คณะองคมนตรีไทย

คณะองคมนตรีไทย

ตราประจำคณะองคมนตรีไทย
ภาพรวมหน่วยงาน
ก่อตั้ง	8 พฤษภาคม พ.ศ. 2417
เขตอำนาจ	ไทย
สำนักงานใหญ่	สำนักงานองคมนตรี เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร
ฝ่ายบริหารหน่วยงาน	สุรยุทธ์ จุลานนท์, ประธาน กฤษณ์ กาญจนกุญชร, รักษาการเลขาธิการองคมนตรี
เว็บไซต์	คณะองคมนตรีไทย

คณะองคมนตรี เป็นคณะที่ปรึกษาที่ได้รับการแต่งตั้งขึ้นเพื่อถวายคำแนะนำแก่พระมหากษัตริย์ไทย องคมนตรีตามที่รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยกำหนด จะต้องมีสมาชิกจำนวนไม่เกิน 18 คน ประธานองคมนตรีคนปัจจุบันคือพลเอกสุรยุทธ์ จุลานนท์ อดีตนายกรัฐมนตรีไทยคนที่ 24 อดีตผู้บัญชาการทหารสูงสุดและอดีตผู้บัญชาการทหารบก ดำรงตำแหน่งตั้งแต่วันที่ 27 พฤษภาคม 2562 ภายหลังการถึงแก่อสัญกรรมของพลเอกเปรม ติณสูลานนท์ โดยพระมหากษัตริย์มีพระราชวินิจฉัยในการแต่งตั้งสมาชิกองคมนตรีทั้งหมด สำนักงานองคมนตรีอยู่ที่ทำเนียบองคมนตรี เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร^[1]

คณะองคมนตรีชุดแรกในสยามได้รับการตั้งขึ้นตามพระราชกฤษฎีกาเมื่อวันที่ 8 พฤษภาคม 2417 โดยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์ได้รับการศึกษาจากชาวตะวันตก จึงลอกเลียนระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ของยุโรป ในตอนแรกพระองค์ตั้งสภา 2 สภา คือปรีวีเคาน์ซิล (สมาชิก 49 องค์/คน) และสภาที่ปรึกษาราชการแผ่นดิน (สมาชิก 12 คน ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็นรัฐมนตรีสภา) มีการจัดตั้งปรีวีเคาน์ซิลขึ้นเพื่อจัดการกับกิจการด้านนิติบัญญัติ ในขณะที่สภาที่ปรึกษาราชการแผ่นดินหรือรัฐมนตรีสภากลายเป็นจุดกำเนิดของคณะรัฐมนตรี

เมื่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคตในวันที่ 23 ตุลาคม 2453 สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมารเสด็จขึ้นครองราชย์เป็นพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยทรงแต่งตั้งพระเชษฐาและพระอนุชารวมถึงขุนนางชั้นผู้ใหญ่จำนวน 40 พระองค์/คน เป็นสภากรรมการองคมนตรี ตลอดระยะเวลา 15 ปีในรัชสมัย พระองค์จะพระราชทานสัญญาบัตรและตราตั้งให้แก่พระราชวงศ์และขุนนางชั้นผู้ใหญ่เป็นองคมนตรีในพระราชพิธีถือน้ำพระพิพัฒน์สัตยา หรือพระราชพิธีศรีสัจจปานกาลในวันที่ 4 เมษายน ของทุกปี เมื่อพระองค์เสด็จสวรรคตในวันที่ 26 พฤศจิกายน 2468 คณะองคมนตรีประกอบด้วยสมาชิกจำนวนถึง 233 คน

ในสมัยรัชกาลที่ 7 พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงแต่งตั้งคณะที่ปรึกษาราชการแผ่นดินเป็น 3 องค์กร คือ อภิรัฐมนตรีสภา เสนาบดีสภา และสภากรรมการองคมนตรี โดยอภิรัฐมนตรีสภาก่อตั้งเมื่อวันที่ 28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2468 เทียบเท่าได้กับสภาที่ปรึกษาราชการแผ่นดินในรัชกาลที่ 5 ประกอบด้วยพระบรมวงศานุวงศ์ชั้นผู้ใหญ่จำนวน 5 พระองค์ ซึ่งทรงเคยรับราชการตำแหน่งสำคัญในรัชกาลที่ 5 ประกอบด้วย

