พระรัตนตรัย หรือพระไตรรัตน์ หมายถึง แก้วสามประการอันประเสริฐสุดของพุทธศาสนิกชน[1] ที่เรียกว่า รัตน (แก้ว) เพราะว่าเป็นสิ่งที่ประเสริฐ มีค่าสูง และหาได้ยาก เทียบด้วยดวงแก้วมณี
พระรัตนตรัย คือ พระพุทธเจ้า, พระธรรม และพระสงฆ์ หรือเรียกว่า พุทธรัตนะ, ธรรมรัตนะ และสังฆรัตนะ ซึ่งได้แก่
- พระพุทธ คือ ท่านผู้ตรัสรู้ธรรมด้วยพระองค์เอง แล้วสอนประชุมชนให้ประพฤติชอบด้วยกาย, วาจา และใจ ตามพระธรรมวินัย
- พระธรรม คือ พระธรรมวินัยอันเป็นคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า
- พระสงฆ์ คือ หมู่ชนที่ฟังคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าแล้วปฏิบัติชอบตามพระธรรมวินัย
ไตรสรณคมน์
ไตรสรณคมน์ แปลว่า การถึงพระรัตนตรัยว่าเป็นที่พึ่งที่ระลึก ได้แก่การเปล่งวาจาขอถึงพระพุทธ, พระธรรม และพระสงฆ์ ว่าเป็นสรณะที่พึ่งพิงที่ระลึกว่า
พุทฺธัง สรณัง คัจฺฉามิ
ธมฺมัง สรณัง คัจฺฉามิ
สงฺฆัง สรณัง คัจฺฉามิ
ทุติยมฺปิ....
ตติยมฺปิ....
ไตรสรณคมน์เป็นการน้อมกาย, วาจา, ใจ นำพระรัตนตรัยเข้าไปไว้ในตน เพื่อแสดงว่าตนมีพระรัตนตรัยเป็นที่ระลึกนึกถึงและเป็นที่พึ่งตลอดไป และแสดงตนเป็นพุทธมามกะ เป็นผู้รับนับถือพระพุทธศาสนา
คำเรียกในภาษาต่าง ๆ
| บาลี |
ติรตน (ติรตนํ) (ติ คุณนาม + รตน)
ติสรณ
|
| สันสกฤต |
त्रिरत्न (triratna, ตฺริรตฺน),
रत्नत्रय (ratna-traya, รตฺนตรฺย)
|
| ไทย |
ไตรรัตน์,
รัตนตรัย
|
| ลาว |
ໄຕແກ້ວ (ไตแก้ว) / ໄຕລັດ (ไตลัด)
|
| สิงหล |
තෙරුවන් (teruwan)
|
| พม่า |
ရတနာသုံးပါး
(ออกเสียง: [jədənà θóʊ̯ɰ̃ bá])
|
| จีน |
三宝, 三寶 (sānbǎo, ซานเป่า)
|
| เวียดนาม |
Tam bảo
|
| เขมร |
ព្រះរតនត្រ័យ (เปรี๊ยะฮ์รัตนะไตฺร)
|
| เกาหลี |
삼보 (ซัมโบ)
|
| ญี่ปุ่น |
三宝 (ซัมโบ, ซัมโป)
|
| มองโกล |
ɣurban erdeni
|
| ทิเบต |
དཀོན་མཆོག་གསུམ,
(dkon mchog gsum)
|
| อังกฤษ |
Three Jewels, Three Refuges,
Three Treasures, Triple Gem
|
| มราฐี |
त्रिरत्न (triratna)
|
อ้างอิง
- ↑ ราชบัณฑิตยสถาน, พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว, กรุงเทพพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556, หน้า 988
