Rumpun bahasa Iran
"Bahasa Iran" beralih ke halaman ini. Untuk bahasa resmi di negara Iran, lihat
bahasa Persia Iran .
Rumpun bahasa Iran atau Iranik adalah cabang dari rumpun bahasa Indo-Iran yang merupakan anggota dari rumpun bahasa Indo-Eropa . Para penutur bahasa-bahasa Iran sering disebut Bangsa Iran . Bahasa ini dibagi menjadi tiga tahap sejarah yaitu, bahasa Iran Kuno (sampai 400 SM), bahasa Iran pertengahan (400 SM - 900 M), dan Iran Baru (sejak 900 M). Bahasa Iran Kuno meliputi bahasa Persia Kuno dan Bahasa Avesta . Bahasa Iran pertegahan meliputi bahasa Persia Pertengahan , Parthia , dan Baktria .
Pada tahun 2008, diperkirakan ada 150-200 juta orang penutur ibu bahasa Iran. Ethnologue memperkirakan ada 86 bahasa yang termasuk ke dalam kelompok ini, bahasa Iran dengan jumlah penutur terbanyak adalah Bahasa Persia , Pashtun , Kurdi , dan Balochi .
Silsilah rumpun bahasa Iran
Nama
Nama Iran diterapkan pada bahasa apapun yang diturunkan dari Proto-Iran .[ 1]
Beberapa cendekiawan, seperti John Perry, lebih memilih nama Iranik sebagai nama antropologis untuk keluarga linguistik dan kelompok etnis dari kategori ini (banyak ditemukan di negara Iran modern), sedangkan Iran tentang hal-hal yang berkaitan dengan negara itu. Dia menggunakan analogi yang sama seperti dalam membedakan Jerman dari Jermanik , dan membedakan Turki dari Turkik .[ 2]
Penggunaan istilah untuk rumpun bahasa Iran ini diperkenalkan pada tahun 1836 oleh Christian Lassen .[ 3] Robert Needham Cust menggunakan istilah Irano-Arya pada tahun 1878,[ 4] dan orientalis seperti George Abraham Grierson dan Max Müller membandingkan Irano-Arya (Iranik) dan Indo-Arya (Indik). Beberapa cendekiawan dan para ahli bahasa, terutama dari Jerman, telah menghidupkan kembali kesepakatan penamaan itu.[ 5] [ 6] [ 7] [ 8]
Penggolongan
Rumpun bahasa Iran dibagi menjadi beberapa cabang berikut:
Iran Barat , dibagi lagi menjadi:
Barat Daya, di mana Persia (termasuk Persia Dari dan Tajik, serta Luri) adalah bagian dengan penutur yang dominan;
Barat Laut, di mana Kurdi adalah bagian dengan penutur yang dominan.
Iran Timur , dibagi lagi menjadi:
Tenggara, di mana Pashtun adalah bagian dengan penutur yang dominan;
Timur Laut, cabang terkecil, di mana Ossetia adalah bagian dengan penutur yang dominan.
Rumpun bahasa Iran Kuno
Beragamnya bahasa dan etnis Iran Pertengahan menunjukkan bahwa keberagaman bahasa telah ada di antara penutur-penutur bahasa Iran terdahulu. Dari banyaknya bahasa dan dialek tersebut, hanya tiga bukti langsung secara tertulis yang dapat ditemukan yaitu:
Rumpun bahasa Iran Pertengahan
Yang disebut sebagai "bahasa Iran Pertengahan" di sejarah kebahasaan Iran dinilai bermula pada abad ke-4 SM hingga abad ke-9 M. Secara linguistik, bahasa-bahsa Iran Pertengahan dikelompokkan menjadi dua yaitu Barat dan Timur .
Rumpun Barat diisi oleh bahasa seperit bahasa Parthia dan bahasa Persia Pertengahan , sementara bahasa Baktria , Sogdiana , Khwarezmia , Saka , dan bahasa Ossetia Lama (Skithia-Sarmatia) berada di rumpun Timur. Kedua bahasa di rumpun Barat memiliki keterkaitan linguistik yang dekat. Di sisi lain, rumpun Timur adalah kelompok geografis yang memiliki kesamaan dengan bahasa Avesta. Bahasa-bahasa Timur banyak ditulis dengan aksara turunan abjad Aram yang dikembangkan dari aksara Aram Kekaisaran Akhemeniyah. Bahasa Baktria merupakan pengecualian, dengan bahasa ditulis menggunakan alfabet Yunani .