• จอมพล จอมพลเรือ สมเด็จพระราชปิตุลา บรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช
• จอมพล จอมพลเรือ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต
• พลเอก สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์
• มหาอำมาตย์เอก นายพลเอก สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ
• มหาอำมาตย์เอก นายพลตรี พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ

• 
  กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช
• 
  กรมพระนครสวรรค์วรพินิต
• 
  กรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์
• 
  กรมพระยาดำรงราชานุภาพ
• 
  กรมพระจันทบุรีนฤนาถ

เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน 2475 กลุ่มบุคคลที่เรียกตนเองว่าคณะราษฎรพร้อมด้วยกลุ่มนายทหารชั้นผู้น้อยได้เข้ายึดอำนาจในกรุงเทพมหานคร พวกเขายกเลิกระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ เปลี่ยนสยามเป็นระบอบราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ และเรียกร้องให้พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชทานรัฐธรรมนูญแก่ประชาชนชาวสยาม พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชทานรัฐธรรมนูญ "ชั่วคราว" เมื่อวันที่ 27 มิถุนายน 2475 และฉบับถาวรในวันที่ 10 ธันวาคม คณะราษฎรออกพระราชบัญญัติยกเลิกอภิรัฐมนตรีสภาและองคมนตรี พวกเขาแทนที่เสนาบดีสภาด้วยคณะกรรมการราษฎร

จนกระทั่งสิบห้าปีต่อมาในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช 2490 ได้ตั้งคณะองคมนตรีขึ้นมาใหม่ในรัชสมัยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช โดยเปลี่ยนชื่อเป็น "คณะอภิรัฐมนตรี" สภาแห่งนี้ดำรงอยู่ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2490 ถึง พ.ศ. 2492 และประกอบด้วย:

• สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระชัยนาทนเรนทร ประธานคณะอภิรัฐมนตรี
• พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าธานีนิวัต
• พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอลงกฎ
• พระยามานวราชเสวี (ปลอด วิเชียร ณ สงขลา)
• พลตํารวจเอกอดุล อดุลเดชจรัส

สองปีต่อมา ภายใต้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2492 สภาได้เปลี่ยนชื่อเป็น คณะองคมนตรี คณะองคมนตรีชุดปัจจุบันตั้งขึ้นตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560

รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ระบุว่าเป็นคณะบุคคลที่พระมหากษัตริย์ทรงเลือกและทรงแต่งตั้งผู้ทรงคุณวุฒิเป็นประธานองคมนตรีคนหนึ่ง และองคมนตรีอื่นอีกไม่เกิน 18 คนมีหน้าที่ถวายความเห็นต่อพระมหากษัตริย์ในพระราชกรณียกิจทั้งปวงที่พระมหากษัตริย์ทรงปรึกษา รวมทั้งปฏิบัติภารกิจตามที่พระมหากษัตริย์ทรงกำหนดหรือทรงมอบหมาย การเลือกและแต่งตั้งองคมนตรีหรือการให้องคมนตรีพ้นจากตำแหน่งให้เป็นไปตามพระราชอัธยาศัย โดยประธานรัฐสภาเป็นผู้รับสนองพระบรมราชโองการแต่งตั้งประธานองคมนตรี หรือให้ประธานองคมนตรีพ้นจากตำแหน่ง และประธานองคมนตรีเป็นผู้รับสนองพระบรมราชโองการแต่งตั้งองคมนตรี หรือให้องคมนตรีพ้นจากตำแหน่ง

องคมนตรีเป็นข้าราชการในพระองค์ ตามพระราชกฤษฎีกาจัดระเบียบราชการและการบริหารงานบุคคลของราชการในพระองค์ พ.ศ. 2560^[2] และต้องไม่เป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา หรือดำรงตำแหน่งทางการเมืองอื่น ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ ผู้ดำรงตำแหน่งในองค์กรอิสระ ข้าราชการซึ่งมีตำแหน่งหรือเงินเดือนประจำ ข้าราชการในพระองค์ตำแหน่งอื่นนอกจากองคมนตรี พนักงานรัฐวิสาหกิจ เจ้าหน้าที่อื่นของรัฐ หรือสมาชิกหรือเจ้าหน้าที่ของพรรคการเมือง และต้องไม่แสดงการฝักใฝ่ในพรรคการเมืองใด ๆ ก่อนเข้ารับหน้าที่ องคมนตรีต้องถวายสัตย์ปฏิญาณต่อพระมหากษัตริย์ และพ้นจากตำแหน่งเมื่อตาย ลาออก หรือมีพระบรมราชโองการให้พ้นจากตำแหน่ง

