มานพ ยาระณะ

มานพ ยาระณะ จ.ภ.
มานพ ยาระณะ ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง ประจำปี พ.ศ. 2548
เกิด	5 กันยายน พ.ศ. 2478 อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่
เสียชีวิต	22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2558 (80 ปี)
อาชีพ	ผู้เชี่ยวชาญ: ศิลปะการฟ้อน ศิลปะการต่อสู้ กลองสะบัดชัยแบบโบราณ, กลองปู่จา, กลองปู่เจ่ ดนตรีพื้นบ้านล้านนาและดนตรีไทย
คู่สมรส	สมัย ยาระณะ
รางวัล	ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง[1]

พ่อครูมานพ ยาระณะ หรือ พ่อครูพัน (5 กันยายน พ.ศ. 2478 – 22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2558^[2]) เป็นผู้เชี่ยวชาญด้านศิลปะการฟ้อน, ศิลปะการต่อสู้, การตีกลองสะบัดชัยแบบโบราณ, กลองปู่จา, กลองปู่เจ่, ดนตรีพื้นบ้านล้านนาและดนตรีไทย โดยได้รับการเชิดชูเกียรติเป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง ประจำปี พ.ศ. 2548^[3]

นอกจากนี้ เขายังเป็นผู้สอนศิลปะการต่อสู้ล้านนา และมวยไทยให้แก่ พ.อ.(พิเศษ) อำนาจ พุกศรีสุข รวมถึงวิชาดาบสะบัดชัยให้แก่ณปภพ ประมวญ (ครูแปรง)^[4]

มานพ ยาระณะ เป็นบุตรของคำปัน และบัวเขียว ยาระณะ โดยมานพได้สำเร็จการศึกษาระดับประถมศึกษาปีที่ 4 จากโรงเรียนวัดศรีดอนไชย ที่อำเภอเมืองเชียงใหม่^[5] ภายหลังจากสำเร็จการศึกษาก็ได้ช่วยพ่อแม่ทำการค้า และขณะเดียวกันก็ได้ศึกษาวิชาศิลปะการต่อสู้, ศิลปะการแสดงดนตรี รวมถึงศิลปะการตีกลองล้านนาชนิดต่าง ๆ จากผู้เชี่ยวชาญ จากนั้น เขาได้ถ่ายทอดสู่สังคม โดยทำการสอนให้แก่คนรุ่นใหม่หลายรุ่น ทั้งวิชามวยไทย, การฟ้อนเจิง, ฟ้อนหอก, ฟ้อนผานประทีป, การตีกลองปู่จา, กลองสะบัดชัยแบบโบราณ, กลองมองเซิง, กลองปู่เจ่ และศิลปะการแสดงอื่น ๆ อีกหลายแขนง เป็นระยะเวลาร่วม 50 ปีโดยที่ไม่เคยเอ่ยปากขอรับค่าตอบแทนแต่อย่างใด^[6][7]

ด้านผลงานที่ได้รับการกล่าวถึง พ่อครูมานพ ยังเป็นผู้ประดิษฐ์ท่าการแสดงชุด ฟ้อนขันดอก เพื่อเป็นการฟ้อนรำบูชาพระรัตนตรัย ให้บังเกิดความสงบร่มเย็นแก่บ้านเมือง^[8]

พ.ศ. 2550 รายการปราชญ์เดินดิน ทางสถานีโทรทัศน์โมเดิร์นไนน์ ได้เคยถ่ายทอดเรื่องราวของมานพ ยาระณะ ที่ซึ่งเขารับจ้างถีบรถสามล้อในย่านตลาดสันป่าข่อย ที่อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่^[9]

ใน พ.ศ. 2552 พ่อครูมานพ ยาระณะ ยังได้ร่วมการแสดงฟ้อน ในมหกรรมวัฒนธรรมเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร 82 พรรษา 5 ธันวาคม 2552 ที่จัดขึ้น ณ ป้อมมหากาฬ ถนนราชดำเนิน^[10]

วันที่ 13 เมษายน พ.ศ. 2556 พ่อครูมานพ ซึ่งเป็นศิลปินแห่งชาติ ได้รับเกียรติให้เป็นผู้ทำการผูกข้อมืออวยพรให้แก่ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี เนื่องในวันสงกรานต์ ที่บริเวณอนุสาวรีย์สามกษัตริย์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่^[11]

ด้านชีวิตส่วนตัว สมรสกับสมัย ยาระณะ และมีลูกสาว 1 คนชื่อชลธาร ยาระณะ^[5][6]

มานพ ยาระณะ เสียชีวิตเมื่อวันที่ 22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2558 ด้วยโรคมะเร็งปอด สิริอายุได้ 80 ปี สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินไปในการพระราชทานเพลิงศพเมื่อวันที่ 24 มกราคม พ.ศ. 2560 ณ สุสานสันกู่เหล็ก อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่

• รางวัลบุคคลดีเด่นทางวัฒนธรรม จังหวัดเชียงใหม่ เพชรราชภัฏ – เพชรล้านนา^[6]
• ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง ประจำปี พ.ศ. 2548^[6][12]

• พ.ศ. 2549 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ ชั้นที่ 4 จตุตถดิเรกคุณาภรณ์ (จ.ภ.)^[13]