Graniczna Placówka Kontrolna Olszyna

Graniczna Placówka Kontrolna Kleinbademeisel/Olszyna – nieistniejący obecnie pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza wykonujący kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu bezpośrednio w przejściach granicznych na granicy granicy z Niemiecką Republiką Demokratyczną/Republiką Federalną Niemiec^[b].

Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Olszynie – nieistniejąca obecnie graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej wykonująca kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu bezpośrednio w przejściach granicznych na granicy z granicy państwowej z Republiką Federalną Niemiec.

Wcześniej występowała pod nazwą Przejściowy Punkt Kontrolny Kleinbademeisel (PPK Kleinbademeisel).

Do końca 1954 Graniczna Placówka Kontrolna Olszyna (GPK Olszyna) pod względem operacyjnym podporządkowane było bezpośrednio pod sztab 9 Brygady WOP w Krośnie Odrzańskim, a pod względem zaopatrzenia kwatermistrzowskiego przydzielone było do 30 batalionu Ochrony Pogranicza^[1], 1 stycznia 1955 roku 91 batalionu WOP w Tuplicach^[1].

W 1955 rozformowana została GPK Olszyna, a przejście graniczne podporządkowano stacjonującym w tych miejscowościach strażnicom. W związku z tym na strażnicy WOP Olszyna utworzono nowy etat zastępcy dowódcy strażnicy do spraw KRG^[1].

Graniczna Placówka Kontrolna Olszyna została utworzona w 1974^[2]  i podlegała bezpośrednio pod sztab Lubuskiej Brygady WOP w Krośnie Odrzańskim. Po rozformowaniu Lubuskiej Brygady WOP, 1 listopada 1989 GPK Olszyna została włączona w struktury Łużyckiej Brygady WOP w Lubaniu Śląskim i tak funkcjonowała do 15 maja 1991^[2] .

Straż Graniczna:
Po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 Graniczna Placówka Kontrolna Olszyna weszła w podporządkowanie Lubuskiego Oddziału Straży Granicznej^[3] i przyjęła nazwę Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Olszynie.

W ramach reorganizacji struktur Straży Granicznej związanej z przygotowaniem Polski do wstąpienia, do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego 2 stycznia 2003 w skład granicznej placówki kontrolnej Straży Granicznej kategorii I w Olszynie weszły: strażnica SG w Łęknicy, strażnica SG w Tuplicach i strażnica SG w Zasiekach^[c].

Od początku 2003 GPK SG w Olszynie dodatkowo użytkowała budynek przy ul. Świerczewskiego 1 w Tuplicach, w którym mieścił się jeden z pionów gpk, pomieszczenia dla osób zatrzymanych oraz magazyny depozytowe^[4].

Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Olszynie pod tą nazwą funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 i 24 sierpnia 2005, kiedy to została przekształcona na Placówkę Straży Granicznej w Olszynie (PSG w Olszynie)^[d].

• Łęknica-Bad Muskau – drogowe
• Olszyna-Forst – drogowe
• Zasieki-Forst – kolejowe.

• st. sierż. Józef Bortkiewicz (był w 1951)
• ppor. Jan Tomaszewski (?–1952)
• ppor. Edward Kusiak (1952–1953)
• ppor. Mieczysław Solis (1954–1954)
• ppłk Antoni Włodarczyk (był w 1980)^[5]
• ppłk Jerzy Piwowarski^[5].

Komendanci SG:

• ppłk SG Bogusław Bazylak (2002–23.08.2005) – do przekształcenia^[6].

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
• Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
• Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945–1990. Warszawa–Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 92; 75-531 Koszalin, 2013.
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• Grzegorz Zaremba. Przyczyny reorganizacji WOP w latach 1946–1948. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia”. 3/08, 2008. Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej w Koszalinie. (pol.). 
• ASGr.Historia Lubuskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Krosno Odrzańskie 1965
• Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1990 – Lubuska Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2021-01-16]. (pol.).