คณะองคมนตรี จะทำการประชุมทุกสัปดาห์ ณ ทำเนียบองคมนตรี บริเวณพระราชอุทยานสราญรมย์ ใกล้พระบรมมหาราชวัง ด้านถนนสนามไชย โดยมีสำนักงานองคมนตรี ซึ่งเป็นส่วนราชการในพระองค์ คอยสนับสนุนภารกิจขององคมนตรีในการปฏิบัติหน้าที่ถวายพระมหากษัตริย์ และการอื่นตามพระราชอัธยาศัย

คณะองคมนตรีในปัจจุบัน พระมหากษัตริย์ทรงแต่งตั้งขึ้นตามพระราชอัธยาศัย ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 อย่างไรก็ตาม ตามมาตรา 11 วรรคสาม ระบุให้ประธานองคมนตรีลงนามรับสนองพระบรมราชโองการแต่งตั้งองคมนตรีอื่น แต่พบว่าไม่มีการลงนามรับสนองพระบรมราชโองการของพลเอก สุรยุทธ์ จุลานนท์ ประธานองคมนตรี ในพระบรมราชโองการแต่งตั้งองคมนตรี 3 คน คือ พลเอก บัณฑิตย์ มลายอริศูนย์, เกษม จันทร์แก้ว และพลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา^[3]

