ภาษาจาม

ภาษาจาม
	ꨌꩌ
	คำว่า จาม ในอักษรจาม
ออกเสียง	[cam]
ประเทศที่มีการพูด	ประเทศกัมพูชาและประเทศเวียดนาม
ภูมิภาค	เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ภาคพื้นทวีป
ชาติพันธุ์	ชาวจาม
จำนวนผู้พูด
ตระกูลภาษา	ออสโตรนีเซียน มาลาโย-โพลีเนเซีย มาลาโย-ซุมบาวา (?) จาม ชายฝั่ง ภาษาจาม; ; ; ; ;
รูปแบบก่อนหน้า	ภาษาจามดั้งเดิม ภาษาจามเก่า ภาษาจาม; ;
ภาษาถิ่น	จามตะวันตก (245,000 คน) จามตะวันออก (73,000 คน)
ระบบการเขียน	อักษรจาม, อักษรอาหรับ, อักษรละติน, อักษรเขมร
สถานภาพทางการ
ภาษาชนกลุ่มน้อยที่รับรองใน	เวียดนาม; กัมพูชา
รหัสภาษา
ISO 639-3	อย่างใดอย่างหนึ่ง:; cja – จามตะวันตก; cjm – จามตะวันออก

จาม (จาม: ꨌꩌ) เป็นภาษามาลาโย-โพลีเนเซียในตระกูลออสโตรนีเซียน พูดโดยชาวจามแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยเป็นภาษาหลักในดินแดนอดีตอาณาจักรจามปาที่กินพื้นที่ทางตะวันออกของประเทศกัมพูชาและเวียดนามใต้ในปัจจุบัน ภาษาจามตะวันตกมีผู้พูด 220,000 คนในประเทศกัมพูชาและ 25,000 คนในประเทศเวียดนาม ส่วนภาษาจามตะวันออกมีผู้พูด 73,000 คนในประเทศเวียดนาม^[2] รวมแล้วมีผู้พูดประมาณ 320,000 คน

สัทวิทยา

ภาษาจามมีเสียงพยัญชนะ 21 เสียง และเสียงสระ 9 เสียง^[3]

พยัญชนะ

พยัญชนะจาม
		ริมฝีปาก	ปุ่มเหงือก	เพดานแข็ง	เพดานอ่อน	เส้นเสียง
ระเบิด	ไม่ก้อง ไม่พ่นลม	p	t	c	k	ʔ
ระเบิด	ไม่ก้อง พ่นลม	pʰ	tʰ	cʰ	kʰ
กักลมเข้า		ɓ	ɗ
นาสิก		m	n	ɲ	ŋ
เหลว			l
เสียดแทรก			s		ɣ	h
โรทิก			r*
เปิด			r*	j	w

/r/ ในภาษาจามตะวันตกได้ยินเป็นเสียงเสียดแทรก เพดานอ่อน [ɣ] ส่วนในภาษาจามตะวันออกได้ยินเป็นเสียงลิ้นสะบัด ปุ่มเหงือก [ɾ], เสียงเลื่อน ปุ่มเหงือก [ɹ] หรือเสียงรัว ปุ่มเหงือก [r]^[4]

สระ

สระเดี่ยว

สระจาม
	หน้า	กลาง	หลัง
สูง	i	ɨ	u
กลาง-สูง	e	ə	o
กลาง-ต่ำ	ɛ		ɔ
ต่ำ		a

สระประสมสองเสียง

ia, iɯ (เกิดหน้า -ʔ เท่านั้น), ea, ua, oa, au (เกิดหน้า -ʔ เท่านั้น), iə, ɛə, ɔə, uə

ระบบการเขียน

อักษรจามเป็นอักษรพราหมี^[2] ซึ่งแบ่งออกเป็นสองแบบ ได้แก่ Akhar Thrah (จามตะวันออก) กับ Akhar Srak (จามตะวันตก) ภาษาจามตะวันตกเขียนด้วยอักษรอาหรับหรืออักษร Akhar Srak^[5]^[6]

