เทศบาลนครอุดรธานี

เทศบาลนครอุดรธานี
เทศบาลนคร
(จากบนลงล่าง ซ้ายไปขวา) สวนสาธารณะหนองประจักษ์, ศาลหลักเมืองจังหวัดอุดรธานี, พิพิธภัณฑ์เมืองอุดรธานี, วงเวียนหอนาฬิกา
ตรา
สมญา:  อุดร
คำขวัญ:  เทศบาลนครอุดรธานี ศูนย์กลางการพัฒนา เมืองน่าอยู่คู่ธรรมาภิบาล บริการอย่างมีคุณภาพ เสริมสร้างสมานฉันท์
ทน.อุดรธานี ที่ตั้งของเทศบาลนครอุดรธานี แสดงแผนที่จังหวัดอุดรธานี ทน.อุดรธานี ทน.อุดรธานี (ประเทศไทย) แสดงแผนที่ประเทศไทย
พิกัด: 17°25′0″N 102°45′00″E / 17.41667°N 102.75000°E / 17.41667; 102.75000
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	อุดรธานี
อำเภอ	เมืองอุดรธานี
การปกครอง
• นายกเทศมนตรี	ธนดร พุทธรักษ์
พื้นที่
• ทั้งหมด	47.70 ตร.กม. (18.42 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2561)
• ทั้งหมด	130,457 คน
• ความหนาแน่น	2,797.25 คน/ตร.กม. (7,244.8 คน/ตร.ไมล์)
รหัส อปท.	03410102
สนามบิน	ท่าอากาศยานนานาชาติอุดรธานี
ที่อยู่ สำนักงาน	เทศบาลนครอุดรธานี เลขที่ 1 ถนนอธิบดี ตำบลหมากแข้ง อำเภอเมืองอุดรธานี จังหวัดอุดรธานี 41000
โทรศัพท์	0 4232 5176 85
โทรสาร	0 4232 6456
เว็บไซต์	udoncity.go.th
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

เทศบาลนครอุดรธานี เป็นเทศบาลนครแห่งหนึ่งในอำเภอเมืองอุดรธานี จังหวัดอุดรธานี เป็นเมืองศูนย์กลางหน่วยงานราชการภูมิภาค การค้า การพาณิชย์ การขนส่งทางบก และอากาศ และอุตสาหกรรมของจังหวัดอุดรธานี รวมทั้งเป็นเมืองศูนย์กลางของภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน มีพื้นที่ 47.70 ตารางกิโลเมตร ครอบคลุมตำบลหมากแข้งทั้งตำบล มีประชากรใน พ.ศ. 2561 จำนวน 130,457 คน

พื้นที่เมืองอุดรธานีในปัจจุบันเดิมคือบ้านเดื่อหมากแข้ง ซึ่งเป็นที่ตั้งของศูนย์กลางบัญชาการของมณฑลลาวพวนหรือมณฑลอุดรในอดีต

พื้นที่เมืองอุดรธานีได้รับการจัดตั้งเป็น เทศบาลเมืองอุดรธานี ตามพระราชกฤษฎีกาจัดตั้งเทศบาลเมืองอุดรธานี จังหวัดอุดรธานี พ.ศ. 2479^[1] เมื่อวันที่ 14 มีนาคม พ.ศ. 2479 มีพื้นที่ 5.60 ตารางกิโลเมตร ขยายเขตครั้งที่ 1 เมื่อวันที่ 12 ธันวาคม พ.ศ. 2495 มีพื้นที่ 8.30 ตารางกิโลเมตร^[2] ครั้งที่ 2 เมื่อวันที่ 30 ธันวาคม พ.ศ. 2536 มีพื้นที่ 47.70 ตารางกิโลเมตร^[3] และได้รับการยกฐานะเป็นเทศบาลนครอุดรธานี ตามพระราชกฤษฎีกาจัดตั้งเทศบาลนครอุดรธานี พ.ศ. 2538 เมื่อวันที่ 25 กันยายน พ.ศ. 2538^[4]

