พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแขไขดวง

พระองค์เจ้าแขไขดวง
ธรรมเนียมพระยศของ; พระองค์เจ้าแขไขดวง
	ธงประจำพระอิสริยยศ
การทูล	ใต้ฝ่าพระบาท
การแทนตน	ข้าพระพุทธเจ้า
การขานรับ	พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ
พระองค์เจ้าแขไขดวง
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ; พระองค์เจ้าแขไขดวง
	พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 4; พระองค์เจ้าชั้นเอก
ประสูติ	11 มกราคม พ.ศ. 2406
สิ้นพระชนม์	19 สิงหาคม พ.ศ. 2472 (66 ปี)
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระมารดา	เจ้าจอมมารดาเที่ยง ในรัชกาลที่ 4

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแขไขดวง (11 มกราคม พ.ศ. 2406 — 19 สิงหาคม พ.ศ. 2472) พระราชธิดาพระองค์ที่ 67 ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 กับพระองค์ที่ 8 ในเจ้าจอมมารดาเที่ยง

พระประวัติ

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแขไขดวง ประสูติวันจันทร์ที่ 11 มกราคม พ.ศ. 2406 เป็นพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นพระเจ้าลูกเธอพระองค์ที่ 8 ใน 10 พระองค์ของเจ้าจอมมารดาเที่ยง (สกุลเดิม โรจนดิศ) มีพระเชษฐาและพระภคินีร่วมพระอุทรได้แก่ พระองค์เจ้าโสมาวดี, พระองค์เจ้าชายเสวตรวรลาภ, พระองค์เจ้าศรีนาคสวาดิ, พระองค์เจ้ากมลาสเลอสรรค์, พระองค์เจ้ากนกวรรณเลขา, พระองค์เจ้าหญิงไม่ปรากฏพระนาม, พระองค์เจ้าไชยานุชิต, พระองค์เจ้าชายจรูญฤทธิเดช และพระองค์เจ้าพวงสร้อยสอางค์

พระบรมราชชนกได้เสด็จสวรรคตเมื่อพระองค์มีพระชันษาได้เพียง 5 ปี ทรงจำได้ว่าพระราชบิดารับสั่งเรียกพระองค์ว่า "ลูกแขจ๋า" แต่ทรงจำพระพักตร์พระราชบิดาไม่ได้ ทั้งนี้พระองค์มีศักดิ์เป็นพระญาติของเจ้าฟ้ากุณฑลทิพยวดีในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย โดยพระองค์สืบเชื้อสายมาจากนายจำปา ณ เวียงจันทน์ ซึ่งเป็นพระญาติของเจ้าจอมมารดาทองสุก พระราชธิดาของพระเจ้าอินทวงศ์แห่งเวียงจันทน์^[1]

สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฏราชกุมาร ทรงเรียกพระองค์ว่า "น้าแข"

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแขไขดวง สิ้นพระชนม์^[2] วันจันทร์ที่ 19 สิงหาคม พ.ศ. 2472 สิริพระชันษา 66 ปี 221 วัน มีพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพเมื่อวันที่ 24 มีนาคม พ.ศ. 2473 ณ พระเมรุ ท้องสนามหลวง^[3]ในการนี้พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดการพระราชทานเพลิงพระศพ ณ พระเมรุท้องสนามหลวง โดยสมควรแก่พระเกียติยศพระขัดติยราชวงศ์ และทรงพระราชทานพระโกศกุดั่นน้อยทรงพระศพ แทนที่พระโกศมณฑป ในคราวพระราชทานเพลิงพระศพ และในวันที่ 24 มีนาคม พ.ศ. 2473 พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินพร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ในการพระราชทานเพลิงพระศพพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแขไขดวง

พระเกียรติยศ

พระอิสริยยศ

11 มกราคม พ.ศ. 2406 — 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2411 : พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าแขไขดวง
11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2411 — 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 : พระเจ้าน้องนางเธอ พระองค์เจ้าแขไขดวง
23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 — 19 สิงหาคม พ.ศ. 2472 : พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแขไขดวง