พิศมัย วิไลศักดิ์

พิศมัย วิไลศักดิ์ จ.ภ.
สารนิเทศภูมิหลัง
เกิด	7 ธันวาคม พ.ศ. 2482 (85 ปี) พิศมัย วิไลศักดิ์ อำเภอพระนคร​ จังหวัดพระนคร ประเทศไทย
คู่สมรส	สุพรรณ พราหมณ์พันธุ์
อาชีพ	นักแสดง, นักร้อง
ปีที่แสดง	พ.ศ. 2501 – ปัจจุบัน
รางวัล
ศิลปินแห่งชาติ	สาขาศิลปะการแสดง (ภาพยนตร์และละครโทรทัศน์) พ.ศ. 2553
พระสุรัสวดี	นักแสดงนำหญิงยอดเยี่ยม พ.ศ. 2506 - ดวงตาสวรรค์ นักแสดงประกอบหญิงยอดเยี่ยม พ.ศ. 2526 - เงิน เงิน เงิน นักแสดงสมทบหญิงยอดเยี่ยม พ.ศ 2542 - กำแพง
สุพรรณหงส์	นักแสดงนำหญิงยอดเยี่ยม พ.ศ. 2521 - ไร้เสน่หา
ชมรมวิจารณ์บันเทิง	รางวัลเกียรติยศแห่งความสำเร็จ พ.ศ. 2556
โทรทัศน์ทองคำ	นักแสดงสนับสนุนหญิงยอดเยี่ยม พ.ศ. 2543 - ไม้เมือง รางวัลเกียรติยศคนทีวี พ.ศ. 2553
เมขลา	นักแสดงประกอบหญิงยอดเยี่ยม พ.ศ. 2537 - ปีกมาร

พิศมัย วิไลศักดิ์ (เกิด 7 ธันวาคม พ.ศ. 2482) เป็นนักแสดงหญิงชาวไทย เจ้าของรางวัลเกียรติยศ "ดาราทองพระราชทาน" อีกทั้งยังมีผลงานร้องเพลงบันทึกแผ่นเสียง และยังเป็นครูสอนศิลปะการแสดง เจ้าของฉายา "ดาราเงินล้าน" และอีกฉายาในยุคหลังคือ "เบ็ตตี้ เดวิส เมืองไทย"^[1] มีผลงานการแสดงภาพยนตร์ราว 300 เรื่อง ตลอดระยะเวลากว่า 60 ปี^[2] พิศมัย วิไลศักดิ์ ได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติจากสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงวัฒนธรรม ให้เป็น ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ภาพยนตร์และละครโทรทัศน์) ประจำปี พ.ศ. 2553

พิศมัย วิไลศักดิ์ มีผลงานการแสดงทั้งภาพยนตร์ ละครโทรทัศน์ และการร้องเพลงมาตลอดระยะเวลากว่า 60 ปี โดยผลงานภาพยนตร์ที่สร้างชื่อเสียง ได้แก่ การะเกด (2501), ดรรชนีนาง (2504), จำเลยรัก (2506), ใจเพชร (2506), ดวงตาสวรรค์ (2507), ลูกทาส (2507), มงกุฎเพชร (2508), พิมพิลาลัย (2508), ชุมทางเขาชุมทอง (2508), สาวเครือฟ้า (2508), ดาวพระศุกร์ (2509), โนห์รา (2509), เมขลา (2510), อาญารัก (2510), อกธรณี (2511), มาดามยี่หุบ (2525) เป็นต้น

พิศมัย วิไลศักดิ์ ได้รับการยอมรับและการเคารพเรียก "มี้" จากทุกคนในวงการ "มี้" ย่อมาจาก "มามี้" ซึ่งหมายความว่า "แม่" ซึ่งต้นกำเนิดของการเรียกมี้เกิดจาก ทัศน์วรรณ เสนีย์วงศ์ ณ อยุธยา เกิดเมื่อวันที่ 7 ธันวาคม พ.ศ. 2482 ที่ตรอกสุเหร่าวัดตองปุ ย่านบางลำพู จังหวัดพระนคร บิดาชื่อ นายหงวน วิไลศักดิ์ อาชีพค้าขาย มารดาชื่อ นางปุย วิไลศักดิ์ พิศมัยเป็นลูกกำพร้าตั้งแต่เด็กในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 เนื่องจากบิดามารดาเสียชีวิตด้วยพิษจากสงคราม พิศมัยจึงได้รับการเลี้ยงดูอุปการะในวังหลวงโดยคุณครูจำเรียง พุทธประดับ (ศิลปินแห่งชาติ) ระหว่างปี พ.ศ. 2494-2498 โดยพิศมัยมักจะเรียกคุณครูจำเรียง พุทธประดับ ว่า “แม่ครู” ทำให้พิศมัยกับแม่ครูจำเรียงผูกพันใกล้ชิดกันสนิทสนมกันเป็นอย่างดี พิศมัยจบการศึกษาจากโรงเรียนบำรุงวิทยา และ วิทยาลัยนาฏศิลป์ กรมศิลปากร^[2]

พิศมัยเริ่มแสดงละครเรื่อง ราชาธิราช ขณะนั้นพิศมัยมีอายุเพียง 10 ปี แสดงเป็นตัวทหารยืนเสาธรรมดา ที่โรงละครเก่าติดกับกำแพงมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง (มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ในปัจจุบัน) ต่อมาหลังจากพิศมัยเรียนจบจากโรงเรียนบำรุงวิทยา ก็ได้ก้าวเข้าสู่การเป็นดาราประจำโรงเรียนนาฏศิลป์ พิศมัยได้แสดงเป็นนางเอกละคร เรื่อง แว่นแก้ว ในขุนช้างขุนแผน ตอนพลายเพชรพลายบัวออกศึก ในปีต่อมาได้แสดงเป็นพระเอกโดยแสดงเป็นพระสังข์ ตอนหาปลา หลังจากนั้นเริ่มมีชื่อในการรำฉุยฉายพราหมณ์เป็นที่ขึ้นชื่อ