Bahasa Persia Pertengahan (Pahlavi) merupakan bahasa resmi dari Kekaisaran Sassaniyah di Iran. Bahasa Persia Pertengahan digunakan dari abad ke-3 Masehi hingga awal abad ke-10. Bahasa Persia Pertengahan, Parthia, dan Sogdiana juga digunakan sebagai bahasa tulis Maniisme .[ 10]
Perbandingan
Kosakata
Zaza
Soran
Kurmanji
Pashtun
Tati
Talisi
Baluchi
Gilaki
Mazandaran
Persia Tat
Luri
Persia Iran
Persia Pertengahan
Partia
Persia Kuno
Avesta
Ossetia
indah
rınd, xasek
nayab, cuwan
rind, delal, bedew, xweşik
x̌kūlay, x̌āista
xojir
ghašang
dorr, soherâ, mah rang, sharr, juwān
xujir, xojir
xoşgel, xojir
güzəl, ziba, qəşəng
qəşaŋ, xoşgel
zibā/xuš-čehr(e)/xoşgel(ak)/ghashanq/najib
hučihr, hužihr
hužihr
naiba
vahu-, srîra
ræsughd
darah
goni
xwên
xwîn, xûn
wīna
xevn
xun
hon
Xun
xun
xun
xī(n)
xūn
xōn
gōxan
vohuni-
tug
roti
nan, non
nan
nan
ḍoḍəi, məṛəi
nun
nun
nān, nagan
nown
nun
nun
nu(n)
nān
nān
nān
dzul
bawa
ardene
/anîn, hawerdin, hênan
anîn
(rā)wṛəl
vârden, biyordon
varde
âurten, yārag, ārag
havardən, hardən, avardən
biyârden
avardən
o(v)erden,
āwurdan, biyār ("(kamu) bawa!")
āwurdan, āwāy-, āwar-, bar-
āwāy-, āwar-, bar-
bara-
bara, bar-
xæssyn
saudara (laki-laki)
bıra
brader, bira
bira
wror
bərâr
bira, boli
brāt, brās
berær, barâr
birâr
birar
berar
barādar
brād, brâdar
brād, brādar
brātar
brātar-
æfsymær
datang
ameyene
hatin, were
hatin, were,
rā tləl
biyâmiyan
ome
āhag, āyag, hatin
hamæn, amown
biyamona, enen, biyâmuen
amarən
umae(n)
āmadan
āmadan, awar
awar, čām
āy-, āgam
āgam-
cæwyn
menangis
bermayene
girîn, giryan
girîn
žəṛəl
bərma
berame, bame
greewag, grehten
burme
birme
girəstən
gerevesen, gereva
gerīstan/gerīye
griy-, bram-
barmâdan
kæwyn
gelap
tari
tarî/tarîk
tarî
skəṇ, skaṇ, tyara
ul, gur, târica, târek
toki
tār
tariki
tārīk
tārīk, tār
tārīg/k
tārīg, tārēn
tārīk
sâmahe, sâma
tar
putri
keyne, çêne/çêneke
kîj, kiç, kenîşk, düet (pehlewanî)
dot, keç
lūr
titiye, dətar
kinə, kila
dohtir, duttag
lâku, kowr, kijâ(
(perempuan) dətər (putri)
kîjâ(perempuan), deter (putri)
duxtər
doxter
doxtar
duxtar
duxt, duxtar
duxδar
čyzg (Iron ), kizgæ (Digor )
hari
roce, roje, roze
řoj
roj
wrəd͡z (rwəd͡z)
revj, ruz
ruj
roç
ruj
ruz, ruj
ruz
ru
rūz
rōz
raucah-
raocah-
bon
melakukan
kerdene
kirdin
kirin
kawəl
kardan, kordan
karde
kanag, kurtin
gudən, kudən
hâkerden
saxtən
kerde
kardan
kardan
kartan
kạrta-
kәrәta-
kænyn
pintu
ber, keyber, çêber
derge/derke, derga
derî
wər
darvâca
bə
dar, gelo, darwāzag
bər
dar, loş
dər
dər, dar
dar
dar
dar, bar
duvara-
dvara-
dwar
mati
merdene
mirdin
mirin
mrəl
bamarden
marde
mireg, murten
murdən
bamerden
mürdən
morde