ดูเพิ่ม

อ้างอิง

↑ จามตะวันตก ที่ Ethnologue (18th ed., 2015) (ต้องสมัครสมาชิก)
จามตะวันออก ที่ Ethnologue (18th ed., 2015) (ต้องสมัครสมาชิก)
↑ ^2.0 ^2.1 ^2.2 "Cham". The Unicode Standard, Version 11.0 (ภาษาอังกฤษ). Mountain View, CA: Unicode Consortium. p. 661.
↑ Ueki, Kaori (2011). Prosody and Intonation of Western Cham (PDF) (วิทยานิพนธ์ Ph.D.). University of Hawaiʻi at Mānoa. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2021-01-29. สืบค้นเมื่อ 2021-06-25.
↑ Smith, Alexander D. (2013). A Grammatical Sketch of Eastern Cham (ภาษาอังกฤษ).
↑ Hosken, Martin (2019), L2/19-217 Proposal to Encode Western Cham in the UCS (PDF) (ภาษาอังกฤษ)
↑ Bruckmayr, Philipp (2019). "The Changing Fates of the Cambodian Islamic Manuscript Tradition". Journal of Islamic Manuscripts (ภาษาอังกฤษ). 10 (1): 1–23. doi:10.1163/1878464X-01001001.

อ่านเพิ่ม

Grant, Anthony; Sidwell, Paul, บ.ก. (2005). Chamic and Beyond: Studies in Mainland Austronesian Languages. Pacific Linguistics (ภาษาอังกฤษ). Vol. 569. Canberra: Australian National University. doi:10.15144/PL-569. hdl:1885/146271. ISBN 0-85883-561-4.
Thurgood, Graham (1999). From Ancient Cham to Modern Dialects: Two Thousand Years of Language Contact and Change: With an Appendix of Chamic Rreconstructions and Loanwords. Oceanic Linguistics Special Publication No. 28. Honolulu: University of Hawaii Press. ISBN 0-8248-2131-9.
Aymonier, Étienne; Cabaton, Antoine (1906). Dictionnaire čam-français. Volume 7 of Publications de l'École française d'Extrême-Orient. Paris: E. Leroux.
Aymonier, Etienne (1889). Grammaire de la langue chame. Saigon: Imprimerie coloniale.
Blood, D. L., & Blood, D. (1977). East Cham language. Vietnam data microfiche series, no. VD 51-72. Huntington Beach, Calif: Summer Institute of Linguistics.
Blood, D. L. (1977). A romanization of the Cham language in relation to the Cham script. Vietnam data microfiche series, no. VD51-17. Dallas: Summer Institute of Linguistics.
Edwards, E. D.; Blagden, C. O. (1939). "A Chinese Vocabulary of Cham Words and Phrases". Bulletin of the School of Oriental Studies, University of London. 10 (1): 53–91. JSTOR 607926.
Braginsky, Vladimir (2014). Classical Civilizations of South-East Asia. Routledge. pp. 398–. ISBN 978-1-136-84879-7.
Moussay, Gerard (1971). Dictionnaire Cam-Vietnamien-Français (ภาษาฝรั่งเศส). Phan Rang: Centre Culturel Cam.
Sakaya (2014). Từ điển Chăm (ภาษาเวียดนาม). Hà Nội: Nhà xuất bản Tri Thức. ISBN 978-604-908-999-2.
Various (2011). Ngôn ngữ Chăm: thực trạng và giải pháp (ภาษาเวียดนาม). Hà Nội: Nhà xuất bản Phụ Nữ.

แหล่งข้อมูล

Kaipuleohone has an archive including written materials of Cham

[e18-1] จามตะวันตก ที่ Ethnologue (18th ed., 2015) (ต้องสมัครสมาชิก)
จามตะวันออก ที่ Ethnologue (18th ed., 2015) (ต้องสมัครสมาชิก)

[Uni11-2] 2.0 ^2.1 ^2.2 "Cham". The Unicode Standard, Version 11.0 (ภาษาอังกฤษ). Mountain View, CA: Unicode Consortium. p. 661.

[3] Ueki, Kaori (2011). Prosody and Intonation of Western Cham (PDF) (วิทยานิพนธ์ Ph.D.). University of Hawaiʻi at Mānoa. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2021-01-29. สืบค้นเมื่อ 2021-06-25.

[4] Smith, Alexander D. (2013). A Grammatical Sketch of Eastern Cham (ภาษาอังกฤษ).

[5] Hosken, Martin (2019), L2/19-217 Proposal to Encode Western Cham in the UCS (PDF) (ภาษาอังกฤษ)

[6] Bruckmayr, Philipp (2019). "The Changing Fates of the Cambodian Islamic Manuscript Tradition". Journal of Islamic Manuscripts (ภาษาอังกฤษ). 10 (1): 1–23. doi:10.1163/1878464X-01001001.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]