ลำดับ	รูป	รายนาม	วาระ	ตำแหน่งสำคัญอื่น	ประวัติการทำงาน
1.		พลเอก สุรยุทธ์ จุลานนท์	6 ธันวาคม พ.ศ. 2559 – ปัจจุบัน	• กรรมการบริหารมูลนิธิอานันทมหิดล • รองประธานกรรมการมูลนิธิโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราช คนที่ 1 • กรรมการสภากาชาดไทย • ประธานกรรมการมูลนิธิพระดาบส • รองประธานกรรมการมูลนิธิรางวัลสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี • กรรมการที่ปรึกษามูลนิธิพระราชวังพญาไท ในพระอุปถัมภ์ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี • ที่ปรึกษากิตติมศักดิ์มูลนิธิราชประชานุเคราะห์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ • รองประธานกรรมการโครงการกองทุนการศึกษา • ประธานคณะกรรมการบริหารโครงการพระดาบสจังหวัดชายแดนภาคใต้ • ประธานคณะกรรมการดำเนินการ โครงการ “สานใจไทย สู่ใจใต้” • นายกสภาสถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง • นายกสภามหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี • กรรมการมูลนิธิคืนช้างสู่ธรรมชาติ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ • ประธานที่ปรึกษาสมาคมเจ็ตสกีแห่งประเทศไทย ในพระอุปถัมภ์ ทูลกระหม่อมหญิงอุบลรัตนราชกัญญา สิริวัฒนาพรรณวดี • ฯลฯ	ประธานองคมนตรี[4] ผู้รักษาการประธานองคมนตรี[5] อดีตนายกรัฐมนตรี อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย อดีตผู้บัญชาการทหารสูงสุด อดีตผู้บัญชาการทหารบก อดีตแม่ทัพภาคที่ 2 อดีตผู้บัญชาการหน่วยบัญชาการสงครามพิเศษ อดีตสมาชิกวุฒิสภา
2.		เกษม วัฒนชัย	6 ธันวาคม พ.ศ. 2559 – ปัจจุบัน	• กรรมการบริหารมูลนิธิอานันทมหิดล • ประธานกรรมการแผนกแพทยศาสตร์ มูลนิธิอานันทมหิดล • นายกกรรมการอำนวยการวชิราวุธวิทยาลัย • ประธานกรรมการมูลนิธิโครงการสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน โดยพระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร • ประธานกรรมการมูลนิธิโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราช • กรรมการทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ • ประธานกรรมการมูลนิธิขาเทียม ในสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี • รองประธานกรรมการมูลนิธิพระดาบส • นายกสภามหาวิทยาลัยเชียงใหม่ • ประธานที่ปรึกษามูลนิธิศาลาเฉลิมกรุง • กรรมการและเลขาธิการมูลนิธิจุฬาภรณ์ • ประธานกรรมการโครงการทุนเล่าเรียนหลวงสำหรับพระสงฆ์ไทย • กรรมการสภาสถาบันผู้ทรงคุณวุฒิของสถาบันการพยาบาลศรีสวรินทิรา สภากาชาดไทย • ประธานมูลนิธิยุวสถิรคุณ • กรรมการมูลนิธิสถาบันโรคไตภูมิราชนครินทร์ • ฯลฯ	อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ อดีตปลัดทบวงมหาวิทยาลัย อดีตอธิการบดีมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ อดีตสมาชิกวุฒิสภา อดีตกรรมการมูลนิธิแพทย์อาสาสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี อดีตนายกสภามหาวิทยาลัยศิลปากร อดีตนายกสภามหาวิทยาลัยมหิดล
3.		พลากร สุวรรณรัฐ	6 ธันวาคม พ.ศ. 2559 – ปัจจุบัน	• กรรมการบริหารมูลนิธิอานันทมหิดล • กรรมการมูลนิธิชัยพัฒนา • นายกมูลนิธิราชประชานุเคราะห์ ในพระบรมราชูปถัมภ์[6] • ประธานคณะกรรมการบริหารโครงการศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำริ • รองประธานกรรมการมูลนิธิโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราช คนที่ 2 • ประธานอนุกรรมการติดตามและขับเคลื่อนโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริพื้นที่ภาคเหนือ	อดีตรองปลัดกระทรวงมหาดไทย อดีตผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงใหม่ อดีตผู้ว่าราชการจังหวัดปัตตานี อดีตกรรมการมูลนิธิแพทย์อาสาสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี อดีตนายกกรรมการอำนวยการวชิราวุธวิทยาลัย
4.		อรรถนิติ ดิษฐอำนาจ	6 ธันวาคม พ.ศ. 2559 – ปัจจุบัน	• กรรมการบริหารมูลนิธิอานันทมหิดล • รองประธานกรรมการมูลนิธิปกเกล้าตุลาการ ในพระราชูปถัมภ์ฯ • ประธานกรรมการมูลนิธิเพชรรัตน - สุวัทนา	อดีตประธานศาลฎีกา อดีตประธานศาลอุทธรณ์ อดีตกรรมการกฤษฎีกา อดีตประธานสมาคมกฎหมายอาเซียน
5.		ศุภชัย ภู่งาม	6 ธันวาคม พ.ศ. 2559 – ปัจจุบัน	• กรรมการบริหารมูลนิธิอานันทมหิดล	อดีตประธานศาลฎีกา อดีตประธานศาลอุทธรณ์ภาค 3
6.		พลอากาศเอก ชลิต พุกผาสุข	6 ธันวาคม พ.ศ. 2559 – ปัจจุบัน	• กรรมการบริหารมูลนิธิอานันทมหิดล • กรรมการและเลขาธิการมูลนิธิพระดาบส • ประธานกรรมการมูลนิธิแพทย์อาสาสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี • รองประธานคณะกรรมการบริหารโครงการศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำริ • ประธานคณะกรรมการที่ปรึกษาในคณะกรรมการสถานศึกษาโรงเรียนพระดาบสจังหวัดชายแดนภาคใต้ • ประธานมูลนิธิศิษย์เก่าโรงเรียนโยธินบูรณะ • ประธานอนุกรรมการติดตามและขับเคลื่อนโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริพื้นที่ภาคกลาง	อดีตผู้บัญชาการทหารอากาศ อดีตรองหัวหน้าคณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข (คปค.) คนที่ 1 อดีตรองประธานและอดีตรักษาการประธานคณะมนตรีความมั่นคงแห่งชาติ (คมช.)
7.		พลเอก ไพบูลย์ คุ้มฉายา	6 ธันวาคม พ.ศ. 2559 – ปัจจุบัน	• กรรมการบริหารมูลนิธิอานันทมหิดล • กรรมการโครงการกองทุนการศึกษา	อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม อดีตรองผู้บัญชาการทหารสูงสุด อดีตแม่ทัพภาคที่ 1 อดีตสมาชิกคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) อดีตหัวหน้าฝ่ายกฎหมายและกระบวนการยุติธรรม คณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.)
8.		พลเอก ดาว์พงษ์ รัตนสุวรรณ	6 ธันวาคม พ.ศ. 2559 – ปัจจุบัน	• กรรมการบริหารมูลนิธิอานันทมหิดล • ประธานกรรมการบริหารมูลนิธิการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม • กรรมการและเลขธิการโครงการกองทุนการศึกษา • กรรมการสภาราชวิทยาลัยผู้ทรงคุณวุฒิของราชวิทยาลัยจุฬาภรณ์	อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ อดีตรองผู้บัญชาการทหารบก อดีตเสนาธิการทหารบก อดีตที่ปรึกษาและอดีตเลขานุการคณะที่ปรึกษาคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.)