mordan
murdan
mạriya-
mar-
mælyn
keledai
her
ker, gwêdirêj
ker
xər
astar, xar
hə, hər
har, her, kar
xar
xar
xər
xər
xar
xar
xæræg
memakan
werdene
xwardin
xwarin
xwāṛə, xurāk / xwaṛəl
harden
harde
warag, warâk, wārten
xowrdən
xerâk / baxârden
xardən
harde
xordan / xurāk
parwarz / xwâr, xwardīg
parwarz / xwâr
hareθra / ad-, at-
xærinag
telur
hak, akk
hêk/hêlke, tum
hêk
hagəi
merqâna, karxâ
morqana, uyə
heyg, heyk, ā morg
merqâne, tîm, balî
xaykərg
xā'a
toxm, xāya ("testicle")
toxmag, xâyag
taoxmag, xâyag
taoxma-
ajk
bumi
erd
zemîn, zewî, ʿerz, erd
erd, zevî
d͡zməka (md͡zəka)
zemin
zamin
zemin, degār
zəmi, gel
zamîn, bene
xari
zemi
zamīn
zamīg
zamīg
zam-
zãm, zam, zem
zæxx
malam (awal)
şan
êware
êvar
māx̌ām (māš̥ām)
nomâzyar, nomâšon
shav
begáh
nemâşun
şangum
evāra
begáh
ēvārag
êbêrag
izær
mata
çım
çaw/çaş
çav
stərga
coš
čaş,gelgan
cham, chem
çum
çəş, bəj
çüm
tīya, çaş
čashm
čašm
čašm
čaša-
čašman-
cæst
ayah
pi, pêr
bawk, bab, babe
bav, bab
plār
piyar, piya, dada
piya, lala, po
pet, pes
piyer, per
pîyer, per
piyər
bua
pedar, bābā
pidar
pid
pitar
pitar
fyd
takut
ters
tirs
tirs
wēra (yara), bēra
târs
tars
turs, terseg
barmas
taşe-vaşe, tars
tərsi
ters
tars, harās
tars
tars
tạrsa-
tares-
tas
tunangan
waşti
desgîran,xwşavest
dergistî
čənghol [maskukin], čənghəla [feminin]
numzâ
nomja
nāmzād
nowmzəd
numze
nükürdə
nāmzād
-
-
usag
baik
weş, hewl
xwş
xweş
x̌a (š̥a), səm
xojir, xar
xoş
wash, hosh
xujir, xojir, xorum
xâr, xeş, xojir
xuş, xas, xub
xu
xoš, xūb, beh
dārmag
srîra
xorz, dzæbæx
jari
engışte/gışte, bêçıke
engust, pence,angus
tilî, pêçî
gwəta
anquš
anqiştə
changol, mordâneg, lenkutk
angus
əngüşt
kelek
angošt
angust
dišti-
ængwyldz
api
adır
agir/awir, ahir,ayer
agir
wōr (ōr)
taš
otaş
âch, atesh, âs
taş
taş
ataş
taş, gor
ātaš, āzar
âdur, âtaxsh
ādur
âç-
âtre-/aêsma-
art
ikan
mase
masî
masî
kəb
mâyi
moy
māhi, māhig
mæii
mâhî
mahi
māhi
māhi
māhig
māsyāg
masya
kæsag
pergi
şiayene
çûn, řoştin, řoyiştin
çûn
tləl
šiyen, bišiyan
şe
shoten
şown
şunen / burden
raftən
ro
ro/şo
şow/row
ay-
ai-
ay-, fra-vaz
cæwyn
dewa
Homa/Huma/Oma, Heq
Yezdan, Xwedê, Xuda, Xodê, Xwa(y)
Xwedê, Xweda, Xudê
Xwədāi
Xədâ
Xıdo
Xoda, Hwdâ
Xuda
Xedâ
Xuda
xodā
Xodā, Izad, Yazdān, Baq
Xudā/Yazdān
baga-
baya-
xwycaw
bagus
hewl, rınd, weş
baş, çak, xas
baş, rind
x̌ə (š̥ə)
xâr, xojir
çok
zabr, sharr, jowain
xujir, xojir, xorum
xâr, xeş, xojir
xub, xas
xu
xub, nīkū, beh
xūb, nêkog, beh
vahu-
vohu, vaŋhu-
xorz
rumput
vaş
giya/gya
giya, çêre
wāx̌ə (wāš̥ə)
vâš
alaf
rem, sabzag
vaş
vâş
güyo
sozi, çame
sabzeh, giyāh
giyâ
giya
viş
urvarâ
kærdæg
agung
gırd/gırs, pil
gewre,mezin
mezin, gir