เทศบาลนครอุดรธานี ตั้งอยู่ในเขตของอำเภอเมืองอุดรธานี ครอบคลุมพื้นที่ 47.70 ตารางกิโลเมตร อยู่ห่างจากกรุงเทพมหานครประมาณ 562 กิโลเมตร ตามเส้นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2 ตัดผ่าน สภาพพื้นที่ภายในตัวเมืองเป็นแอ่ง ลาดจากทิศใต้ไปทิศเหนือ มีทางน้ำธรรมชาติที่สำคัญ 2 สาย คือ ห้วยหมากแข้งและห้วยมั่ง ห้วยทั้งสองนี้เป็นเส้นทางระบายน้ำธรรมชาติออกจากตัวเมือง นอกจากนี้ในเทศบาลนครอุดรธานี ยังมีแหล่งน้ำขนาดใหญ่ 2 แห่ง สำหรับใช้ในการผลิตน้ำประปา และเป็นแหล่งน้ำสำรองน้ำใช้ คือ หนองประจักษ์ศิลปาคม และหนองสิม

เทศบาลนครอุดรธานี มีอาณาเขตติดต่อกับพื้นที่ใกล้เคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ เทศบาลเมืองหนองสำโรง และเทศบาลตำบลหนองบัว
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ เทศบาลตำบลหนองบัว
• ทิศใต้ ติดต่อกับ เทศบาลตำบลบ้านจั่น และองค์การบริหารส่วนตำบลบ้านจั่น
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ เทศบาลเมืองหนองสำโรง

ลักษณะภูมิอากาศของเทศบาลนครอุดรธานี ขึ้นอยู่กับอิทธิพลของลมมรสุมที่พัดประจำฤดูกาล 2 ชนิด คือ ลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งพัดพามวลอากาศแห้งและเย็นจากทะเลมหาสมุทรมาปกคลุมประเทศไทยในช่วงฤดูฝน ทำให้มีฝนตกทั่วไป

เทศบาลนครอุดรธานีมีเนื้อที่ 47.70 ตารางกิโลเมตร มีเขตเทศบาลครอบคลุมพื้นที่ 1 ตำบลของอำเภอเมืองอุดรธานี ได้แก่ ตำบลหมากแข้ง ประกอบด้วย 105 ชุมชน ดังนี้

สถาบันอุดมศึกษา

• สถาบันของรัฐ ได้แก่ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี, สถาบันการพลศึกษา วิทยาเขตอุดรธานี

สถาบันอาชีวศึกษา

• สถาบันของรัฐ ได้แก่ วิทยาลัยอาชีวศึกษาอุดรธานี, วิทยาลัยเทคนิคอุดรธานี และวิทยาลัยสารพัดช่างอุดรธานี
• สถาบันของเอกชน ได้แก่ โรงเรียนโปลีเทคนิคอุดรธานี

ผลิตภัณฑ์มวลรวม (จีดีพี) ของจังหวัดอุดรธานี พ.ศ. 2557 อยู่ที่ 94,000 บาท เป็นอันดับ 3 ของภาคอีสาน รองจากจังหวัดนครราชสีมาและจังหวัดขอนแก่น และเป็นอันดับ 25 ของประเทศ ประชาชนมีรายได้เฉลี่ยต่อคนต่อปี 75,000 บาท สูงกว่าภาคอีสานเฉลี่ยที่ 48,000 ต่อคนต่อปี โดยจีดีพีมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นต่อเนื่องจากการขยายตัวของการค้า การลงทุน การผลิต และการบริการ^[6]

โครงสร้างเศรษฐกิจสำคัญของอุดรธานี คือ การค้าปลีก-ส่ง, เกษตรกรรม, การบริการ, อสังหาริมทรัพย์ และอุตสาหกรรม โดยมีนิคมอุตสาหกรรมอันดับที่ 56 ของประเทศ และมีสนามบินศักยภาพสูง มีเที่ยวบินขึ้นลงรับส่งผู้โดยสารมากที่สุดในภาคอีสาน ถือว่าเป็นฐานการคมนาคมขนส่งออกทางอากาศ เชื่อมโยงไปสู่กลุ่มประเทศอินโดจีนและเป็นจุดแรกในการกระจายสินค้าไปยังภูมิภาคใกล้เคียงและประเทศในอนุภาคลุ่มแม่น้ำโขง เป็นศูนย์กลางของการเงินและการค้ากับประเทศลาว ประเทศจีน และประเทศเวียดนาม