พิศมัย วิไลศักดิ์ แสดงภาพยนตร์เรื่องแรกโดยการชักนำของนักเขียนชื่อดังคือ ศักดิ์เกษม หุตาคม (อิงอร) เมื่อช่วงปี พ.ศ. 2500 แสดงเป็นนางเอกเรื่อง การะเกด คู่กับ ลือชัย นฤนาท และ ชนะ ศรีอุบล เป็นที่รู้จักจากฉากรำฉุยฉายในเรื่อง ภาพยนตร์ฉายติดต่อกันประมาณ 2 เดือน ทำรายได้มากกว่า 2 ล้านบาท นับเป็นภาพยนตร์เรื่องหนึ่งที่ทำให้อุตสาหกรรมภาพยนตร์ไทยเฟื่องฟู และทำให้พิศมัยแจ้งเกิดในฐานะนักแสดงในเวลาต่อมา และก้าวขึ้นการเป็นสู่นักแสดงชั้นนำของวงการบันเทิงไทยในช่วงยุค 50 และยุค 60

พิศมัยได้แสดงภาพยนตร์ต่อมาอีกประมาณ 300 เรื่อง ได้แสดงทุกบทบาทและทุกเรื่องที่แสดงได้รับความนิยมจากผู้ชม จนเชิด ทรงศรี ตั้งฉายาให้ว่า "ดาราเงินล้าน" และแฟนคลับวัยรุ่นในยุคหลังก็ตั้งฉายาให้อีกว่าเป็น "เบ็ตตี้ เดวิส เมืองไทย" พิศมัยมีผลงานที่มีชื่อเสียงได้แก่เรื่อง สองฝั่งฟ้า (2503), ดรรชนีนาง (2504), จำเลยรัก (2506), ดวงตาสวรรค์ (2506), โนราห์ (2509) ในจำนวนหลายเรื่องพิศมัยได้ใช้ความสามารถพิเศษในการรำไทย รับบทรำในเรื่องด้วย เช่น โนราห์ (2509), เมขลา (2510), สีดา (2511), หนึ่งนุช (2514), ค่าของคน (2514), สักขีแม่ปิง (2516), ระห่ำลำหัก (2518)

พิศมัย วิไลศักดิ์ มีผลงานบันทึกแผ่นเสียงเพลงแรกในปี พ.ศ. 2501 คือเพลง "การะเกด" ผลงานของ สุรัฐ พุกกะเวส และ สง่า อารัมภีร ในปี พ.ศ. 2504 ได้ขับร้องเพลง "หนาวตัก" เป็นเพลงประกอบในภาพยนตร์เรื่อง ดรรชนีนาง ประพันธ์ทำนอง โดย สมาน กาญจนผลิน และประพันธ์คำร้อง ศักดิ์เกษม หุตาคม (อิงอร) และในอีกหลายบทเพลงที่ได้รับความนิยมมากทำให้ได้รับเชิญให้ขึ้นแสดงคอนเสิร์ตช่วยการกุศลอยู่เนื่องๆ

ในปี พ.ศ. 2510 พิศมัย วิไลศักดิ์ ได้รับพระราชทานรางวัลดาราทอง จากพระหัตถ์ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ในฐานะผู้มีคุณสมบัติ 4 ประเภท คือ "ศรัทธา", "หน้าที่", "ไมตรี" และ "น้ำใจ" (ประเภท-นักแสดง) จัดโดย "สมาคมผู้สื่อข่าวบันเทิงแห่งประเทศไทย" ถือเป็นรางวัลพระราชทานที่จัดขึ้นครั้งเดียว ตามผลสำรวจ และความนิยมของประชาชน ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2500-2510

ในปี พ.ศ. 2527 พิศมัย วิไลศักดิ์ ได้เริ่มแสดงละครโทรทัศน์เป็นครั้งแรกจาก เรื่อง “ห้องที่จัดไม่เสร็จ” แสดงทางช่อง 3 ต่อมาได้แสดงละครโทรทัศน์อีกกว่า 200 เรื่อง ในระยะหลัง พิศมัยจะรับงานแสดงละครทางโทรทัศน์ นอกจากงานแสดงแล้ว พิศมัยยังทำหน้าที่เป็นครูสอนศิลปะการแสดงให้กับนักแสดงอีกด้วย เช่น จินตหรา สุขพัฒน์, สันติสุข พรหมศิริ, ลิขิต เอกมงคล, ยุรนันท์ ภมรมนตรี, ฉัตรชัย เปล่งพานิช, กรรชัย กำเนิดพลอย, บุญพิทักษ์ จิตต์กระจ่าง ฯลฯ ในระยะหลัง พิศมัยวางมือทางด้านการสอนศิลปะการแสดงและส่งต่อให้กับ ทัศน์วรรณ เสนีย์วงศ์ ณ อยุธยา เนื่องจากอายุที่มากขึ้น พิศมัยได้รับการยกย่องให้เป็น ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ภาพยนตร์และละครโทรทัศน์) ประจำปี พ.ศ. 2553^[2]

พิศมัย วิไลศักดิ์ สมรสกับผู้กำกับภาพยนตร์ สุพรรณ พราหมณ์พันธุ์ และไม่มีบุตรด้วยกัน