lōy, stər
pilla
yol, yal, vaz, dıjd
mastar, mazan,tuh
pila, pile
gat, pilla
kələ
gap
bozorg
wuzurg, pīl, yal
vazraka-
uta-, avañt
styr
tangan
dest
dest, des
dest
lās
bâl
dast
dast
das, bâl
das, bāl
dəs
das
dast
dast
dast
dasta-
zasta-
k'ux / arm
kepala
ser
ser
ser
sər
kalla
sə, sər
sar, sarag, saghar
kalle, sər
kalle, sar
sər
sar
sar
sar
kalli
sairi
sær
jantung
zerri/zerre
dil/dił/dir(Erbil)/zil
dil
zṛə
dəl
dıl
dil, hatyr
dil
del, zel, zil
dül
del
del
dil
dil
aηhuš
zærdæ
kuda
estor/ostor/astor
asp/hesp/esp, hês(t)ir
hesp
ās [male], aspa [female]
asb, astar
asp
asp
asb, asp
asp, as
əs
asb
asb
asp, stōr
asp, stōr
aspa
aspa-
bæx
rumah
key/çê
mał, xanû, xanig, ghat
xanî
kor
kiya
ka
ges, dawâr, log
sere, xowne
sere, xene
xunə
huna
xāne
xânag
demâna-, nmâna-
xædzar
lapar
vêşan/veyşan
birsî
birçî, birsî (behdînî)
lwəga
vašnâ, vešir, gesnâ
vahşian
shudig, shud
vəşna, vişta
veşnâ
gisnə
gosna
gorosne, goşne
gursag, shuy
veşnâg
bahasa (juga lidah )
zıwan, zon, zuan, zuon, juan, jüan
ziman, zuwan
ziman
žəba
zobun, zəvân
zivon
zewān, zobān
zəvon, zəvân
zivun, zebun
zuhun
zevu
zabān
zuwān
izβān
hazâna-
hizvā-
ævzag
tertawa
huyayene
kenîn/pêkenîn, kenîn,xende,xene
kenîn
xandəl/xənda
xurəsen, xandastan
sıre
hendag, xandag
purxe, xənde
rîk, baxendesten
xəndə
xana
xande
xande, xand
karta
Syaoθnâvareza-
xudyn
kehidupan
cuye, weşiye
jiyan, jîn
jiyan
žwəndūn, žwənd
zindәgi
jimon
zendegih, zind
ziviş, zindegi
zindegî, jan
həyat
zeŋei
zendegi, jan
zīndagīh, zīwišnīh
žīwahr, žīw-
gaêm, gaya-
card
pria
mêrdek, camêrd/cüamêrd
mêrd, pîyaw, cuwamêr
mêr, camêr
səṛay, mēṛə
mardak, miarda
merd
merd
mərd
mard(î)
mərd
piyā
mard
mard
mard
martiya-
mašîm, mašya
adæjmag
bulan
aşme, menge (untuk penanggalan)
mang, heyv
meh, heyv
spūgməi (spōẓ̌məi)
mâng
mang, owşum
máh
alâtiti, mâ
, ,âma
ma, munek
ma
māh
mâh, mâng, mânk
māh
māh
mâh-
måŋha-
mæj
ibu
may, mar
dayik
dayik, dê
mōr
mâr, mâya, nana
moa, ma, ina
mât, mâs
mâr, mær
mâr
may
dā(ya), dāle(ka)
mâdar
mâdar
dayek
mâtar
mâtar-
mad
mulut
fek
dem
dev
xūla (xʷəla)
duxun, dâ:ân
gəv
dap
dəhən
dâhun, lâmîze
duhun
dam
dahân
dahân, rumb
åŋhânô, âh, åñh
dzyx
nama
name
naw, nêw
nav
nūm
num
nom
nâm
nowm
num
num
num
nâm
nâm
nâman
nãman
nom
malam
şew
şew
şev
špa
šö, šav
şav
šap, shaw
şow
şow
şöü
şo
shab
shab
xšap-
xšap-
æxsæv
membuka
akerdene
kirdinewe
vekirin
prānistəl
vâz-kardan
okarde
pāch, pabozag
va-gudən/kudən
vâ-hekârden
vakardən
vākerde(n)
bâz-kardan, va-kardan
abâz-kardan, višādag
būxtaka-
būxta-
gom kænyn
damai
haşti/aşti
aştî, aramî
aştî, aramî
rōɣa, t͡sōkāləi
dinj
aşiş
ârâm
aşt
âştî
salaməti, dinci
āş(t)i