• ย่านถนนทองใหญ่–ถนนประจักษ์ศิลปาคม เป็นจุดบรรจบของถนนสำคัญสองสาย และยังเป็นศูนย์กลางการคมนาคมสำคัญของจังหวัดอุดรธานี เนื่องจากเป็นที่ตั้งของสถานีขนส่งผู้โดยสารอุดรธานีแห่งที่ 1 และสถานีรถไฟอุดรธานี ซึ่งเป็นย่านการค้าที่สำคัญ มีห้างสรรพสินค้า ร้านค้า ร้านอาหาร หลายประเภทอยู่ด้วยกัน และยังเป็นจุดนัดพบปะสังสรรค์ของชาวอุดร ซึ่งมีห้างสรรพสินค้าจำนวนมากตั้งอยู่

• ย่านถนนนิตโย หรือ ถนนโพศรี ทางหลวงหมายเลข 22 หรือถนนนิตโย เป็นถนนที่เป็นเส้นทางหลักเชื่อมต่อกับจังหวัดสกลนคร แต่ช่วงที่อยู่ในเขตตัวเมืองอุดรธานี จะเรียกว่า ถนนโพศรี และเชื่อมต่อกับย่านธุรกิจที่สำคัญอีกหลายย่าน จึงเป็นถนนที่มีห้างสรรพสินค้า โรงแรม ร้านค้าต่าง ๆ รวมทั้งตลาดขนาดใหญ่ตั้งอยู่

• ย่านวงเวียนห้าแยกน้ำพุ ห้าแยกน้ำพุ เป็นจุดบรรจบของถนนสายสำคัญของจังหวัดอุดรธานี ซึ่งได้รับการวางผังเมืองไว้เป็นอย่างดีตั้งแต่อดีต และเป็นสัญลักษณ์สำคัญอีกอย่างหนึ่งที่อยู่คู่เมืองอุดรธานี นับตั้งแต่เมื่อเริ่มมีการก่อตั้งเมืองอุดรธานีขึ้นมา ทำให้บริเวณห้าแยกน้ำพุเป็นย่านกานค้าเก่าแก่ที่มีร้านค้าต่าง ๆ มากมายรวมอยู่ในย่านนี้ นอกจากนี้ยังเป็นย่านธุกิจค้าส่งเสื้อผ้าที่สำคัญของภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน

• ย่านวงเวียนหอนาฬิกา วงเวียนหอนาฬิกาหรือสี่แยกคอกวัว เป็นหนึ่งในวงเวียนสำคัญของเมืองอุดรธานี ซึ่งเป็นจุดตัดของถนนอุดรดุษฎีและถนนประจักษ์ศิลปาคม เป็นย่านการค้าสำคัญของเมืองอุดรธานีมาตั้งแต่อดีตที่เชื่อมไปยังย่านอื่น ๆ ของตัวเมือง

• ย่านถนนมิตรภาพ (ถนนเลี่ยงเมืองช่วงอุดรธานี–หนองคาย) เป็นย่านธุรกิจแห่งใหม่ที่เกิดจากการขยายตัวของเมืองไปยังชานเมือง เป็นเส้นทางสำคัญที่เชื่อมต่อไปยังจังหวัดข้างเคียง และประเทศเพื่อนบ้าน ทำให้มีห้างสรรพสินค้าและร้านค้ามากมายเกิดขึ้น โดยเฉพาะกลุ่มวัสดุก่อสร้างและเครื่องเรือน และค้าส่ง ค้าปลีกสินค้าแฟชั่น

• ย่านถนนมิตรภาพ (ถนนเลี่ยงเมืองช่วงอุดรธานี–ขอนแก่น) เป็นย่านธุรกิจแห่งใหม่ที่เกิดจากการขยายตัวของเมืองไปยังชานเมือง เป็นเส้นทางสำคัญที่เชื่อมต่อไปยังจังหวัดข้างเคียง