ปี	เรื่อง	รับบท
2501	การะเกด
2503	สองฝั่งฟ้า
2504	ดรรชนีนาง
2505	ยอดรัก
2506	จำเลยรัก
	เสือเก่า
	ใจเพชร
2507	ทับเทวา
	ดวงตาสวรรค์
	ชายชาตรี
	ลูกทาส
	เล็บอินทรีย์
	ละอองดาว
	หนึ่งในสยาม
2508	นางสาวโพระดก
	เงารัก
	จามรีสีฟ้า
	เจ้าเมือง
	เหนือมหากาฬ
	รัดใจ
	ครุฑเพชร
	มงกุฎเพชร
	เกียรติศักดิ์ทหารเสือ
	ชุมทางเขาชุมทอง
	อินทรีมหากาฬ
	ธนูทอง
	รัศมีแข
	สาวเครือฟ้า
2509	ผู้ชนะสิบทิศ ตอน ยอดขุนพล
	อรุณเบิกฟ้า
	โนราห์
	ศึกบางระจัน
	นางครวญ
	ในม่านเมฆ
	หยกแดง
	พลับพลึงแดง
	ดาวพระศุกร์
2510	ผู้ชนะสิบทิศ ตอน ถล่มหงสาวดี
	ผู้ชนะสิบทิศ ตอน บุเรงนองลั่นกลองรบ
	ตะวันสีทอง
	เมขลา
	อาญารัก
	เรือจ้าง
	ล่าพยาบาท
	ปราสาทรัก
2511	สีดา
	จ้าวอินทรีย์
	ป่าลั่น
	ใจแก้ว
	เล็บครุฑ ตอน ประกาศิตจางซูเหลียง
	อกธรณี
	ที่รักจ๋า
	ระฆังผี
	สาปสวาท
	ดอนเจดีย์
2512	ต้อยติ่ง
	นางกวัก
	หนาวหัวใจ
	นางละคร
	สายใจ
	ดอนเจดีย์
	วนาสวรรค์
2513	แม่ย่านาง
	บ้านวังแดง
	คู่สร้าง
2514	คนึงหา
	หนึ่งนุช
	ค่าของคน
	เจ้าพระยาที่รัก
	รุ้งทอง
	สะใภ้หัวนอก
	ราชินีบอด

• สวนสน (2515)
• นี่แหละรัก (2515)
• รักต้องห้าม (2515)
• นางฟ้าชาตรี (2515)
• อเวจีสีชมพู (2515)
• ส้มตำ (2516)
• บ้า (2516)
• สักขีแม่ปิง (2516)
• ซำเหมา (2516)
• กระสือสาว (2516)
• ชูชก กัณหา ชาลี (2516)
• ผาเวียงทอง (2516)
• แรงรัก (2516)
• ทิวาหวาม (2517)
• บุษบาขายรัก (2517)
• มัจจุราชสีน้ำผึ้ง (2517)
• แม่สาย (2517)
• ระห่ำลำหัก (2518)
• คุณครูคนใหม่ (2518)
• ตะบันไฟตะไลเพลิง (2518)
• ใจรัก (2518)
• โอ้ลูกรัก (2519)
• อ้อมอกพ่อ (2519)
• เสน่หาอาลัย (2519)
• นางสาวลูกดก (2519)
• ชาติอาชาไนย (2519)
• จักรวาลยอดรัก (2519)
• ดับสุริยา (2519)
• ความรักสีดำ (2519)
• ไอ้ควายเหล็ก (2520)
• เก้ายอด (2520)
• รักเลือกไม่ได้ (2520)
• โอ้มาดา (2520)
• กิเลสคน (2520)
• อย่าแหย่ฉลาม (2520)
• หัวใจที่ไม่อยากเต้น (2520)
• ตึ่งนั้ง (2521)
• ด่านนรก (2521)
• อะไรกันวะ (2521)
• คนหลายเมีย (2521)
• ผิดทางรัก (2521)
• รักเต็มเปา (2521)
• วัยอาละวาด (2521)
• หัวใจสีชมพู (2521)
• สตรีหมายเลข 0 (2521)
• ลืมเสียเถิดอย่าคิดถึง (2521)
• วัยรุ่นจอมคะนอง (2521)
• เสือสิงห์กระทิงแรด (2521)
• แม่ยอดสร้อยพ่อยอดแซว (2521)
• ลูกทุ่งปืนคด (2521)
• สิงห์สะเปรอะ (2521)
• เพลงรักเพื่อเธอ (2521)
• พ่อเสือลูกสิงห์ (2521)
• วัยรัก (2521)
• ลูกโดด (2521)
• กำนันช้อง (2522)
• อาญานรก (2522)
• ดอกไม้ร่วงที่แม่ริม (2522)
• พ่อหม้ายลูกติด (2522)
• จิ๊กกี๋ก็มีหัวใจ (2522)
• ผู้หญิงมือสอง (2522)
• พรุ่งนี้ก็สายเกินไป (2522)
• ปริศนาแห่งหัวใจ (2522)
• ไร้เสน่หา (2522)
• เลือดทมิฬ (2522)
• ผมรักคุณ (2522)
• มนต์เพลงลูกทุ่ง (2522)
• บัณฑิตเหลือแดน (2522)
• รอยลิขิต (2522)
• หัวใจที่จมดิน (2522)
• หนึ่งน้องนางเดียว (2523)
• ผิดหรือที่จะรัก (2523)
• รุ้งเพชร (2523)
• ไอ้ขุนเพลง (2523)
• หยาดพิรุณ (2523)
• บัวสีน้ำเงิน (2523)
• หงส์หยก (2523)
• ทายาทลูกทุ่ง (2523)
• ดอกฟ้าและโดมผู้จองหอง (2524)
• ยอดรักผู้กอง (2524)
• ค่าน้ำนม (2524)
• ศรีธนญชัย (2524)
• กำแพงหัวใจ (2524)
• คุณหญิงพวงแข (2524)
• ดาวพระศุกร์ (2524)
• รักครั้งสุดท้าย (2524)
• ล.ลิงจับหลัก (2524)
• เสือเฒ่าสิงห์หนุ่ม (2524)
• พันท้ายนรสิงห์ (2525)
• นักฆ่าจากเจ้าพระยา (2525)
• เล็บครุฑ 78 (2525)
• มาดามยี่หุบ (2525)
• เต้าฮวยเกศทิพย์ (2525)
• ลูกสาวนักเลง (2525)
• ตามรักตามฆ่า (2525)
• แม่หอยหลอด (2525)
• รักข้ามรุ่น (2525)
• สมิงจ้าวท่า (2525)
• เหนือชีวิต (2525)
• กระสือ (2525)
• นี่หรือมนุษย์ (2525)
• มัจจุราชสีน้ำผึ้ง (2525)
• พญายมพนมรุ้ง (2526)
• พระจันทร์เปลี่ยนสี (2526)
• เจ้าสาวนักเลง (2526)
• นักเลงข้าวนึ่ง (2526)
• ยอดอนงค์ (2526)
• โนรี (2526)
• ไอ้เก่ง (2526)
• ยูงรำแพน (2526)
• หัวใจทมิฬ (2526)
• มายาพิศวาส (2526)
• เกียรติศักดิ์ทหารเสือ (2526)
• เงิน เงิน เงิน (2526)
• สาลิกาลิ้นทอง (2527)
• ดอกรักบานหลังฝน (2527)
• ไอ้หม่าลูกแม่ (2527)
• รัศมีแข (2527)
• มังกรลายไทย (2527)
• รอยไม้เรียว (2527)
• อีแต๋น ไอเลิฟยู (2527)
• สิงห์รถบรรทุก 2 (2527)
• แพแตก (2527)
• บ้านสาวโสด (2527)
• น.ส. ลูกหว้า (2527)
• สเว็ตเตอร์สีแดง (2527)
• ซากุระ (2527)
• ถามหาความรัก (2527)
• มือปราบหนวดเหล็ก (2527)
• นักรบประจัญบาน (2527)
• ถล่มด่านปืน (2527)
• วัยแสบ (2527)
• แตนป่าแตก (2527)
• วันนั้นคงมาถึง (2527)
• มดตะนอย (2527)
• หัวใจทะลุดิน (2527)
• ฟ้ากำหนด (2528)
• ผู้ใหญ่ลีกับนางมา (2528)
• ผู้การเรือเร่ (2528)
• รักสองต้องห้าม (2528)
• รักสอง เมีย ต้องห้าม (2528)
• มาธาดอร์จอมเพี้ยน (2528)
• ฝน (2528)
• หอใหม่ (2528)
• เดือนเสี้ยว (2528)
• สองพี่น้อง (2528)
• ดวงใจกระซิบรัก (2529)
• เมียแต่ง (2529)
• ท่านชายกำมะลอ (2529)
• พ่อจอมยวน แม่จอมยุ่ง (2529)
• ขบวนการคนใช้ (2529)
• สองคนสองคม (2529)
• รักทรมาน (2530)
• วงศาคณาญาติ (2530)
• คาวน้ำผึ้ง (2530)
• เหตุเกิดที่ห้องไอซียู (2530)
• ผู้หญิงคนนั้นไม่ใช่ผี (2530)
• วิญญาณรักคลั่งสวาท (2530)
• กว่าจะรู้เดียงสา (2530)
• ฟ้าสีทอง (2530)
• สะใภ้เถื่อน (2530)
• นักสู้ปาฏิหาริย์ (2530)
• รักด้วยชีวิต (2531)
• หน่วยล่าสังหาร (2531)
• มนต์รักเพลงทะเล้น (2531)
• อยากจะแบ่งหัวใจให้เป็นสอง (2531)
• หนองบัวแดง (2531)
• เหยื่ออารมณ์ (2531)
• วิมานเสน่หา (2531)
• ผัวใครก็ช่าง (2531)
• งามงอน (2531)
• เสน่หา (2531)
• เรือนแพ (2533)
• ก่อนจะสิ้นลมหนาว (2533)
• บ้านเล็กบุกบ้านใหญ่ (2533)
• ความรักไม่มีชื่อ (2533)
• คนละวัยอลวน (2533)
• โกย (2533)
• แม่ผัว (2536)
• ผ่าโลกเพลงลูกทุ่ง (2536)
• เธอของเรา ของเขา หรือของใคร (2536)
• มาดามยี่หุบ ภาค 2 (2537)
• เพลงรัก ลูกสาวกำนัน (2538)
• กำแพง (2542)
• สุริโยไท (2544)
• ตำนานกระสือ (2545)
• สังหรณ์ (2546)
• ลูกทุ่งซิกเนเจอร์ (2559)