âshti, ârâmeš, ârâmî, sâzish
âštih, râmīšn
râm, râmīšn
šiyâti-
râma-
fidyddzinad
babi
xoz/xonz, xınzır
beraz,goraz
beraz
soḍər, xənd͡zir (Arabic), xug
xu, xuyi, xug
xug
khug, huk
xi
xî
xug
xuk
xūk
xūk
hū
xwy
tempat
ca
cê(cêga), ga
cih, geh
d͡zāi
yâga
vira
ja, jaygah, hend
jiga, jige
jâ
cigə, cə
jā
jâh/gâh
gâh
gâh
gâθu-
gâtu-, gâtav-
ran
baca
wendene
xwendin/xwêndin
xwendin
lwastəl, kōtəl
baxânden
hande, xwande
wánag, wānten
xowndən
baxinden, baxundesten
xundən
vane(n)
xândan
xwândan
kæsyn
berkata
vatene
gutin, witin
gotin
wayəl
vâten, baguten
vote
gushag, guashten
gutən, guftən
baowten
guftirən, gaf saxtən
gute(n)
goftan, gap(-zadan)
guftan, gōw-, wâxtan
gōw-
gaub-
mrû-
dzuryn
saudari
waye
xweh, xweşk, xoşk, xuşk, xoyşk
xwîşk
xōr (xʷōr)
xâke, xâv, xâxor, xuâr
hova
gwhâr
xâxur, xâxer
xâxer
xuvar
xuar
xâhar/xwâhar
xwahar
x ̌aŋhar- "sister"
xo
small
qıc/qıyt, wırd/werdi
giçke, qicik, hûr, biçûk
biçûk, hûr
kūčnay, waṛ(ū)kay
qijel, ruk
hırd
gwand, hurd
kuçe, kuçi, kuji
peçik, biçuk, xurd
küçük, küşkin, kişgələ, kəm
koçek
kuchak, kam, xurd, rîz
kam, rangas
kam
kamna-
kamna-
chysyl
putra
lac, laj
law/kuř
kur, law
d͡zoy (zoy)
pur, zâ
zoə, zurə
possag, baç
vaçe, rika, rike, pisər
piser/rîkâ
kuk
kor
pesar, pur
pur, pusar
puhr
puça
pūθra-
fyrt
jiwa
roh, gan
can, giyan, rewan, revan
reh, can
sā
rəvân
con
rawân
jown
ro, jân
can
ravân, jân
rūwân, jyân
rūwân, jyân
urvan-
ud
musim semi
wesar/usar
behar, wehar
bihar, behar
spərlay
vâ:âr
əvəsor, bahar
bārgāh
vəhâr, bâhâr
vehâr
vasal
behār, vehār
bahâr
wahâr
vâhara-
θūravâhara-
tinggi
berz
bilind/berz
bilind/berz
lwəṛ, ǰəg
pilla
barz, bılınd
borz, bwrz
bulənd, bələnd
bilen(d)
bülünd
beleŋ
boland / bârz
buland, borz
bârež
barez-
bærzond
sepuluh
des
deh/de
deh
ləs
da
da
dah
da
da
də
da
dah
dah
datha
dasa
dæs
tiga
hirê/hiri
sê
sê
drē
so, se
se, he
sey
su, se
se
sə
se
se
sê
hrē
çi-
θri-
ærtæ
desa
dewe
gund, dêhat, dê, awayî
gund
kəlay
döh, da
di
dehāt, helk, kallag, dê
dih, male, kola
di
de
deh, wis
wiž
dahyu-
vîs-, dahyu-
vîs
qæw
ingin
waştene
xwastin, wîstin
xwestin
ɣ(ʷ)ux̌təl
begovastan, jovastan
piye
loath, loteten
xæsən, xæstən
bexâsten
xastən, vayistən
hāse
xâstan
xwâstan
fændyn
air
awe/awk, owe, ou
aw
av
obə/ūbə
âv, ö
ov, wat(dialek Orandia)
âp
ow, âv
ow
ou
ow
âb
âb/aw
aw
âpi
avô-
don
kapan
key
key, kengî(Hewlêrî)
kengê, kîngê
kəla
key
keyna
kadi, ked
ken
ke
key, çüvəxti
ke
key
kay
ka
čim-
kæd
angin
va
ba, wa (pehlewanî)
ba
siləi
vâ
vo
gwáth
vâ
var
bād
bâd
wâd
wa
vâta-
dymgæ / wad
serigala
verg
gurg,
gur
lewə, šarmux̌ (šarmuš̥)
varg
varg
gurk
vərg
verg
gürg
gorg
gorg
gurg
varka-
vehrka
birægh
wanita
