อำเภอบ้านหลวง

อำเภอบ้านหลวง
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Ban Luang
คำขวัญ:  แดนดินถิ่นไม้ป่า บูชาพระแก้วมรกต เลิศรสมะขามหวาน ตำนานกู่เขาเขียว ท่องเที่ยวป่าสนยักษ์ สักการะพระธาตุเมล็ดข้าว
แผนที่จังหวัดน่าน เน้นอำเภอบ้านหลวง
พิกัด: 18°51′5″N 100°26′18″E / 18.85139°N 100.43833°E / 18.85139; 100.43833
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	น่าน
พื้นที่
• ทั้งหมด	338.210 ตร.กม. (130.584 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	11,511 คน
• ความหนาแน่น	34.04 คน/ตร.กม. (88.2 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	55190
รหัสภูมิศาสตร์	5503
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอบ้านหลวง เลขที่ 108 หมู่ที่ 2 ตำบลป่าคาหลวง อำเภอบ้านหลวง จังหวัดน่าน 55190
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

บ้านหลวง (ไทยถิ่นเหนือ: ) เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดน่าน ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของจังหวัด มีสถานที่ท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่สวยงาม

อำเภอบ้านหลวงมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเชียงม่วน (จังหวัดพะเยา)
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอเมืองน่านและอำเภอเวียงสา
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเวียงสา และอำเภอสอง (จังหวัดแพร่)
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอสอง (จังหวัดแพร่) และอำเภอเชียงม่วน (จังหวัดพะเยา)

พื้นที่ของอำเภอบ้านหลวงเดิมเป็นที่รู้จักในชื่อ เมืองสวด อยู่ในเขตการปกครองของอำเภอปง จังหวัดน่านในขณะนั้น ต่อมาในวันที่ 30 ธันวาคม พ.ศ. 2495 มีพระราชบัญญัติเปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดน่าน จังหวัดเชียงราย และจังหวัดแพร่ โดยโอนอำเภอปง ยกเว้นตำบลสระเอียบและตำบลสวด ไปขึ้นจังหวัดเชียงราย โอนตำบลสะเอียบไปขึ้นอำเภอสอง จังหวัดแพร่^[1] และเมื่อวันที่ 17 มีนาคม พ.ศ. 2496 ได้มีพระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนแปลงเขตอำเภอเมืองน่าน โดยโอนตำบลสวดมาขึ้นกับอำเภอเมืองน่าน^[2]

วันที่ 12 มกราคม พ.ศ. 2516 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชมหาราช ได้เสด็จพระราชดำเนิน พร้อมด้วยพระบรมโอรสาธิราชฯ ทรงเยี่ยมเยือนราษฎรตำบลสวดเป็นครั้งแรก ได้มีพระราชดำริเห็นสมควรยกฐานะตำบลสวดขึ้นเป็นกิ่งอำเภอ เนื่องจากสภาพพื้นที่ภูเขาสูงชัน การคมนาคมระหว่างตำบลสวดกับอำเภอเมืองน่าน เป็นไปด้วยความยากลำบาก ดังนั้น ผู้ว่าราชการจังหวัดน่านในสมัยนั้น (นายสุกิจ จุลละนันท์) ได้กราบบังคมทูลถึงการขอยกฐานะตำบลสวดขึ้นเป็นกิ่งอำเภอโดยใช้ชื่อว่า “กิ่งอำเภอบ้านหลวง” ซึ่งพระองค์ทรงเห็นชอบด้วย จึงทรงรับสั่งให้รีบดำเนินการยกฐานะเป็นกิ่งอำเภอ จังหวัดน่านจึงได้ดำเนินการทำเรื่องเสนอกระทรวงมหาดไทย เพื่อประกาศยกฐานะตำบลสวดขึ้นเป็นกิ่งอำเภอบ้านหลวง ซึ่งต่อมาได้ตั้งตำบลป่าคาหลวง และตำบลบ้านฟ้าขึ้นในวันที่ 21 สิงหาคม ปีเดียวกัน โดยแยกบางหมู่บ้านออกมาจากการปกครองของตำบลสวด^[3] เพื่อเตรียมจัดตั้งกิ่งอำเภอ

ต่อมาเมื่อวันที่ 13 พฤษภาคม พ.ศ. 2518 ได้มีประกาศกระทรวงมหาดไทยให้แยกตำบลป่าคาหลวง ตำบลสวด และตำบลบ้านฟ้า ออกจากการปกครองของอำเภอเมืองน่าน รวมตั้งเป็น กิ่งอำเภอบ้านหลวง^[4] และในวันที่ 26 สิงหาคม พ.ศ. 2523 มีประกาศกระทรวงมหาดไทยให้แยกบางหมู่บ้านออกมาจากการปกครองของตำบลป่าคาหลวง รวมตั้งเป็นตำบลบ้านพี้^[5] เนื่องจากหลักเกณฑ์ต้องมีตำบลไม่น้อยกว่า 4 ตำบล (ในกรณีพื้นที่ห่างไกล) จนกระทั่งเมื่อวันที่ 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2536 จึงมีพระราชกฤษฎีกาฯ ยกฐานะขึ้นเป็น อำเภอบ้านหลวง^[6] จนถึงปัจจุบัน

อำเภอบ้านหลวงแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 4 ตำบล 26 หมู่บ้าน ได้แก่

ที่	ชื่อตำบล	ตัวเมือง	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2565)[7]
1.	บ้านฟ้า		Ban Fa	8	3,546
2.	ป่าคาหลวง		Pa Kha Luang	5	2,641
3.	สวด		Suat	8	2,827
4.	บ้านพี้		Ban Phi	5	2,413

ท้องที่อำเภอบ้านหลวงประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 4 แห่ง ได้แก่

• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านฟ้า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านฟ้าทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลป่าคาหลวง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลป่าคาหลวงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลสวด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสวดทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านพี้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านพี้ทั้งตำบล

• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1091 (จุน-บ้านหลวง-น่าน)

• พระธาตุเมล็ดข้าว
• พระธาตุภูเขาเขียว
• หน่วยศึกษาการพัฒนาการอนุรักษ์ต้นน้ำน้ำพี้
• หน่วยศึกษาพัฒนาการอนุรักษ์ต้นน้ำแม่สะลา
• หน่วยศึกษาพัฒนาการอนุรักษ์ต้นน้ำขุนเคียน
• อ่างเก็บน้ำห้วยสีพัน
• ป่าสนยักษ์
• น้ำตกห้วยพริก
• น้ำตกห้วยไฟ

บทความเขตการปกครองของประเทศไทยนี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล

• ด
• ค
• ก