐานอยู่บริเวณที่ราบตอนกลางของรัฐมณีปุระ และยังพบอีกว่ามีจำนวนไม่น้อยอาศัยดินแดนข้างเคียงเช่น รัฐอัสสัม,^[9] รัฐเมฆาลัย^[10] และรัฐตริปุระ ทั้งยังพบการตั้งถิ่นฐานในประเทศอื่น ๆ ใกล้เคียงคือประเทศบังกลาเทศ^[11] และพม่า^[12] เมื่อพม่าเรืองอำนาจ มักกวาดต้อนเชลยชาวกระแซมาฝึกหัดเป็นทหารม้า^[13] และเป็นพราหมณ์ในราชสำนักพม่า^[14] ปัจจุบันมีชาวกระแซอาศัยอยู่ในหลายพื้นที่ของประเทศพม่า ได้แก่ รัฐกะชีน ภาคย่างกุ้ง ภาคซะไกง์ รัฐฉาน และภาคอิรวดี เป็นอาทิ^[15]

ชาวกระแซเป็นที่รู้จักในไทยอยู่บ้าง ดังปรากฏคำอธิบายลักษณะของชาวกระแซใน จารึกโคลงภาพคนต่างภาษา แผ่นที่ 18 ภายในวัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร ระบุว่า "ชาวกระแซมีผิวคล้ำ นุ่งผ้าขาว มีการอาบยาตามร่างกาย ชำนาญในการล่ากวาง และอาศัยอยู่ในดินแดนที่ขึ้นต่อพุกาม (พม่า)" โดยเนื้อหาแต่งโดยพระสมบัติบาล ตรงกับรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว^[16] นอกจากนี้ประชาชนในตำบลกระแสบน อำเภอแกลง จังหวัดระยอง เชื่อว่าบรรพบุรุษของตนเป็นชาวกระแซที่มีเชื้อสายมอญอพยพลงมาจากเมืองพิษณุโลก เข้าไปตั้งชุมชนเมื่อสมัยกรุงศรีอยุธยา^[17] หรือราว 400 ปีก่อน^[18] และสันนิษฐานกันว่าชื่อตำบล "กระแส" มาจากคำว่า "กระแซ" ตามชื่อชาติพันธุ์ของตน^[17]

ชาวกระแซใช้ภาษามณีปุระในการสื่อสาร ซึ่งภาษาดังกล่าวจัดอยู่ในตระกูลภาษาทิเบต-พม่า และเป็นหนึ่งในยี่สิบสองภาษาราชการของประเทศอินเดียตามรัฐธรรมนูญ ค.ศ. 1992^[19] เดิมใช้อักษรเมเตมาเยกในการเขียน^[20] แต่ภายหลังถูกแทนที่ด้วยอักษรเบงกอลช่วงศตวรรษที่ 18^[21] ปัจจุบันมีความพยายามในการฟื้นฟูการใช้อักษรเมเตมาเยกอีกครั้งอย่างช้า ๆ

แต่เดิมชาวกระแซนับถือศาสนาสนมาหี (Sanamahism) ซึ่งเป็นลัทธิบูชาสุริยเทพและผีบรรพชน^[22] และพบร่องรอยว่าชาวกระแซเคยนับถือศาสนาพุทธมาก่อน^[23] ปัจจุบันชาวกระแซส่วนใหญ่นับถือศาสนาฮินดูนิกายไวษณพ^[24] ซึ่งเปลี่ยนไปนับถือเมื่อราว 300 ปีก่อนหน้านี้^[25] แต่เป็นเพียงฮินดูพื้นเมืองหรือฮินดูแบบมณีปุระเท่านั้นเพราะรับอิทธิพลมาอย่างผิวเผิน โดยมีการนับถือปะปนกับลัทธิพื้นเมือง^[24][26] นอกจากนี้ยังมีชาวกระแซบางส่วนเข้ารีตศาสนาอิสลามเมื่อศตวรรษที่ 17 ในยุคจักรวรรดิโมกุลเรืองอำนาจ^[27] โดยจะถูกเรียกว่าปันกัล (Pangal)^[28] หรือมียะฮ์เมเต (Miah Meitei)^[29]

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ ชาวเมเต