9.		จรัลธาดา กรรณสูต	12 ธันวาคม พ.ศ. 2559 – ปัจจุบัน	• กรรมการบริหารมูลนิธิอานันทมหิดล • ที่ปรึกษาคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ • ประธานกรรมการมูลนิธิโครงการหลวง • ประธานกรรมการบริหารกองทุนพระราชทานสำหรับศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำริ • รองประธานกรรมการมูลนิธิโครงการสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน โดยพระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร • รองประธานคณะกรรมการบริหารโครงการศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำริ • ประธานอนุกรรมการติดตามและขับเคลื่อนโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ	อดีตที่ปรึกษาสำนักราชเลขาธิการ อดีตปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ อดีตอธิบดีกรมประมง
10.		พลเอก กัมปนาท รุดดิษฐ์	23 ธันวาคม พ.ศ. 2559 – ปัจจุบัน	• กรรมการบริหารมูลนิธิอานันทมหิดล • ที่ปรึกษากิตติมศักดิ์ มูลนิธิราชประชานุเคราะห์ ในพระบรมราชูปถัมภ์[6] • กรรมการมูลนิธิโครงการหลวง • กรรมการมูลนิธิโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราช	อดีตสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ อดีตผู้ช่วยผู้บัญชาการทหารบก อดีตแม่ทัพภาคที่ 1 อดีตรองเลขาธิการคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.)
11.		พลเรือเอก พงษ์เทพ หนูเทพ	8 มิถุนายน พ.ศ. 2560 [7] – ปัจจุบัน	• กรรมการบริหารมูลนิธิอานันทมหิดล • ประธานกรรมการบริหาร มูลนิธิราชประชานุเคราะห์ ในพระบรมราชูปถัมภ์[6] • กรรมการมูลนิธิโครงการหลวง • กรรมการมูลนิธิโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราช	อดีตรองปลัดกระทรวงกลาโหม อดีตผู้บัญชาการโรงเรียนนายเรือ
12.		จิรายุ อิศรางกูร ณ อยุธยา	12 มีนาคม พ.ศ. 2561 – ปัจจุบัน	• กรรมการบริหารมูลนิธิอานันทมหิดล • กรรมการและเหรัญญิกมูลนิธิพระดาบส • กรรมการและเลขาธิการมูลนิธิสายใจไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ • กรรมการมูลนิธิชัยพัฒนา • กรรมการมูลนิธิอุทกพัฒน์ • กรรมการศิริราชมูลนิธิ • นายกสภาสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ • กรรมการมูลนิธิปิดทองหลังพระ สืบสานแนวพระราชดำริ • กรรมการสถาบันส่งเสริมและพัฒนากิจกรรมปิดทองหลังพระ สืบสานแนว พระราชดำริ • กรรมการมูลนิธิสถาบันโรคไตภูมิราชนครินทร์	อดีตเลขาธิการพระราชวัง อดีตผู้อำนวยการสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ อดีตรัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงอุตสาหกรรม อดีตนายกกรรมการ ธนาคารไทยพาณิชย์ จำกัด (มหาชน) อดีตประธานกรรมการทุนธนชาต อดีตกรรมการ และอดีตประธานกรรมการสรรหา ค่าตอบแทน และบรรษัทภิบาล ธนาคารไทยพาณิชย์ จำกัด (มหาชน) อดีตประธานกรรมการ บริษัท ปูนซิเมนต์ไทย จำกัด (มหาชน) อดีตกรรมการกิจการสังคมเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน บริษัท ปูนซิเมนต์ไทย จำกัด (มหาชน) อดีตประธานกรรมการบริษัท เทเวศประกันภัย จำกัด (มหาชน) อดีตประธานกรรมการมูลนิธิมั่นพัฒนา อดีตกรรมการและเลขาธิการมูลนิธิโครงการหลวง
13.		อำพน กิตติอำพน	2 ตุลาคม พ.ศ. 2561 – ปัจจุบัน	• กรรมการสภามหาวิทยาลัยผู้ทรงคุณวุฒิของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย • กรรมการสภามหาวิทยาลัยผู้ทรงคุณวุฒิของมหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ • รองประธานกรรมการมูลนิธิโครงการสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน โดยพระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร	อดีตที่ปรึกษานายกรัฐมนตรี ปฏิบัติหน้าที่ผู้ทรงคุณวุฒิประจำสำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี สำนักนายกรัฐมนตรี อดีตประธานกรรมการคณะกรรมการบริหารและอดีตผู้อำนวยการสำนักงานบริหารนโยบายของนายกรัฐมนตรี อดีตประธานกรรมการธนาคารแห่งประเทศไทย อดีตประธานกรรมการในคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ อดีตสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ อดีตเลขาธิการคณะรัฐมนตรี อดีตเลขาธิการคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ อดีตรองปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ อดีตผู้อำนวยการสำนักงานมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ อดีตประธานกรรมการบริษัท การบินไทย จำกัด (มหาชน)
14.		พลเอก เฉลิมชัย สิทธิสาท	2 ตุลาคม พ.ศ. 2561 – ปัจจุบัน		อดีตผู้บัญชาการทหารบก อดีตสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ อดีตเลขาธิการคณะรักษาความสงบแห่งชาติ อดีตผู้อำนวยการกองอำนวยการร่วมรักษาความสงบเรียบร้อย อดีตผู้บัญชาการหน่วยบัญชาการสงครามพิเศษ กรรมการธนาคารทหารไทย จำกัด (มหาชน)
15.		พลอากาศเอก จอม รุ่งสว่าง	2 ตุลาคม พ.ศ. 2561 – ปัจจุบัน		อดีตผู้บัญชาการทหารอากาศ อดีตสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ อดีตสมาชิกคณะรักษาความสงบแห่งชาติ อดีตเสนาธิการทหารอากาศ อดีตผู้บัญชาการศูนย์บัญชาการแก้ไขปัญหาการบินพลเรือน
16.		นุรักษ์ มาประณีต	4 พฤษภาคม พ.ศ. 2563 – ปัจจุบัน	• กรรมการโครงการกองทุนการศึกษา [8]	อดีตประธานศาลรัฐธรรมนูญ อดีตตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ
17.		เกษม จันทร์แก้ว	24 มีนาคม พ.ศ. 2564 – ปัจจุบัน		อดีตอธิบดีกรมป่าไม้
18.		พลเอก บัณฑิตย์ มลายอริศูนย์	21 ตุลาคม พ.ศ. 2565 – ปัจจุบัน		อดีตผู้ช่วยผู้บัญชาการทหารบก อดีตแม่ทัพภาคที่ 1 อดีตผู้บัญชาการโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า อดีตแม่ทัพน้อยที่ 1
19.		พลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา	29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2566 – ปัจจุบัน		อดีตนายกรัฐมนตรี อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม อดีตผู้บัญชาการทหารบก อดีตหัวหน้าคณะรักษาสงบแห่งชาติ อดีตแม่ทัพภาคที่ 1