พ.ศ.	เรื่อง	รับบท	ออกอากาศ
2527	ห้องที่จัดไม่เสร็จ	สวนขวัญ	ช่อง 3
2529	โอ้...ลูกรัก	ภาวิณี	ช่อง 7
	สัญญารัก	-	ช่อง 3
	ปมพิศวาส	-	ช่อง 3
2530	ละครคน	มัณฑนา	ช่อง 3
	ลานลูกไม้	ดารา	ช่อง 3
	หนามชีวิต	-	ช่อง 3
2531	พยัคฆ์สองแผ่นดิน	-	ช่อง 3
	รักบ้าๆบวมๆ	-	ช่อง 3
	กว่าจะรู้เดียงสา	แม่ของทิพย์	ช่อง 7
	สวรรค์เบี่ยง	ลาวัณย์	ช่อง 7
	ลายหงส์	คำทอง	ช่อง 3
	บ้านของพรุ่งนี้	แถบ	ช่อง 7
	มายา	หม่อมมณีฉาย	ช่อง 7
2532	ศรีธนญชัย	-	ช่อง 11
	หน้ากากทอง	-	ช่อง 3
	เคหาสน์สีแดง	คุณนายพนาเวส	ช่อง 7
	ผมอาถรรพ์	รัศมี	ช่อง 5
	สุดแต่ใจจะไขว่คว้า	ส่ง	ช่อง 3
	แต่งกับงาน	-	ช่อง 7
	ท่าฉลอม	-	ช่อง 9
	นางสาวเย็นฤดี	คุณนงพงา	ช่อง 3
	แม่ผัวตัวแสบ	-	ช่อง 3
	ตะกายดาว : ดาวอยู่แล้ว	พิศมัย วิไลศักดิ์	ช่อง 9
2533	บัวแล้งน้ำ	ม.ร.ว.หญิงปทุมมา	ช่อง 7
	ใครกำหนด	-	ช่อง 3
	แรงรัก	คุณนวล	ช่อง 3
	รอยมาร	คุณหญิงรุจา อัคราช	ช่อง 3
	เมื่อรักร้าว	คุณเขมิกา	ช่อง 5
	วงศาคณาญาติ	ป้าใหญ่	ช่อง 3
	ขิงก็ราข่าก็แรง	รุ่งทิพย์	ช่อง 9
	ทรายล้อมมุก	แม่ของทราย	ช่อง 3
	ล่องเรือหารัก	คุณภักดิ์พริ้ง	ช่อง 3
2534	ปาก	พเยีย	ช่อง 3
	สามหนุ่มสามมุม	ป้าดา	ช่อง 7
	แม่เบี้ย	-	ช่อง 7
	นาฏกรรมอำลา	-	ช่อง 3
	ผู้การเรือเร่	ชม้าย	ช่อง 5
	กลกามเทพ	คุณหญิงรื่นรมย์	ช่อง 9
	พิษสวาท	คุณหญิงอัมพวัน	ช่อง 5
	เขาวานให้หนูเป็นสายลับ	-	ช่อง 3
2535	กาในฝูงหงส์	คุณนายพะเยาว์	ช่อง 5
	ชื่นชีวานาวี	ฉวีวรรณ	ช่อง 3
	ไฟรักอสูร	-	ช่อง 3
	เสียแรงรัก	-	ช่อง 9
	ลางรัก		ช่อง 5
	เมียนอกฎหมาย	แม่แนบ	ช่อง 5
	วังน้ำวน	โสกิต	ช่อง 5
	เขยบ้านนอก ภาค 2	คุณหญิงอรทัย	ช่อง 3
	เจ้าจอม	หม่อมจิต (หม่อมสุภัค)	ช่อง 9
	ไฟโชนแสง	คุณอัมพร	ช่อง 3
	กุหลาบในเปลวไฟ	-	ช่อง 5
	ฝ้ายแก้มแพร	คุณทอแสง	ช่อง 3
2536	เหลี่ยมลูกไม้	นวลจันทร์	ช่อง 9
	คุณหญิงจอมแก่น	หม่อมเจ้าหญิงชลาภัทร กนกจันทร์ / ท่านหญิงชลาภัทร	ช่อง 3
	คนละโลก	รัญจวน	ช่อง 5
	พายุอารมณ์	-	ช่อง 3
	เพลงบินใบงิ้ว	นางเกษร	ช่อง 9
	คุณหญิงพวงแข	คุณหญิงพวงแข	ช่อง 3
	น้ำตาหยดสุดท้าย	-	ช่อง 3
2537	กระเช้าสีดา	คุณวดี (รับเชิญ)	ช่อง 3
	คุณหญิงแข่งบุญ	-	ช่อง 7
	ปลายฝนต้นหนาว	คุณสิธี (สิ)	ช่อง 7
	ลูกรักลูกชัง	พิมพ์พรรณ	ช่อง 9
	แววมยุรา	-	ช่อง 5
	แสงสูรย์	-	ช่อง 3
	ผ้าทอง	เสด็จป้า (รับเชิญ)	ช่อง 7
	ระบำอสูร	ศรีวรรณ	ช่อง 5
	ปีกมาร	คุณสลัก	ช่อง 5
	หัวใจลายสีคราม	-	ช่อง 5
2538	หน้ากากเกียรติยศ	คุณหญิงมณียา	ช่อง 5
	พินัยกรรมมรณะ	จันทร์	ช่อง 5
	สามใบไม่เถา	ป้าอัปสร	ช่อง 3
	พล นิกร กิมหงวน	คุณนายลิ้นจี่	ช่อง 3
	เติมรักให้เต็ม	คุณย่า	ช่อง 7
	พฤกษาสวาท	คุณนายอรรถ	ช่อง 5
	ยอดคุณลูก	-	ช่อง 3
	อยากหยุดตะวันไว้ที่ปลายฟ้า	แม่น้ำเชี่ยว	ช่อง 5
	ไฟต่างสี	คุณหญิงสุมน	ช่อง 3
	ผู้ใหญ่ลีกับนางมา	ป้าปุย	ช่อง 5
2539	เพลิงริษยา	ช้องนาง	ช่อง 5
	จงรัก	-	ช่อง 5
	เข็มซ่อนปลาย	-	ช่อง 3
	เพลิงบุญ	สุคนธา	ช่อง 3
	ดาวเรือง	จันทรา (รับเชิญ)	ช่อง 3
	เล่ห์เสน่หา	สายไหม	ช่อง 3
	ดอกไม้ในป่าหนาว	พลอยสี	ช่อง 3
	แผ่นดินของเรา	เสด็จพระองค์หญิง	ช่อง 5
	ชีวิตเหมือนฝัน	-	ช่อง 3
	สามอนงค์	-	ช่อง 5
2540	พี่ชายที่แสนดี	ป้านง	ช่อง 9
	จินตปาตี	คุณหญิงสิริพร	ช่อง 3
	การะเกด	แม่ครู	ช่อง 7
	ซอสามสาย	-	ช่อง 3
	นางสาวไม่จำกัดนามสกุล	คุณหญิงวิมล	ช่อง 5
	นางละคร	คุณหญิงสุพินดา	ช่อง 7