• ย่านถนนบุญยาหาร (ถนนเลี่ยงเมืองช่วงอุดรธานี–หนองบัวลำภู) เป็นย่านธุรกิจแห่งใหม่ ที่เกิดจากการขยายตัวของตัวเมืองไปยังชานเมือง ซึ่งมีหมู่บ้านจัดสรรจำนวนมากตั้งอยู่ เป็นเส้นทางที่เชื่อมต่อไปยังสนามบินนานาชาติอุดรธานีซึ่งเป็นศูนย์กลางการบินของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ นอกจากนี้ ถนนสายนี้ยังเป็นที่ตั้งของสถานีขนส่งผู้โดยสารอุดรธานีแห่งที่สอง ตลอดจนสามารถเชื่อมต่อไปยังจังหวัดหนองบัวลำภูและจังหวัดเลย ทำให้มีห้างค้าปลีกค้าส่งจำนวนมากตั้งอยู่

เทศบาลนครอุดรธานีมีเส้นทางคมนาคมทั้งทางบกและทางอากาศที่สามารถเดินทางได้สะดวก ทั้งในรูปแบบของการเดินทางของประชาชนและการขนส่งสินค้า

สถานีขนส่งผู้โดยสารอุดรธานีแห่งที 1 สังกัด เทศบาลนครอุดรธานี

สถานีรถไฟอุดรธานี ตั้งอยู่ที่ถนนทองใหญ่ สำหรับทางรถไฟมีหลายขบวนด้วยกันและมีปลายทางที่จังหวัดอุดรธานีโดยตรง และขบวนรถที่ผ่านต่อไปยังจังหวัดหนองคายและนครหลวงเวียงจันทน์ให้บริการทุกวัน อาทิเช่น สายกรุงเทพ–หนองคาย, กรุงเทพ–อุดรธานี, กรุงเทพ–เวียงจันทน์, อุดรธานี–เวียงจันทน์, นครราชสีมา–หนองคาย, นครราชสีมา–อุดรธานี และในช่วงเทศกาลอย่างสงกรานต์และปีใหม่ จะมีการเปิดเดินรถสายกรุงเทพ–อุดรธานี เพิ่มเติม

ทางหลวงแผ่นดินที่ผ่านภายในเขตเทศบาลและบริเวณรอบนอกเขตเทศบาล มีดังนี้

• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2 หรือ ถนนมิตรภาพ เป็นเส้นทางจากกรุงเทพมหานคร ผ่านจังหวัดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ได้แก่ จังหวัดนครราชสีมา, จังหวัดขอนแก่น, จังหวัดอุดรธานี และสิ้นสุดที่จังหวัดหนองคาย ระยะทางถึงจังหวัดอุดรธานีประมาณ 564 กิโลเมตร โดยตัดผ่านใจกลางเทศบาลนครอุดรธานี ในชื่อถนนทหาร และถนนอุดรดุษฎี
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 22 หรือ ถนนนิตโย เชื่อมระหว่างจังหวัดอุดรธานี–จังหวัดสกลนคร โดยสิ้นสุดที่จังหวัดนครพนม มีระยะทางประมาณ 230 กิโลเมตร โดยเริ่มต้นจากใจกลางเทศบาลนครอุดรธานีในชื่อถนนโพศรี
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 210 เชื่อมระหว่างจังหวัดอุดรธานี–จังหวัดเลย โดยแยกไปสิ้นสุดที่อำเภอวังสะพุง จังหวัดเลย มีระยะทางประมาณ 150 กิโลเมตร โดยมีถนนเชื่อมจากเขตเทศบาลนครอุดรธานีไปยังทางหลวงเส้นนี้
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 216 (ถนนวงแหวนรอบเมืองอุดรธานี)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2263 (อุดรธานี–หนองแวง)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2410 (บ้านเหล่า–ดอนกลอย)

สถานีขนส่งผู้โดยสารในเทศบาลนครอุดรธานี มี 1 แห่ง ได้แก่

• สถานีขนส่งผู้โดยสารจังหวัดอุดรธานี แห่งที่ 1 ตั้งอยู่ที่ถนนสายอุทิศ ตำบลหมากแข้ง อำเภอเมืองอุดรธานี จังหวัดอุดรธานี

สถานีขนส่งผู้โดยสารนอกเขตเทศบาลนครอุดรธานีในเทศบาลเมืองหนองสำโรง มี 1 แห่ง ได้แก่

• สถานีขนส่งผู้โดยสารจังหวัดอุดรธานี แห่งที่ 2 ตั้งอยู่ที่ถนนเลี่ยงเมือง ตำบลบ้านเลื่อม อำเภอเมืองอุดรธานี จังหวัดอุดรธานี

ท่าอากาศยานนานาชาติอุดรธานี เป็นท่าอากาศยานประจำจังหวัดอุดรธานี มีสายการบินที่ให้บริการ ได้แก่ การบินไทยสมายล์, นกแอร์, ไทยแอร์เอเชีย, ไทยไลออนแอร์, บางกอกแอร์เวย์

สวนสาธารณะ

• สวนสาธารณะหนองประจักษ์ศิลปาคม เป็นหนองน้ำขนาดใหญ่ มีมาตั้งแต่ก่อนตั้งเมืองอุดรธานี เดิมเรียกว่า หนองนาเกลือ ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของตัวเมือง เพื่อเป็นเกียรติประวัติแก่พลตรีพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าทองกองก้อนใหญ่ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม ผู้ทรงก่อตั้งเมืองอุดรธานี ในปี พ.ศ. 2530 เทศบาลเมืองอุดรธานีได้ทำการปรับปรุงหนองประจักษ์ขึ้นใหม่ เพื่อถวายเป็นราชสักการะแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในวโรกาสทรงเจริญพระชนมพรรษาครบ 5 รอบ โดยบริเวณตัวเกาะกลางน้ำได้จัดทำสวนหย่อม ปลูกไม้ดอกไม้ประดับหลายชนิดสวยงามมาก ทำสะพานเชื่อมระหว่างเกาะ มีน้ำพุ หอนาฬิกา และสวนเด็กเล่น แต่ละวันจะมีประชาชนไปพักผ่อนและออกกำลังกายเป็นจำนวนมาก ทางด้านทิศตะวันตกเฉียงเหนือจะมีพระตำหนักหนองประจักษ์ซึ่งเคยเป็นที่ประทับของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลปัจจุบัน
• สวนสาธารณะหนองสิม เป็นสวนสาธารณะในย่านชุมชนที่จะให้บริการแก่ประชาชนสำหรับเป็นสถานที่ใช้ในการออกกำลังกาย พักผ่อน ซึ้งภายในได้มีการจัดพื้นที่สำหรับทำกิจกรรมต่าง ๆ
• สวนสาธารณะหนองบัว เป็นสวนสาธารณะสำหรับใช้ออกกำลังกายจัดกิจกรรมต่าง ๆ ให้ประชาชนในพื้นที่ได้เป็นสถานที่พบปะพูดคุยกัน ภายในจัดเป็นสวนหย่อมปลูกต้นไม้ตกแต่งไว้อย่างสวยงาม อีกทั้งยังมีการจัดแสดงน้ำพุให้ได้ชมกันอีกด้วย และรอบสวนสาธารณะหนองบัวยังมีสิ่งศักดิ์สิทธิ์ประจำจังหวัดอุดรธานีตั้งอยู่ด้วย นั่นก็คือ ศาลเจ้าปู่ย่า จังหวัดอุดรธานี
• ทุ่งศรีเมือง

เทศกาล

• งานทุ่งศรีเมือง และงานโฮมพาแลง แดนผ้าหมี่ขิดจังหวัดอุดรธานี จัดระหว่างวันที่ 1–15 ธันวาคม ของทุกปี
• งานฉลองเจ้าปู่ - เจ้าย่า อำเภอเมืองอุดรธานี จัดทุกวันที่ 5 ธันวาคม ของทุกปี
• งานถนนอาหาร สงกรานต์เมืองอุดรธานี อำเภอเมืองอุดรธานี ระหว่างวันที่ 10–16 เมษายน ของทุกปี
• งานวันคล้ายวันสถาปนาการก่อตั้งเมืองอุดรธานี วันที่ 18 มกราคม ของทุกปี

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ อุดรธานี

• เว็บไซต์ทางการ
• คู่มือการท่องเที่ยว อุดรธานี จากวิกิท่องเที่ยว (ในภาษาอังกฤษ)