ลำดับ	รูป	รายพระนาม/รายนาม	เริ่มวาระ	สิ้นสุดวาระ	หมายเหตุ
1		พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าธานีนิวัติ	18 มิถุนายน พ.ศ. 2492 8 เมษายน พ.ศ. 2495 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2502 8 มิถุนายน พ.ศ. 2506 14 กรกฎาคม พ.ศ. 2506 30 กรกฎาคม พ.ศ. 2511 14 ธันวาคม พ.ศ. 2515	25 มีนาคม พ.ศ. 2493 20 ตุลาคม พ.ศ. 2501 27 พฤษภาคม พ.ศ. 2506 9 กรกฎาคม พ.ศ. 2506 20 มิถุนายน พ.ศ. 2511 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2514 8 กันยายน พ.ศ. 2517	ได้รับการสถาปนาเป็น พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นทิพยลาภพฤฒิยากร เมื่อ 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2493
2		พลเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนชัยนาทนเรนทร	25 มีนาคม พ.ศ. 2493	7 มีนาคม พ.ศ. 2494	ทรงได้รับการสถาปนาเป็นสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาชัยนาทนเรนทร เมื่อ 28 มกราคม พ.ศ. 2495
3		พลเอก พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอลงกฎ	13 มีนาคม พ.ศ. 2494	29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2494	ทรงได้รับการสถาปนาเป็นพระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นอดิศรอุดมศักดิ์ เมื่อ 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2495
-		เจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศ (จิตร ณ สงขลา)	27 พฤษภาคม พ.ศ. 2506 9 กรกฎาคม พ.ศ. 2506	8 มิถุนายน พ.ศ. 2506 14 กรกฎาคม พ.ศ. 2506	ดำรงตำแหน่งเป็นการชั่วคราว
4		หม่อมหลวงเดช สนิทวงศ์	24 มีนาคม พ.ศ. 2518	8 กันยายน พ.ศ. 2518	พ้นจากตำแหน่งด้วยเหตุถึงแก่อสัญกรรม
5		สัญญา ธรรมศักดิ์	5 ธันวาคม พ.ศ. 2518	4 กันยายน พ.ศ. 2541	พ้นจากตำแหน่งด้วยเหตุลาออก
6 (1)		พลเอก เปรม ติณสูลานนท์	4 กันยายน พ.ศ. 2541	13 ตุลาคม พ.ศ. 2559	ได้รับแต่งตั้งให้เป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์
-		ธานินทร์ กรัยวิเชียร	14 ตุลาคม 2559	2 ธันวาคม 2559	ดำรงตำแหน่งเป็นการชั่วคราว
6 (2)		พลเอก เปรม ติณสูลานนท์	2 ธันวาคม พ.ศ. 2559	26 พฤษภาคม พ.ศ. 2562	พ้นจากตำแหน่งด้วยเหตุถึงแก่อสัญกรรม
-		พลเอก สุรยุทธ์ จุลานนท์	27 พฤษภาคม พ.ศ. 2562	1 มกราคม พ.ศ. 2563	มีพระบรมราชโองการ โปรดเกล้าฯแต่งตั้งเป็นผู้รักษาการประธานองคมนตรี
7		พลเอก สุรยุทธ์ จุลานนท์	2 มกราคม พ.ศ. 2563		มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งเป็นประธานองคมนตรี