	ท่านชายกำมะลอ	คุณหญิงพวงเพชร	ช่อง 3
	อินทรีแดง : ตามรอยแค้น	ป้าไพ (รับเชิญ)	ช่อง 7
2541	เลื่อมสลับลาย	แม่ของเพรียว	ช่อง 3
	เมียแต่ง	คุณหญิงภวัน	ช่อง 3
	เดชแม่ยาย	-	ช่อง 9
2542	แก้วกินรี	ชื่นใจ	ช่อง 7
	เสน่ห์นางงิ้ว	คุณหญิงวลี	ช่อง 3
	เกิดแต่ชาติปางไหน	คุณปัทมา	ช่อง 3
	18 มงกุฎสะดุดรัก	ป้ามาลี	ช่อง 5
	เก้าอี้ขาวในห้องแดง	คุณทองทาบ	ช่อง 3
	ตะวันลับฟ้า	คุณหญิงผ่อง	ช่อง 3
	รักสุดท้ายที่ปลายฟ้า	แม่ของชานนท์	ช่อง 3
	โดดเดี่ยวไม่เดียวดาย	มารศรี	ช่อง 5
	ละครเทิดพระเกียรติชุดใต้แสงตะวัน : ฝนแรก	แม่แก้ว	ช่อง 7
	ละครเทิดพระเกียรติชุดใต้แสงตะวัน : ปู่เจ้าสมิงพราย	คุณหญิง	ช่อง 7
2543	ไม้เมือง	คุณรมดี	ช่อง 3
	มีเพียงรัก	คุณนายทิพวรรณ	ช่อง 3
	อังกอร์	คุณแม่นริน	ช่อง 7
	ผยอง	หม่อมเจ้าหญิงภิเษกศรี	ช่อง 3
	อาญารัก	คุณนายทองจันทร์	ช่อง 3
	ผู้ดีอีสาน	เพ็ญศรี	ช่อง 3
	ทิพย์ดุริยางค์	พรรณี	ช่อง 7
2544	ปลาร้าทรงเครื่อง	-	ช่อง 3
	คน 2 คม	ยายทอง	ช่อง 5
	กบฎหัวใจ	คุณผ่อง	ช่อง 3
	เรือนนพเก้า	-	ช่อง 3
	เทวดาเดินดิน	ป้าศรี	ช่อง 3
	แม่ค้า	ดาราวดี	ช่อง 7
	มายา	หม่อมมณีฉาย	ช่อง 7
	หนี้รัก	คุณย่าวาด	ช่อง 5
	แรงเงา	คุณนภางค์	ช่อง 3
	ขมิ้นกับปูน	หม่อมเจ้าหญิงพิไลลักขณา (รับเชิญ)	ช่อง 3
	ฉันไม่รอวันนั้น	คุณหญิงอัศนี	ช่อง 3
	สุดดวงใจ	เพ็ญศรี	ช่อง 3
	หักเหลี่ยมกุหลาบ	-	ช่อง 7
2545	นังเหมียวย้อมสี	คุณหญิงพิมพ์แข	ช่อง 3
	หนึ่งฟ้าหลังคาเดียวกัน	คุณย่า	ช่อง 3
	เพลิงมายา	-	ช่อง 7
	สะใภ้จ้าว	คุณสอางค์	ช่อง 3
2546	วิวาห์พาวุ่น	สุคนธา	ช่อง 3
	พุทธานุภาพ	สุรีย์	ช่อง 3
	ผู้ใหญ่ลีกับนางมา	ป้าปุย	ไอทีวี
	โบตั๋น	คุณหญิงกุหลาบ	ช่อง 3
	บ่วงเล่ห์เสน่หา	-	ช่อง 3
	หนึ่งฤทัย	คุณย่าทองแท้	ช่อง 3
	รักต้องอ้วน	-	ช่อง 3
	เล่ห์ลับสลับร่าง	พวงคราม	ช่อง 3
	คุณย่าดอตคอม	ยายของขิม	ช่อง 3
	ใยเสน่หา	ละม้าย	ช่อง 3
	กิเลสมาร	แม่วาด	ช่อง 3
2547	ริษยา	ท่านหญิงนวล	ช่อง 3
	รักเกินพิกัดแค้น	ยายสิน	ช่อง 7
	ไฟสีเงิน	นงนุช	ช่อง 7
	ภูแสนดาว	ยายเฒ่าเมี้ยน	ช่อง 3
	รักสุดขั้ว	จุไร	ช่อง 7
	เขยมะริกัน	ยาย (รับเชิญ)	ช่อง 3
	คู่กรรม	ยายศร	ช่อง 3
	เล่ห์รตี	คุณหญิงมาริสา สุทธกานต์	ช่อง 5
	ผู้ชายมือสอง	ป้าสลัก	ช่อง 3
	เจ้าสาวกลัวฝน	คุณหญิงเพ็ญพิมล	ช่อง 3
2548	ฝันเฟื่อง	ท่านผู้หญิงเลิศหล้า	ช่อง 5
	หลานสาวคุณยาย หลานชายคุณตา	สกาว	ช่อง 3
	รักหลอกๆ อย่าบอกใคร	สะอิ้ง	ช่อง 5
	คลื่นรักสีคราม	สุมณี	ช่อง 3
	แต่ปางก่อน	เจ้าจอมมารดาแส	ช่อง 3
	จันทร์ ฤ จะฉาย	แขไข	ช่อง 3
2549	หนึ่งมิตรชิดใกล้	ป้าอุษา	ช่อง 9
	ตี๋ตระกูลซ่ง	อาม่า	ช่อง 3
	แว่วเสียงซึง	แม่เฒ่าบุญ	ช่อง 7
	หว่ออ้ายนี้ ขอหยุดใจไว้ที่เธอ	คุณย่าลี้ถิง	ช่อง 3
	ลมหวน	แม่ขาว	ช่อง 3
	รอยอดีตแห่งรัก	ย่าใหญ่	ช่อง 5
	น่ารัก	ครูใหญ่	ช่อง 3
	นรกตัวสุดท้าย	คุณแม่ (รับเชิญ)	ช่อง 3
	เทใจรักนักวางแผน	คุณหญิงพีระดา	ช่อง 3
2550	จอมใจ	แม่นมวาด	ช่อง 3
	ยอดกตัญญู	คุณย่าสุธี	ช่อง 3
	ตากสินมหาราช	แม่นกเอี้ยง	ช่อง 3
	มณีดิน	เพ็ญศรี	ช่อง 3
	ผู้กองยอดรัก	ย่าของพัน	ไอทีวี
	สายสืบสายสะดือ	คุณแม่บ้าน	ช่อง 3
	กรุงเทพราตรี	คุณหญิงลาวัณย์	ช่อง 3
	พฤกษาสวาท	คุณนายอรรถ	ช่อง 3
	แหวนดอกไม้	คุณย่าละอองศรี	ช่อง 3
	ทาสรักทระนง	คุณนายรำภา ชยางนุวัติ	ช่อง 5
	ละครเทิดพระเกียรติ : คือสายใยแห่งรัก	แม่พันเอก สุจริต	ช่อง 9
2551	เงาอโศก	ยายเทียม (รับเชิญ)	ช่อง 5
	สู่ฝันนิรันดร	แม่อั้น	ช่อง 3
	กิ่งแก้วกาฝาก	คุณหญิงวลัย	ช่อง 3
	สุดแดนหัวใจ	เจ้าแม่คำดวง	ช่อง 3
	สะใภ้ลูกทุ่ง	คุณนายบัวศรี	ช่อง 3
2552	แจ๋วใจร้ายกับคุณชายเทวดา	ยายแจ่ม	ช่อง 7
	สาปภูษา	หม่อมหลวงรณี	ช่อง 3
	เสน่หาเงินตรา	ยายตาบ	ช่อง 3
	ผู้ใหญ่ลีกับนางมา	คุณนายวัน	ช่อง 3
	น้ำตาลไหม้	คุณหญิงมาลา	ช่อง 3
	เพลิงพราย	ป้านวล	ช่อง 3
2553	กุหลาบไร้หนาม	วารี	ช่อง 3
	ไฟอมตะ	ย่า	ช่อง 9
	หวานใจกับนายจอมหยิ่ง	ยุบล อัครศิริ	ช่อง 3
	ไทรโศก	ยายอ่อน	ช่อง 3
	จงกลกิ่งเทียน	จรัส	ช่อง 3
	มงกุฎดอกส้ม	อาอื้ม	ช่อง 3
2554	ดอกส้มสีทอง		ช่อง 3
	เมียไม่ใช่เมีย	ป้าปิ่น	ช่อง 5
	ค่าของคน	คุณยาย	ช่อง 7
	รอยมาร	คุณหญิงรุจา อัคราช	ช่อง 3
	รอยไหม	หม่อมบัวเงิน (วัยชรา)	ช่อง 3
	เมียแต่ง	แฉล้ม	ช่อง 3
2555	หมูแดง	อาม่า	ช่อง 3
	ขุนศึก	พระวิสุทธิกษัตรีย์	ช่อง 3
	ชิงนาง	คุณย่าศรีเรือน	ช่อง 7
	ตะวันทอแสง	สายใจ	ช่อง 7
	คุณสามี(กำมะลอ)ที่รัก	คุณย่าชุติภา	ช่อง 3
	บ่วง	ยายเพ็ญ	ช่อง 3
2556	แผนรัก แผนร้าย	แม่ชื่น	ช่อง 5
	แค้นเสน่หา	คุณหญิงราชปัณณธร (คุณหญิงเพ็ง)	ช่อง 3
	ดาวเกี้ยวเดือน	แม่นมพร	ช่อง 3
	ต้นรักริมรั้ว	คุณย่ายอแสง	ช่อง 3
	สามี	แม่นม	ช่อง 3
2557	ในสวนขวัญ	ย่าขวัญ	ช่อง 3
	7 มงกุฎ	เจ้าของคฤหาสน์	ช่อง 7
	คุ้มนางครวญ	เจ้าเก็จถวา (รับเชิญ)	ช่อง 5
	สาปสาง	ครูอาภาพิลัย	ช่อง 8
	สามีตีตรา	หม่อมมลุลี วิวัฒน์วงศ์ ณ อยุธยา	ช่อง 3
	ก๊วนคานทองกับแก๊งพ่อปลาไหล	คุณหญิงแสนสุข ว่องยานยนต์	ช่อง 3
	ทรายสีเพลิง	ป้าทิศ (อุทิศ)	ช่อง 3
2558	นางชฎา	อ.นาฎ	ช่อง 7
	กลกิโมโน	ป้าอัง (รับเชิญ)	ช่อง 3
	ปริศนา	คุณหญิงเทพ	พีพีทีวี
	เจ้าสาวของอานนท์
	เจ้าสาวเฉพาะกิจ	คุณหญิงรัตนบดินทร์	ช่อง 8
	นางร้ายที่รัก	แม่สมใจ	ช่อง 3
	สุภาพบุรุษซาตาน	ยายระเบียบ	ช่อง 8
2559	กำไลมาศ	พระองค์เจ้าหญิงดวงใจ	ช่อง 3
	ท่านชายกำมะลอ	คุณพลอย	ช่อง 3
	วัยแสบสาแหรกขาด	แม่นวลสราญ (รับเชิญ)	ช่อง 3
	เจ้าเวหา : ฝั่งน้ำจรดฝั่งฟ้า	อุบล	True4U
	บุษบาเร่ฝัน	อาม่า	ช่อง 3
	นางทาส	นมแสง	ช่อง 3
	มายาฉิมพลี	คุณหญิงแขไข ดำรงค์เวช	ช่อง 3SD
	แสงเทียน	กรรมการตัดสิน (รับเชิญ)	ช่อง 3
2560	บ่วงบรรจถรณ์	คำเอ้ย	ช่อง 3
	ฝันรักฝันสลาย	อาม่า	ช่อง 3
	The Single Mom คุณแม่เลี้ยงเดี่ยวหัวใจฟรุ้งฟริ้ง	อาม่าจู	ช่อง 3
2561	คุณย่าดอตคอม	ยายมาลี	True4U
	รักกันมันแจ๋ว	อาม่า	ช่อง 7
	ใต้ปีกปักษา	เอมอร	ช่อง 3
	ริมฝั่งน้ำ	นิ่มนวล สถิตย์หิรัญ	ช่อง 3
2562	กลิ่นกาสะลอง	คุณย่าบัวเกี๋ยง	ช่อง 3
	สัตยาธิษฐาน	คุณอุบล	ช่อง 3
	เพลิงรักเพลิงแค้น	คุณยายละม่อม	ช่อง 3
2563	เมื่ออายุ 16	ยายพร	True4U
	ฉันชื่อบุษบา	ครูรำไพ	ช่องวัน
2564	มายาเสน่หา	หยาดเพชร	ช่อง 3
	อุบัติร้ายอุบัติรัก	ยายบุญศรี (รับเชิญ)	ช่อง 3
	สุกี้ยากี้	คุณยาย (ฉายออนไลน์)	ช่อง 3
	Let's Eat รักล้นพุง	อาม่ากิมฮวย	True Asian Series HD / Netflix / True4U
	help me คุณผีช่วยด้วย	เจ้าที่บ้านมุทิตา	ช่อง 3
	F4:Thailand หัวใจรักสี่ดวงดาว	ป้ายุ	GMM25
2565	เล่ห์ลุนตยา	เอละวัน (วัยชรา)	ช่อง 8
	My Sassy Princess เจ้าหญิง 2022 ตอน Wake Up, Sleeping Beauty เจ้าหญิงนิทรา 2022	ย่ามณี	ช่องวัน
2566	มณีพยาบาท	ไพลิน (วัยชรา)	ช่องวัน
	หลงเงา	มาดามเพ่ยอิง	พีพีทีวี
	ฟางเล่นไฟ	คุณย่า	Mono max,โมโน 29
	แม่เลี้ยง		ช่อง 3

• 2534 3 หนุ่ม 3 มุม (ช่อง 7) รับบทเป็น ป้าดา
• 2543 ระเบิดเถิดเทิง ตอน พระคุณแม่ (ช่อง 5)
• 2548 เป็นต่อ ตอน คุณป้ามหาภัย (ช่อง 3) รับบทเป็น ป้าของเป็นต่อกับพอใจ
• 2548 ระเบิดเถิดเทิง ตอน คุณแม่มาแว้ว (ช่อง 5)
• 2548 - 2549 บางรักซอย 9 ตอน ผีร้านเค้ก,ตอน นางซิน,ตอน นาทีชีวิต,ตอน พี่เต้ย (ช่อง 9) รับบทเป็น พิไล​ (ป้าพี่เต้ย)​
• 2550 - 2559 ผู้กองเจ้าเสน่ห์ (ช่อง 3) รับบทเป็น พิศมัย กำธรเจริญ / ป้าใหม่
• 2556 บ้าบอคอแตก (ไทยพีบีเอส) รับบท ย่านง
• 2561 สุภาพบุรุษสุดซอย (ช่องวัน 31) รับบทเป็น เจ๊รัตน์
• 2563 3 หนุ่ม 3 มุม x2 (ช่องวัน 31) รับบทเป็น ป้าดา