cıni/ceni
jin, afret, zindage,gyian
jin
x̌əd͡za (š̥əd͡za)
zeyniye, zenak
jen, jiyan
jan, jinik
zan
zan
zən
zena
zan
zan
žan
gǝnā, γnā, ǰaini-,
sylgojmag / us
tahun
serre
sal/sał
sal
kāl
sâl
sor, sal
sâl
sâl
sâl
sal
sāl
sâl
sâl
θard
ýâre, sarәd
az
ya / tidak
ya, heya, ê / nê, ney, ni
bełê, a, erê / na, nexêr
erê, belê, a / na
Hao, ao, wō / na, ya
ahan / na
ha / ne, na
ere, hān / na
âhâ,æhæ/na
are / nâ
həri, hə / nə
a, ā / na
baleh, ârē, hā / na, née
ōhāy / ne
hâ / ney
yâ / nay, mâ
yâ / noit, mâ
o / næ
kemarin
vızêr
dwênê, duêka
duho
parūn
azira, zira, diru
zir, zinə
zí
diru
dîruz
deydi
diru
diruz
dêrûž
diya(ka)
zyō
znon
Kosakata
Zaza
Soran
Kurmanji
Pashtun
Tati
Talisi
Baluchi
Gilaki
Mazandaran
Persia Tat
Luri
Persia Iran
Persia Pertengahan
Partia
Persia Kuno
Avesta
Ossetia
Referensi
^ (Skjærvø 2006 )
^ John R. Perry Iranian Studies Vol. 31, No. 3/4, A Review of the "Encyclopaedia Iranica" (Summer - Autumn, 1998), pp. 517-525
^ Lassen, Christian. 1936. Die altpersischen Keil-Inschriften von Persepolis. Entzifferung des Alphabets und Erklärung des Inhalts. Bonn: Weber. S. 182. This was followed by Wilhelm Geiger in his Grundriss der Iranischen Philologie (1895). Friedrich von Spiegel (1859), Avesta , Engelmann (p. vii) used the spelling Eranian .
^ Cust, Robert Needham. 1878. A sketch of the modern languages of the East Indies. London: Trübner.
^ Dani, Ahmad Hasan . 1989. History of northern areas of Pakistan. Historical studies (Pakistan) series. National Institute of Historical and Cultural Research. "We distinguish between the Aryan languages of Iran, or Irano-Aryan, and the Aryan languages of India, or Indo-Aryan. For the sake of brevity, Iranian is commonly used instead of Irano-Aryan".
^ Lazard, Gilbert . 1977. Preface in: Oranskij, Iosif M. Les langues iraniennes. Traduit par Joyce Blau.
^ Schmitt, Rüdiger. 1994. Sprachzeugnisse alt- und mitteliranischer Sprachen in Afghanistan in: Indogermanica et Caucasica. Festschrift für Karl Horst Schmidt zum 65. Geburtstag. Bielmeier, Robert und Reinhard Stempel (Hrg.). De Gruyter. S. 168–196.
^ Lazard, Gilbert. 1998. Actancy. Empirical approaches to language typology. Mouton de Gruyter. ISBN 3-11-015670-9 , ISBN 978-3-11-015670-6
^ Roland G. Kent: "Old Persion: Grammar Texts Lexicon". Part I, Chapter I: The Linguistic Setting of Old Persian. American Oriental Society, 1953.
^ Mary Boyce. 1975. A Reader in Manichaean Middle Persian and Parthian , p. 14.
Sejarah Timur
Barat
huruf miring menunjukkan bahasa mati .Bahasa-bahasa dalam kurung adalah ragam atau dialek dari bahasa di sebelah kiri.