• ความเคลื่อนไหวสู่การปฏิวัติสยาม
• สภาที่ปฤกษาราชการแผ่นดิน
• สภาที่ปฤกษาในพระองค์
• สภากรรมการองคมนตรี

• ธงทอง จันทรางศุ, สารานุกรมรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (พ.ศ. ๒๕๔๐) พระมหากษัตริย์, สถาบันพระปกเกล้า, พ.ศ. 2544, หน้า 13–17 ISBN 974-008-579-2.
• จีรวัฒน์ ครองแก้ว. องคมนตรี ศักดิ์ศรีแผ่นดิน. กรุงเทพ : มูลนิธิทรัพยากรมนุษย์ระหว่างประเทศ, พ.ศ. 2550. 269 หน้า. ISBN 978-974-7362-09-1.
• รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (พ.ศ. ๒๕๕๐), หมวด ๒ พระมหากษัตริย์
• วิมลรักษ์ ศานติธรรม. "คณะองคมนตรี". ฐานข้อมูลการเมืองการปกครองสถาบันพระปกเกล้า. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2018-09-05. สืบค้นเมื่อ 2018-09-21.

• เว็บไซต์ คณะองคมนตรี เก็บถาวร 29 พฤศจิกายน 2006 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• สำนักข่าวกรมประชาสัมพันธ์ เก็บถาวร 4 พฤษภาคม 2006 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน