3 Brygada WOP

3 Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza – związek taktyczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-czechosłowackiej.

Sformowana w 1950 na bazie 19 Brygady Ochrony Pogranicza, na podstawie rozkazu MBP nr 043/org z 3 czerwca 1950^[2]. Nowa numeracja batalionów i brygad weszła w życie z dniem 1 stycznia 1951^[3]. Sztab brygady stacjonował w Krakowie.
Zgodnie z etatem czasu „P” nr 352/13, na dzień 1 listopada 1954 brygada liczyła 2394 żołnierzy, a etat czasu „W” nr 0352/10 przewidywał 2929 żołnierzy^[4].

W 1956 przeniesiono brygadę do Nowego Sącza i powiększono odcinek brygady o 264 batalion WOP Baligród (Sanok) z 26 Brygady WOP w Przemyślu i o 41 batalion WOP Ustroń z 4 Brygady WOP. Jednocześnie rozformowano 31 batalion WOP w Nowym Sączu, podporządkowując jego strażnice bezpośrednio brygadzie^[a].

W 1957 rozformowano 33 batalion WOP Czarny Dunajec i 41 batalion WOP Ustroń. Przeformowano 18 strażnic w placówki WOP^[b].
Zgodnie z etatem czasu „P” nr 352/34, na dzień 1 sierpnia 1957 brygada liczyła 2310 żołnierzy, a etat czasu „W” nr 0352/23 przewidywał 3697 żołnierzy^[5].

Rozformowana w 1958. Na jej bazie powstała 3 Karpacka Brygada WOP.

W 1950^[6]:

• dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia
• 31 batalion WOP – Nowy Sącz
• 32 batalion WOP – Nowy Targ
• 33 batalion WOP – Czarny Dunajec
• 34 batalion WOP – Żywiec

• ppłk Piotr Ragucki
• ppłk Feliks Sikorki
• mjr Zbigniew Furgała
• ppłk Władysław Rybacki

9 Oddział Ochrony Pogranicza → 9 Krakowski Oddział WOP → 19 Brygada Ochrony Pogranicza → 3 Brygada WOP → 3 Karpacka Brygada WOP → Karpacka Brygada WOP → Karpacki Oddział SG

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Grzegorz Goryński. Plany mobilizacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza okresu zimnej wojny – zadania na rzecz MON. „Biuletyn Historyczny Muzeum Marynarki Wojennej”. 36/2021, 2021. Gdynia: Muzeum Marynarki Wojennej. ISSN 0137-5539. 
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn. 2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.