• ละครเฉลิมพระเกียรติสั้น พระบารมีปกเกล้า 2533
• มินิซีรีส์หัวใจทองคำ ตอน แก๊งลักเด็ก 2538

• นักแสดงนำหญิงยอดเยี่ยม
  • รางวัลตุ๊กตาทอง ครั้งที่ 6 ประจำปี พ.ศ. 2506 - ดวงตาสวรรค์
  • รางวัลพระราชทานพระสุรัสวดี ครั้งที่ 5 ประจำปี พ.ศ. 2524 - ค่าน้ำนม (เข้าชิง)
  • รางวัลสุพรรณหงส์ทองคำ ครั้งที่ 1 ประจำปี พ.ศ. 2521 - ไร้เสน่หา

• นักแสดงประกอบหญิงยอดเยี่ยม
  • รางวัลพระราชทานพระสุรัสวดี ครั้งที่ 7 ประจำปี พ.ศ. 2526 - เงิน เงิน เงิน
  • รางวัลพระราชทานพระสุรัสวดี ครั้งที่ 23 ประจำปี พ.ศ. 2542 - กำแพง

• รางวัลโทรทัศน์ทองคำ ครั้งที่ 15 รางวัลนักแสดงสนับสนุนหญิงดีเด่น จากละคร ไม้เมือง พ.ศ. 2543

• รางวัลเมขลา ครั้งที่ 14 ปี 2537 สาขานักแสดงประกอบหญิงดีเด่น จากละคร เรื่อง ปีกมาร

• รางวัลสุพรรณเกียรติยศ ในฐานะที่อุทิศตนให้กับวงการภาพยนตร์ไทยและสังคมสม่ำเสมอ บุคคลในวงการให้การยอมรับ และมีจิตวิญญาณรักวงการบันเทิง ในฐานะ บุคคลเกียรติยศ ในงานประกาศผลรางวัลสุพรรณหงส์ ประจำปี พ.ศ. 2550 วันที่ 17 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2551

• ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ภาพยนตร์และละครโทรทัศน์-นักแสดง) ประจำปี พ.ศ. 2553

• รางวัลพระราชทาน "บันเทิงเทิดธรรม" รางวัลไนน์เอ็นเตอร์เทน อวอร์ดส์ ครั้งที่ 4 ประจำปี พ.ศ. 2553

• รางวัลโทรทัศน์ทองคำ ครั้งที่ 25 รางวัลเกียรติยศคนทีวี ประจำปี พ.ศ. 2553

• รางวัลภาพยนตร์ไทย ชมรมวิจารณ์บันเทิง ครั้งที่ 22รางวัลเกียรติยศแห่งความสำเร็จ (Lifetime Achievement Award) ประจำปี พ.ศ. 2556

• พ.ศ. 2554 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ ชั้น จตุตถดิเรกคุณาภรณ์ (จ.ภ.)^[3]

• หนึ่งเดียว, ประวัติการณ์ที่สุดหนังไทย, www.popcornmag.com, 2549, ISBN 974-94228-8-0
• ท่านขุน บุญราศรี, มิตร ชัยบัญชา พระเอกตลอดกาล, โกเมนเอก, 2548, ISBN 974-93603-9-7

• ประวัติของ พิศมัย วิไลศักดิ์
• งานในวงการบันเทิง เก็บถาวร 2007-09-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• ศิลปินแห่งชาติศิลปะการแสดง เก็บถาวร 2007-03-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน